«Γιατί κρύβουν οι Τουρκάλες το στόμα τους, γιατί;» αναρρωτιέται ο Τζαίημς Τζόυς στο 11ο κεφάλαιο του Οδυσσέα του, αυτό που αργότερα από τους μελετητές του απέκτησε την επωνυμία Σειρήνες. «Τα μάτια τους πάνω από το ύφασμα, τον φερετζέ. Άντε να βρεις την είσοδο να μπεις. Μια σπηλιά. Απαγορεύεται η είσοδος εις τους μη έχοντας εργασίαν».
Η εικόνα του στόματος – σπηλιά θυμίζει έντονα μια παρόμοια μεταφορά στον Παπαδιαμάντη, όταν στο διήγημά του Καλόγερος, γράφει για την γριά Τασού που εκχέει από εκεί με δόλο ποταμό από ομιλίες. Το βλέπουμε επίσης να χάσκει απειλητικό μπροστά στον δυστυχή αποδέκτη των λόγων της: «…η γραία μετέβαλλε πάλιν μορφήν, ήνοιγε το στόμα της ως φρέαρ, τα μέλη του σώματός της εξηλείφοντο, εγίνετο όλη στόμα, στόμα χάσκον και έτοιμον να καταπίει.»
Η μεταφορά στόμα - σπηλιά που μπορεί να σε καταπιεί ή από όπου σαν από κρουνό εκχέονται ανεξέλεγκτες ομιλίες είναι αρκετά ισχυρή και ο φερετζές κάλυμμα προστατεύει τον αδύναμο άνδρα από την αποπλανητική δύναμη του λόγου των γυναικών. «Απαγορεύεται η είσοδος εις τους μη έχοντας εργασίαν.»
Η μεταφορά στόμα - σπηλιά που μπορεί να σε καταπιεί ή από όπου σαν από κρουνό εκχέονται ανεξέλεγκτες ομιλίες είναι αρκετά ισχυρή και ο φερετζές κάλυμμα προστατεύει τον αδύναμο άνδρα από την αποπλανητική δύναμη του λόγου των γυναικών. «Απαγορεύεται η είσοδος εις τους μη έχοντας εργασίαν.»
Τι γίνεται όμως με τα μάτια; Αυτά είναι πάνω από το ύφασμα. Και παραμένουν επικίνδυνα. Απόδειξη, η Γιάνναινα η γυναίκα με την τραυματισμένη ομιλία στο διήγημα του Παπαδιαμάντη η Χτυπημένη. Η δυστυχής Γιάνναινα χάνει την φωνή της βλέποντας το φάντασμα μιας Καντίνας, μιας Τουρκάλας δηλαδή με φερετζέ από την εποχή που έμεναν στο νησί Τούρκοι. «Με τα μάτια της πάνω από το ύφασμα τον φερετζέ», λέει ο Τζόυς, «με το μέτωπον, την ρίνα και τας σιαγόνας σκεπασμένα, με τα όμματα σπινθηροβολούντα» γράφει ο Παπαδιαμάντης. Και μετά από αυτό, της «ήρθε άτυχα» της γυναίκας και παρέλυσε η γλώσσα της. Δεν έχασε δηλαδή την ομιλία εντελώς αλλά «χτυπήθηκε» και έμεινε τραυλή δια βίου.
Ο πέπλος, ο φερετζές, το κάλυμμα του στόματος, κλείνουν το στόμα, φράσσουν την σπηλιά, απαγορεύουν την είσοδο αλλά και την έξοδο εις τους μη έχοντας εργασία…
Τα σπινθηροβόλα μάτια όμως παραμένουν πάνω από το ύφασμα. Αυτά μπορούν και παραλύουν τη λαλιά…
εικόνες από
http://eretriapress.files.wordpress.com/2010/11/feretzes-01.jpg
http://www.maguiregallery.com/barrie/images/joyce.jpg
Aπό αισθητική άποψη ίσως ο φερετζές ως κάδρο-quadro ορθογωνιο κινεί τήν αφαιρετικότητα τών χαρακτηριστικών τού προσώπου ώστε να προστίθενται στα μάτια
ΑπάντησηΔιαγραφή