Ζωγραφία λαλούσα
Η Παυλίνα Παμπούδη δίνει τίτλο στην έκθεσή της αυτή «52 Άγραφα Παραμύθια Εικονογραφημένα»… Να θυμίσουμε πως η προηγούμενή της έκθεση, στη Στοά του Βιβλίου, το 2009 είχε τίτλο «Εικόνες με Λόγο και Χωρίς Λόγια.» Άλλη μια φορά λοιπόν επισημαίνει η ίδια την σχέση των δυο διαφορετικών πράξεων δημιουργίας, του γραπτού λόγου και του εικαστικού, των δυο δημιουργικών πλευρών της.
«Η ζωγραφική είναι ποίηση σιωπώσα η δε ποίηση ζωγραφία λαλούσα», είχε πει ο Σιμωνίδης ο Κείος, τονίζοντας τη σχέση αλλά και το ασύμπτωτο των δυο τεχνών. Τούτο γιατί ο λόγος δεν ανάγεται στην εικόνα ούτε η εικόνα στο λόγο: αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους για να «ποιεί» ο δημιουργός τον κόσμο μέσα του, να αποκαλύπτει τη βαθύτερη φύση των πραγμάτων, ανασύροντας από τον ανεξάντλητο βυθό των αισθημάτων, της μνήμης και των οραμάτων…
Στο ποιητικό έργο της Παυλίνας Παμπούδη, όπως συμβαίνει στη σπουδαία ποίηση, οι λέξεις και τα νοήματα υφίστανται ώσμωση από τη συμπαράθεσή τους, υπόκεινται σε μεταμορφώσεις, μετουσιώνονται εντέλει για την τελική διατύπωση του ένδον, με τον ίδιο τρόπο που αυτό συμβαίνει στα χρώματα και στις μεταμορφώσεις που υφίστανται καθώς ακολουθούν τα αρχετυπικά στάδια της Αλχημείας. Οι λέξεις μεταστοιχειώνονται στη βαθύτερη ουσία τους, τη χρωστική και ανεξίτηλη, που ανάλαφρα εξαχνώνεται, αναλύοντάς τις ανάμεσα στις γραμμές… Η χρωματική κλίμακα εμφανίζεται στο βάθος και δυναμοποιεί τα νοήματα μ’ ένα τρόπο μυστικό, μυστικιστικό σχεδόν. Υλοποιεί έτσι ένα θαυμαστό χάρτη, όπου σχεδιάζεται μια διαδρομή προς ένα φωτεινό κόσμο – η οποία όμως ξεκινά πάντα από το σκοτεινό, το μαύρο, το Μαύρο στην αρχή του Μεγάλου Έργου.
Ανακαλύπτει βεβαίως κανείς στην ποίησή της και πλήθος εικόνες: χιμαιρικές μορφές, αμφίβια, έντομα, όντα με εξωσκελετό, σπίτια πυκνοκατοικημένα από φαντάσματα, επιχρωματισμένες φωτογραφίες νεκρών και ζώντων αναδύονται από το σκοτεινό βυθό της μνήμης και των ονείρων – το σκοτεινό θάλαμο όπου βρίσκεται ακόμα/για πάντα ο δημιουργός, παραστέκοντας τις εικόνες για να εμφανιστούν…
Ακριβώς από τον ίδιο αυτό σκοτεινό βυθό η Παυλίνα Παμπούδη ανασύρει και τις εικόνες για τους πίνακές της. Από εκεί ανεβαίνουν, μέσα από τα παιχνίδια του φωτός, και εμφανίζονται τα πλάσματα που τους στοιχειώνουν: ζώα με βράγχια, φολίδες, ράμφη, κεραίες και μάτια με πανοπτική όραση έτοιμα να εισβάλλουν στον ύπνο και στον κόσμο… Γιγάντια ψάρια, προϊστορικά πτηνά σε τοπία παράδοξα, έρημα ή πνιγμένα σε υγρή βλάστηση, σε κτίσματα ατελή, όπου λαγούμια, σήραγγες ορυχείων, υποστυλώματα, συμπλέκονται λαβυρινθικά στο σκοτάδι… Εμφανίζονται επίσης, αδιάκοπα, παιδιά: παιδιά σαστισμένα μέσα σε κλειστά δωμάτια με απειλητικούς τοίχους που καμπυλώνουν… Παιδιά μοναχικά που έχουν αποκοιμηθεί απαρηγόρητα, αφού προσπάθησαν μάταια όλη νύχτα να βρουν το δρόμο τους σε περίκλειστα δάση των δυο διαστάσεων… Ανήλικες εστιάδες, Φρέγιες του παραμυθιού…
Άλλα, ιπτάμενα. Άλλα σε ήρεμες πόζες με παραστάτες δίπλα τους ξωτικά και τέρατα: όλα, διαπλέκοντας αθώα και υποψιασμένα, μόνα τους, τον αναπόδραστο ιστό του μύθου τους.
Το υλικό αυτών των «άγραφων παραμυθιών», φαίνεται να αντλείται από κάποια διάσταση που επιτρέπει και περιλαμβάνει όλες τις εκδοχές του κόσμου. Και, με το γαλάζιο, το μελανό, το τοξικό μωβ, το πυκνό μπλε των μυστικών, το εκκωφαντικό κίτρινο, το ζωντανό πράσινο, το εξασθενημένο δηλητήριο του κόκκινου, συντίθεται σε 52 αυτοτελή «επεισόδια»: ζωγραφιές με ακατέργαστες ορυκτές σημασίες και έντεχνα τιτιβίσματα, πολυεπίπεδες στην «ανάγνωση». Ζωγραφιές που αποκαλύπτουν ότι ο Ποιητής και από την άλλη όψη του, την όψη του Ζωγράφου, είναι ο ίδιος – για να χρησιμοποιήσουμε κάπως παρεφθαρμένη τη ρήση του Ελύτη…
Οι «λεζάντες» σ’ αυτά τα άγραφα παραμύθια, καθώς και οι τίτλοι τους, δίνουν μια εκδοχή (θραύσματα μιας εκδοχής από τις πολλές) του θεατή, μια άποψή του για την ιστορία. Μπορούμε όμως να κάνουμε και χωρίς τίτλους και χωρίς λεζάντες: εφόσον ο καθένας μπορεί να φανταστεί για το γραμμένο παραμύθι τις δικές του εικόνες, μπορεί να προτείνει και για το άγραφο τη δική του πλοκή…
Πόλυ Χατζημανωλάκη
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί Εισαγωγή στον Κατάλογο της ¨Εκθεσης
Η Έκθεση συνεχίζεται στο Αγγέλων Βήμα, Σατωβριάνδου 36 μέχρι τις 6 Νοεμβρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου