Η Έλλη πίσω από την αφίσα: η εισήγησή μου στην παρουσίαση του βιβλίου της Θάλειας Αντωνιάδη «Το μαύρο μαργαριτάρι», Ναύπλιο, Σάββατο 9 Ioυνίου 2012

Καλησπερίζω απόψε τη διεύθυνση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ναυπλίου που φιλοξενεί αυτή την εκδήλωση, τους εκλεκτούς προσκεκλημένους, την αγαπημένη μου Θάλεια Αντωνιάδη,  που επιτέλους συναντώ…

Είναι μεγάλη η χαρά μου που με αφορμή αυτή την εκδήλωση είχα την ευκαιρία να περπατήσω πάλι στους δρόμους της πόλης του  Ναυπλίου.
Δεν θέλω να σας πω, κάτι που το ξέρετε καλά, που υποθέτω ότι σας το λένε όλοι όσοι έρχονται εδώ, και φαντάζομαι έρχονται – και ξανάρχονται επισκέπτες από την Αθήνα και όλη την Ελλάδα – ότι ζείτε σε μια πόλη μνημείο, μια πόλη της μνήμης, με την γνωστή και αδιαφιλονίκητη θέση στην Ιστορία…
Αυτά τα ξέρετε

και δεν θα το πω…
Δεν μπορώ όμως να μην αναφέρω στο πόσο γοητευτικό είναι για κάποιον που αρχίζει σιγά σιγά να γνωρίζει το Ναύπλιο, που δεν περπατά δηλαδή ανυποψίαστος, μόλις αρχίσει να μελετά τα βήματα που κάνει στην πόλη σας, να ανακαλύπτει τις απίθανες ιστορίες που κρύβονται στις γωνιές του.
Ιστορίες πολιτικής φυσικά, παθών, αίματος, μυστικών, πόνου.

Η μικρή και η μεγάλη ιστορία πλέκονται σε αυτή την υπέροχη πόλη.

Μια βρύση, ένα παράθυρο, ένα σπίτι, μια επιγραφή.

Ιστορίες που μπορείς κάποτε και να τις φανταστείς, κυρίως όμως ιστορίες  που έχουν συμβεί.

Ψίθυροι που μαγεύουν τον επισκέπτη…
Έκανα αυτήν μακροσκελή εισαγωγή, γιατί δεν κρύβεται αλήθεια η χαρά μου απόψε, να είμαι εδώ προς τιμήν των ιστοριών και των αφηγήσεων, για το βιβλίο μιας μεγάλης και σπουδαίας μάγισσας αυτών των ιστοριών, των αφηγήσεων  και του θεάτρου, που εσείς την ξέρετε  καλά, γιατί έχει αποφασίσει να ζει, να εργάζεται και να δημιουργεί στο Ναύπλιο.

Η φήμη της όμως και το ταλέντο της βεβαίως, έχουν ξεπεράσει τα όρια της πόλης με τα βιβλία της, για παιδιά, νέους και εφήβους,  τα θεατρικά της, την ευαισθησία της. 

Είναι γνωστή λοιπόν, αναγνωρισμένη και βραβευμένη για το έργο της, αλλά και αγαπητή για το χαρακτήρα και το ήθος της  και έξω από την πόλη σας…

Αυτή λοιπόν η αγάπη και η εκτίμηση που προκαλεί η κυρία Θάλεια Αντωνιάδη, με τον χαρακτήρα και με το έργο της, αλλά και η συγκινητική στράτευσή της σε ένα τόσο σημαντικό κοινωνικό θέμα που είναι αυτό που πραγματεύεται στο νέο της βιβλίο,  έκαναν και εμένα, αφού το διάβασα, να θέλω να το παρουσιάσω το βιβλίο της, συμμετέχοντας συμβολικά και σε ελάχιστο φυσικά βαθμό, στην προσπάθεια της Θάλειας, στην προσπάθεια της λογοτεχνίας να συναντηθεί με ένα κοινωνικό θέμα, κάτι που είναι πάντα σημείο αμφιλεγόμενο…Τέτοιες συναντήσεις εννοώ, με όσο καλές προθέσεις και αν γίνονται, δεν είναι πάντα επιτυχείς…

Το βιβλίο αυτό το διάβασα απνευστί,   πέρσι τον Αύγουστο που κυκλοφόρησε. Το ξαναδιάβασα τώρα πάλι και είχα την ευκαιρία να απολαύσω περισσότερο την τέχνη της γραφής και τον τρόπο που χειρίζεται η Θάλεια το τόσο σημαίνον εξωλογοτεχνικό θέμα…
Νιώθω λοιπόν την ανάγκη να πω δυο λόγια και μερικές σκέψεις για αυτό που ελπίζω να μην σας κουράσουν και ελπίζω επίσης να σας ενδιαφέρουν και να έχουν κάτι  να πουν…

Η Θάλεια Αντωνιάδη έγραψε ένα βιβλίο που συνδέεται με την σεξουαλική κακοποίηση που υφίσταται ένα κορίτσι που βρίσκεται στην εφηβεία.

Αυτό είναι ένα θέμα ακανθώδες, οδυνηρό.

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για αυτό.

Κανείς δεν θέλει να μιλήσει για αυτό

και πρώτα από όλα τα θύματα αυτής της κακοποίησης…

Διάβαζα πριν κάμποσο καιρό στο διαδίκτυο, ένα εξαιρετικό κείμενο της Άννας Δαμιανίδη,  λίγα χρόνια μετά το θάνατο της Γαλλίδας φιλοσόφου Αννί Λεκλέρ. Το κείμενο λέγεται «Επιστροφή στο λόγο» και το βρήκα στο ιστολόγιο της εκλεκτής δημοσιογράφου και συγγραφέως, εδώ: http://pezotis.blogspot.gr/2011/01/blog-post_7550.html . Πρόκειται για μια εκτεταμένη παρουσίαση του τελευταίο  βιβλίου της Λεκλέρ, που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της – το ξεκόλλησε από τα χαρτιά της η φίλη της  Γαλλίδας φιλοσόφου, μια άλλη συγγραφέας, η Άνν Χιούστον. Το τελευταίο βιβλίο – το πρώτο τραύμα,  όπου η Γαλλίδα φιλόσοφος εξομολογείται μια προσωπική περίπτωση τέτοιας κακοποίησης στα έξι της χρόνια και όπου, με συγκλονισμό ομολογεί το πώς έχασε τη φωνή της,  έχασε τις λέξεις της, σχεδόν βουβάθηκε όλη της τη ζωή  από το τρομακτικό τραύμα αυτής της εμπειρίας που κουβαλούσε μαζί της εξήντα ολόκληρα χρόνια και δεν είχε μιλήσει ποτέ για αυτήν.

Το βιβλίο, που είναι ένα φιλοσοφικό – ψυχολογικό δοκίμιο, πραγματεύεται ακριβώς αυτή τη μεταφορική βωβότητα, τη σιωπή της ηρωίδας…

Το γιατί αρνήθηκε  να μιλήσει. Γιατί δεν μπόρεσε να μιλήσει…Γιατί ο εαυτό της η φωνής της φυλακίζεται, αποσύρεται κάπου βαθειά μέσα της. Γιατί δεν ήθελε να έχει καμία επαφή με τον έξω κόσμο…
Γιατί έχασε τις λέξεις της, τον τρόπο να επικοινωνεί και να βλέπει καθαρά τον κόσμο, γιατί τελικά κάποιος την έπεισε ότι για ό, τι τρομακτικό συνέβη, ίσως έχει κι εκείνη ευθύνη, επειδή είχε ομορφιά και σεξουαλικότητα, ακόμα και όταν είναι παιδί…
Πώς από την αγάπη και το θαυμασμό για παιδιά, μπορεί να τρυπώσει το τέρας…και πώς…βρεθήκαμε ήδη σε βαθειά νερά,

Το θέμα είναι δύσκολο για οποιονδήποτε στο να το χειριστεί και να το διαπραγματευτεί, στην κόψη του ξυραφιού όταν πρόκειται για ένα φιλοσοφικό κείμενο που απευθύνεται σε ενήλικες,  φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι να γράψει κάποιος ένα λογοτεχνικό έργο, που να απευθύνεται στους πάντες – κυρίως όμως σε νέους - όταν έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του αποφασίσει, ότι δεν θα πει μιαν οποιαδήποτε ιστορία που φαντάστηκε και ονειρεύτηκε.

Ακόμα και όταν έχει κακό δράκο ή τέρας.

Δεν θα πει μια ιστορία όπως συνήθως σκαρώνει με  νεράιδες και μαγικά και πύργους και πριγκίπισσες και βοτάνια – η Θάλεια Αντωνιάδη είναι μαγίστρω είπαμε σε αυτά και όποτε θέλει το κάνει – αλλά μια ιστορία μέσω της οποίας θέλει  και να μιλήσει  και να διαπραγματευτεί ένα τόσο δύσκολο θέμα.
Και επειδή είναι καλή συγγραφέας, δεν γίνεται να μην γράψει μια ιστορία που να είναι πλήρης, ολοκληρωμένη, που  να προσφέρει με όλη την εντιμότητα στον αναγνώστη την αναγνωστική απόλαυση. Να τον μαγέψει, να τον κάνει να κρατά την αναπνοή του…
Αυτό θέλει πάντα να πετύχει ένας συγγραφέας και αυτό η Θάλεια, μετά λόγου γνώσεως σας λέω, το κατάφερε.
-  Κατάφερε  όμως και να πει αυτό που ήθελε για το ακανθώδες θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης των νέων

 - Κατάφερε να γράψει μια εξαιρετική συναρπαστική ιστορία που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη…

Να σας πω δυο λόγια παραπάνω για το βιβλίο γιατί δεν θα ήθελα να φανερώσω το μυστικό και να διαλυθεί η μαγεία του.
Πρόκειται για την ιστορία μιας νέας κοπέλας στην εφηβεία, κανονικά στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου αλλά θα μπορούσε μέχρι και Πρώτη Λυκείου να πηγαίνει  που ζει μια συνηθισμένη ζωή όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας της. Με τις παρέες της, με τους φίλους της, με το φέησμπουκ το τσατ, τα αστεία τα γκρήκλις που χρησιμοποιούν τα παιδιά…Που ζει δηλαδή με την αλαφράδα της νεότητας που η πένα της Θάλειας μεταφέρει με εξαιρετική άνεση. Εφηβικές κουβέντες στη γλώσσα και στη σύνταξη των εφήβων, με χιούμορ και σεβασμό.
Φυσικά δίπλα και γύρω υπάρχει η ζωή…

Οι γονείς που δεν είναι τέλειοι, δεν είναι θεοί, έχουν αδυναμίες και κάποτε χωρίζουν. Δεν συμβαίνουν αυτά στην ζωή μας άλλωστε; Τραύματα και ασυμβατότητες στους χαρακτήρες δεν είναι μια πραγματικότητα;

Οι γονείς χωρίζουν, αυτό είναι η πραγματικότητα της ιστορίας μας εδώ, όπως και τόσων ανθρώπινων ιστοριών…

Θα μπορούσε όμως να μην είναι έτσι. Δεν είναι απαραίτητο να χωρίζουν. Από κάπου αλλού θα μπορούσε να τρυπώσει το ενδεχόμενο αυτού που έχει συμβεί εδώ και όχι από το δεύτερο γάμο της μητέρας και τα νέα πρόσωπα που φέρνει στην τροχιά της ηρωίδας μας…
Εν πάση περιπτώσει αυτό συμβαίνει, το τραύμα συμβαίνει, το κακό συμβαίνει…και χωρίς να θέλω να σας αποκαλύψω περισσότερα για την πλοκή, η ηρωίδα αποσύρεται σε έναν κόσμο σιωπής – όπως και η ηρωίδα του φιλοσοφικού δοκιμίου – μόνο που στην περίπτωσή μας, εδώ, της λογοτεχνίας, ο κόσμος αυτός είναι ο κόσμος μια θάλασσας και ενός πλοίου, του Μαύρου μαργαριταριού από την γνωστή ταινία, «οι Πειρατές της Καραιβικής».
Η Θάλεια Αντωνιάδη δηλαδή , μπαίνει στον κόσμο της σιωπής, τον κόσμο των τραυμάτων του μικρού κοριτσιού και τον κάνει μυθοπλαστικό…
Τον κάνει μια περιπέτεια με πλοίο με τέρατα θαλάσσης, με ξόρκια…Με τη δική του την πλοκή…
Και ταυτόχρονα παρακολουθεί τον κόσμο των μεγάλων. Την αγωνία τους, την απελπισία τους, τις ενοχές τους, την προσπάθεια να ανακαλύψουν τι δεν έκαναν καλά, τι δεν άκουσαν…
΄Ολα δοσμένα με φοβερή ευαισθησία και αγάπη, και συγχώρεση για τις αδυναμίες των ανθρώπων…
Τα πάντα λέγονται εκεί που θα ήθελε κάποιος να μάθει για το θέμα…
Κυρίως να μιλάει…
Να μην υποκύπτει στην πίεση, στη δέσμευση, στην κατατρομοκράτηση που πιθανόν να του ασκήσει ο θύτης…
Και οι άλλοι όλοι να ακούν

Να προσέχουν τους αγαπημένους τους...Δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό από τους ανθρώπους που αγαπάμε και δεν υπάρχει τίποτε, καριέρα, δουλειά, κούραση, φούριες που να του επιτρέψουμε να μας κάνει να αφαιρεθούμε, να χαλαρώσουμε την προσοχή μας από το μήνυμα που θα ήθελε να μας πει κάποιος που αγαπάμε…
Αυτά όλα λέγονται όπως σας είπα, αλλά  όχι σαν διδαχές, αλλά με σοφία και απολύτως μέσα στην οικονομία της αφήγησης…

Δεν υπάρχει βάρος, δεν υπάρχει διδακτισμός, αλλά αίσθημα ευθύνης…

Και η  λύση της ιστορίας, γίνεται με τρόπο μαγικό…

Είναι βέβαια η  συγγραφέας  η παντοδύναμη μάγισσα, αυτή που κατασκευάζει την ιστορία και μπορεί να μπει μέσα στον κόσμο της σιωπής…
Η μαγεία βρίσκεται μέσα στην αφίσα της ταινίας που είναι στο δωμάτιο της Έλλης. Η κορύφωση και η λύση, δίνονται με ένα εκπληκτικό εύρημα, όπου ο κόσμος ο εντός, του ονείρου και ο εκτός της αγάπης των ανθρώπων που νοιάζονται για την Ελλη, έρχονται σε επαφή, τα σύνορά τους συγχέονται, κάποιος μπαίνει στο όνειρο του άλλου, και αυτό επειδή αγαπά πολύ…

Κάτι αλλάζει στη αφίσα

Η συνέχεια όμως  στο βιβλίο…

Ένα βιβλίο που αξίζει.

Ένα βιβλίο ευγενές

Σαν το πολύτιμο μαργαριτάρι το προϊόν του πόνου του στρειδιού

Παραμυθένιο σαν το μαύρο μαργαριτάρι των Πειρατών της Καραϊβικής

Γεμάτο αγάπη και έγνοια για τους ανθρώπους για τους νέους

Και σεβασμό για τους αναγνώστες της

Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί…
Ένα μεγάλο εύγε στην Θάλεια Αντωνιάδη

Εύχομαι πολλά όμορφα ταξίδια στις καρδιές των αναγνωστών

Σας ευχαριστώ!