Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009

ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ – « Bodies – η έκθεση»



Without a grave, unknell’d, uncoffin’d, and unknown
Lord Byron,
the Ocean, "Childe Harold's Pilgrimage"

Α. Η έκθεση σωμάτων όπως παρουσιάζεται στο δικτυακό της τόπο:

Από το δικτυακό τόπο της έκθεσης BODIES

(http://www.bodiesinathens.gr/gr/) αντιγράφω:

« Στην έκθεση παρουσιάζονται με σεβασμό αληθινά ανθρώπινα σώματα στην ολότητά τους ή ανά μέρη, τα οποία έχουν διεξοδικά διαχωριστεί και διατηρηθεί μέσω μιας πρωτοποριακής διαδικασίας δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους επισκέπτες να δουν την ομορφιά και την πολυπλοκότητα των ίδιων τους των σωμάτων, των οργάνων και των συστημάτων του ανθρώπινου οργανισμού.»

«Η έκθεση απευθύνεται στους επισκέπτες όλων των ηλικιών…»

«Περισσότερα από 200 όργανα και εκθέματα ανθρωπίνων σωμάτων στην ολότητά τους…»

«Η έκθεση BODIES είναι μια εκπληκτική παρουσίαση της ανθρώπινης ανατομίας…»

«Η έκθεση BODIES- θα σας διαφωτίσει, θα σας παρακινήσει, θα σας γοητεύσει, και θα σας εμπνεύσει»



Η έκθεση διοργανώνεται στον χώρο Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων και τελεί υπό την αιγίδα του οργανισμού μεταμοσχεύσεων.

Β. Διαβάζοντας ανάμεσα στις λέξεις ή μεταξύ των γραμμών

Όσοι από τους αναγνώστες των πινακίδων δεν έχουν ήδη δει στο διαδίκτυο, στον τύπο και στις γιγαντοαφίσες τη διαφήμιση της Εκθεσης έχουν καταλάβει βέβαια ότι δεν πρόκειται για σώματα – BODIES αλλά για πτώματα - CORPSES. Οι γδαρμένες μορφές που θυμίζουν άτλαντα ανατομίας ή σφαχτά του Francis Bacon ποζάρουν «χαριτωμένα» στην αφίσα της έκθεσης χέρι – χέρι με ένα σκελετό ή σε άλλες σκηνές της καθημερινότητας ή άθλησης.

Ο χώρος της έκθεσης – Τεχνόπολις – υπονοεί τέχνη, ο βασικός υποστηριχτής – ο οργανισμός μεταμοσχεύσεων – υποδηλώνει μια ιατρική - εκλαΙκευτική δραστηριότητα. " Η έκθεση απευθύνεται σε επισκέπτες όλων των ηλικιών" της δίνει και μια εκπαιδευτική διάσταση. Πιστεύω όμως ότι αυτά είναι πρόσχημα. Δεν πρόκειται παρά για μια ερεθιστική πρόκληση: Εσείς που δεν θα τολμούσατε ποτέ να μπείτε σε ένα νεκροτομείο, έχετε την ευκαιρία να δείτε τώρα τον ίδιο το νεκρό να κάνει πιρουέτες προς χάριν σας, χωρίς τις δυσαρεστες μυρωδιές, χωρίς τη θλίψη του πένθους, μα απολαμβάνοντας τη φρίκη μια και εκτίθεται γυμνός, με το σώμα του να χάσκει και τα όργανά του εκτεθειμένα σε κοινή θέα «που θα σας γοητεύσει και θα σας εμπνεύσει».

Δεν χρειάζεται δηλαδή να φρικιάτε, δεν χρειάζεται να σέβεστε, πρόκειται βέβαια για ανθρώπινα κουφάρια, αλλά η πλαστινοποίηση, η διαδικασία της επεξεργασίας και της αντικατάστασης των σωματικών υγρών με πολυμερή, είναι ικανή να μετατρέψει τα ανθρώπινα σώματα σε αγάλματα; Γιατί μόνο ως μίμηση είναι δυνατόν να συλλάβουμε την γυμνή με ακρίβεια ανατομίας αναπαράστασή του ανθρωπίνου σώματος στην Τέχνη.

Μα εδώ γίνεται σαφές πως πρόκειται για «αληθινά ανθρώπινα σώματα». Μην έχετε ψευδαισθήσεις λοιπόν. Αφεθείτε στη νεκρολαγνεία. Με το πρόσχημα της εκπαιδευτικής διάστασης, απεμπολείστε τους ενδοιασμούς σας, την αίσθηση του ανίερου, της βεβήλωσης που ενδεχομένως έχετε νιώσει.

Τώρα, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι σημαίνει «σεβασμός στα ανθρώπινα σώματα στην ολότητά τους». Σεβασμός στα ανθρώπινα σώματα - που είναι νεκρά – εγώ καταλαβαίνω είναι οι τιμές που προβλέπονται σε όλες τις παραδόσεις πριν την ταφή ή την καύση ακόμα και για την ταρίχευση όταν σε διάφορους πολιτισμούς η τιμή στο νεκρό προέβλεπε την διατήρηση του σώματός του. Σεβασμός προβλέπεται ακόμα και για τα σώματα που έχουν δωρηθεί για τους σκοπούς της ιατρικής
έρευνας, για την πρόοδο της επιστήμης στο τραπέζι της ανατομίας.

Όταν όμως ο νεκρός ποζάρει σαν τον «σκεπτόμενο» του Ροντέν με το μισό του κρανίο να λείπει ώστε να φαίνεται ο εγκέφαλός του, ή όταν τον έχουν βάλει να κλωτσά μια μπάλα σαν δεινός ποδοσφαιριστής για ποιο σεβασμό μιλάμε;



Γ. Η Μπαλλάντα του νεκρού ταξιδιώτη


Μου έρχονται στο νου οι στίχοι του Μπ, Μπρεχτ από τη Μπαλλάντα του νεκρού στρατιώτη, για εκείνον τον φαντάρο που ενώ είχε πεθάνει ηρωικά ο Αυτοκράτωρ έβγαλε διαταγή «ο θάνατος αναβάλλεται η νίκη όσο αργεί».


Παραλλάσσοντας λίγο το Μπρεχτ:
...εκεί που ο φαντάρος κείτεται
στον τάφο του δίχως ντροπή
ξάφνου τον επισκέπτεται
μια επιτροπή.
Με φτυάρι και με αγιασμό
ξεθάβουν το νεκρό
του λένε άντε στην έκθεση
και βγάλε το σκασμό
Τον εξετάζει ένας γιατρός
τον βρίσκει λίαν καλώς
[...]
Το σώμα το σάπιο του βουτούν
σε μαύρο κρασί γλυκό
και δυο νοσοκόμες του περνούν
στο αίμα υγρό πλαστικό .

Με ζήτω και με τζουμπαπα
σπόνσορες του χαμού
χορεύει ο νεκρός του σκοτωμού
σαν μεθυσμένη μαϊμού
[…]
Ξημέρωσε ο ουρανός
η τσίπα έχει χαθεί
στην έκθεση Bodies πάει ο νεκρός
να εξευτελιστεί.


Δ. Υποψίες και αποδείξεις

Στο άρθρο του Σπύρου Μανουσέλη στην Ελευθεροτυπία του Σαββάτου,
http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=14433660
διατυπώνονται με πολύ νηφάλιο τρόπο μερικά καίρια ερωτήματα σχετικά με την προέλευση των πτωμάτων. Οι υποψίες για την παράνομη προέλευση – εμπόριο εκτελεσθέντων – των πτωμάτων, όπως δήλωσε αποτροπιασμένος ο εμπνευστής της μεθόδου της πλαστινοποίησης δόκτωρ Gunther von Hagens , έγιναν πια βεβαιότητα όταν αποκαλύφθηκε ότι ο Arnie Geller, υπεύθυνος τότε της αμερικανικής εταιρείας «Premier Exhibitions» που οργανώνει τις εκθέσεις των πτωμάτων, είχε πει ψέματα στους δημοσιογράφους σχετικά με την -υποτίθεται- βεβαιωμένη και νόμιμη προέλευση των πτωμάτων από την Κίνα.

Όταν δηλαδή μας δείχνουν ένα πτώμα, και μας το λένε σώμα, αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση της κοινής λογικής να αναρωτηθούμε από πού προέρχεται.


Ε. Ο νεκρός ταξιδιώτης του Αλ, Παπαδιαμάντη



Στην περίπτωση του «νεκρού ταξιδιώτη» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη να τα ερωτήματα που προέκυψαν από την εύρεση του προσαραγμένου πτώματος του νεκρού – πνιγμένου Κώστα:

«Και διατι να λάβη τον κόπον να τον φέρη ως εδώ, κ’ ύστερα να τον αφήση λαθραίως και να φύγη; Τι είδους λαθρεμπόριον ήτον αυτό; Προφανώς κατά την συλλογιστικήν μέθοδον των ούτω σκεπτομένων, διότι εφοβείτο μη εύρη ο άνθρωπος τον μπελά του με τας αρχάς και τας εξουσίας που έχομεν εις τον τόπον αυτόν. «Έλα δω βρε. Και πού τον ηύρες αυτόν; Και πώς τον έφερες εδώ; Και τι ξέρεις να μας πης; Και από τι θάνατον πάει; Και εις ποίον μέρος τον είδες, ακριβώς; Δεν ηύρες άλλον τίποτε; Και μην τον έψαξες; Τι ηύρες επάνω του; Δεν είδες άλλον άνθρωπον εκεί κοντά; Μήπως τον εσκότωσε κανείς; Άλλο τίποτε ξέρεις; … Μα πώς τον έφερες εδώ επί τέλους;»
Όλαι αι αλλεπάλληλοι ερωτήσεις θα εφαίνοντο να κρύπτουν περίπου την ενδόμυχον σκέψιν: « Μην τον εσκότωσες, ή μην τον έπνιξες;… Και τώρα μας τον εκουβάλησες εδώ για να βγης λάδι;…Κοίταξε καλά. Μη θαρρής πως θα μας γελάσης. Όλοι Ρωμιοί είμαστε»


Στ. Απανθρωποποίηση των νεκρών και των ζώντων




Ας αφήσουμε όμως κατά μέρος αυτές τις υποψίες για ανθρώπινα δικαιώματα και εμπόριο πτωμάτων και ας σκεφτούμε τι κακό υπάρχει στο να παρακολουθεί κανείς μια έκθεση ανθρωπίνων πτωμάτων, νεκρών που χορεύουν, παίζουν τέννις, μπάσκετ, νεκρών που ξεχνάμε ότι είναι νεκροί. Γιατί αυτό ομολόγησαν αρκετοί από τους θεατές της έκθεσης: είναι τόσο συναρπαστικό το θέαμα που ξεχνάς ότι πρόκειται για αληθινούς ανθρώπους( http://www.post-gazette.com/pg/07175/796418-109.stm )

Νομίζεις ότι είναι αντικείμενα. ‘Εχουν χάσει την ανθρώπινή τους ιδιότητα. Αν απανθρωποποιούνται οι νεκροί, μήπως αυτό είναι ένα βήμα για την απανθρωποποίηση των ζωντανών;

Όσο και να φαίνεται παρωχημένο, επιμένω να αφιερώσω, από σεβασμό προς τους είκοσι νεκρούς ταξιδιώτες της Εκθεσης τους στίχους από τον Όμηρο που παραθέτει και ο Παπαδιαμάντης στο τέλος του ομώνυμου διηγήματός του. Τα λόγια του Ελπήνορα, του συντρόφου του που έπεσε από την ταράτσα του σπιτιού της Κίρκης και σκοτώθηκε και που ο Οδυσσέας επειδή βιαζόταν πολύ να φύγει δεν βρήκε καιρο να θάψει:

«Μη μ΄άκλαυτον, άθαπτον ιών όπισθεν καταλίπειν…
Σήμα τε μοι χεύαι πολιής επί θινί θαλάσσης.

«Μη φύγεις και μ΄εγκαταλειψεις άταφον, άκλαυτο…
Ύστερα σήμα ανύψωσε για χάρη μου, στο περιγιάλι της θαλάσσης»

Πηγές:

Τα αποσπάσματα από το Νεκρό ταξιδιώτη του Αλ. Παπαδιαμάντη και οι στίχοι του Ομήρου είναι ανθολογημένα από το δοκίμιο του Λ. Προγκίδη «Αύρα βαθύτατα αναγεννησιακή» από το βιβλίο του Ο Παπαδιαμάντης και η Δύση, εκδόσεις βιβλιοπωλειον της Εστίας.


Εικόνες
http://img.photobucket.com/albums/v24/Green13/images%20for%20blog/seventh_seal2_rgb.jpg

http://keepthisthought.blogspot.com/2008/02/seventh-seal.html
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Taby_kyrka_Death_playing_chess.jpg

http://members.tripod.com/~pinkfreudian/beefsmall.jpg

47 σχόλια:

Idom είπε...

Πόλυ προσυπογράφω με χέρια και πόδια την ανάρτησή σου και την διαμαρτυρία σου.

Θα 'λεγα ότι πρέπει να παρελάσουμε έξω από την έκθεση και να αφήσουμε μικρά φαναράκια, όπως κάνουν - κάποιοι - Κινέζοι για τους νεκρούς τους.

Idom

Idom είπε...

... Και το καλοκαίρι στην Επίδαυρο να φάμε Αντιγόνη τας κεμπάπ.

Idom

Γιώργος Χατζηαποστόλου είπε...

Αγαπητή Πόλυ,
όπως σχολιάζω και στη "Ημερολόγιο" και αυτό το θέμα σου λειτουργεί στη συνείδησή μου ως πολιτιστικός οδηγός και ταυτόχρονα ως μέτρο της διαφοράς ανάμεσα στην πολιτικοποίηση που σε χαρακτηρίζει και της κομματικοποίησης που απουσιάζει ως περιττή πρακτική.
Αυτή την περίοδο που δεν έχω αρκετό ελεύθερο χρόνο, με τις εύστοχες αναρτήσεις σου καλύπτεις το μεγάλο κενό που θά ΄πρεπε να καλύψουν τα βιβλία που δεν διάβασα και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις -εκθέσεις, διαλέξεις- που δεν παρακολούθησα.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Idom,

καλησπέρα. Επέστρεψες με το πηγάδι των προσευχών, καλώς να κοπιάσεις και καλή δύναμη.

Η Αντιγόνη πάλι...Του νεκρού αδελφού.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Αγαπητή Πόλυ,
η άσκηση στη θέα των νεκρών που ευτελίζονται υπό το πρόσχημα της τέχνης είναι η ασέβεια των ζωντανών
Να συνηθίσουμε στην ευτέλεια και στο νεκρό σώμα να γίνει κι αυτό ένα είδος κατανάλωσης όπως και το ζωντανό. Ζωή και θάνατος μια ταρίχευση. Και να σκεφτεί κανείς πως το πρώτο που ζήτησε ο Ιώβ ήταν να σκεπάσει τη γύμνια του.
Να προσευχηθεί (με όποιον τρόπο ξέρει) κανείς πρέπει για αυτά τα νεκρά σώματα που βιάστηκαν έτσι απάνθρωπα.
ΠΏΣ ΤΟ ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ ΑΥΤΟ
ΠΩΣ
βαγγέλης Ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Γιώργο,

Στη σημερινή ανάρτηση νομίζω ότι δεν κράτησα καθόλου τα προσχήματα και τη γενική θεματολογία των πινακίδων. Ήταν όντως ένα κείμενο κριτικής, πολιτικό όπως λες και σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή Πόλυ,
εύχομαι καλορίζικο το νέο πρότυπο του ιστολογίου σου που κάνει ευκολώτερη την ανάγνωση των κειμένων από τους επισκέπτες σου.

Γιώργος Χατζηαποστόλου είπε...

Πώς μου ξέφυγε και υπέγραψα ως ανώνυμος;

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

σκέπτομαι το χορό των πεθαμένων στο "ταξίδι στην άκρη της νύχτας" του Σελίν, αυτούς που είχανε πάρει το μικρό Μπεμπέρ, να κάνουν μια στάση καθώς στροβιλίζονται από τον ένα ουρανό στον άλλο και να τραβήξουν μαζί τους το τσούρμο αυτών των θλιμmένων αθλητών που ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα νεκροί.

Ανώνυμος είπε...

Προσυπογράφω κι εγώ την ανθολόγηση του Παπαδιαμάντη. Πρωτοτυπη και επίκαιρη.

Ε.Α.Π.
Ραβινέ 22

just me είπε...

Ακόμη και το σύνηθες της αποκάλυψης του νεκρού στην εξόδιο διαδικασία μού προξενούσε πάντοτε άφατη θλίψη αλλά και οργή. Πόσο μάλλον κάτι τέτοιο... Προσυπογράφω ανεπιφύλακτα και σκύβω το κεφάλι.
Ευχαριστούμε για την ενημέρωση, από εμάς τους πολλούς διαφεύγουν αυτά μέσα στον αχό της άλλης, της βολικής επικαιρότητας...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ε.Α.Π.,

σας ευχαριστώ πολύ. ΄

Ωραίο και το απόσπασμα με το "ταξίδι" του νεκρού - διαπόντιου και όχι υποβρύχιου - στο ίδιο διήγημα.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

just me

Δεν αμφέβαλλα ποτέ ότι θα συμφωνούσαμε...


Να πω και κάτι ακόμα:
Παρά το ότι είμαι υπέρ των μεταμοσχεύσεων, θεωρώ την απόφαση της δωρεάς οργάνων προσφιλούς προσώπου υπόθεση προσωπική, «οριακή» και μεγαλόψυχη. Κάτι πολύτιμο για να σώσει κάτι εξ ίσου πολύτιμο. Δεν καταλαβαίνω το γιατί ο ευτελισμός και η απαξίωση της ατομικότητας και της ανθρώπινης ιδιότητας, με την έκθεση αυθεντικών ανθρωπίνων οργάνων, θα κάνουν την απόφαση για μεταμόσχευση πιο εύκολη.

Idom είπε...

Πόλυ ούτε για αστείο.
Προφάσεις εν αμαρτίαις είναι, φερετζές και άλλοθι τής κακιάς συμφοράς.

Idom

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Λυπάμαι αν θα απογοητεύσω τους περισσότερους σε αυτή τη συζήτηση, αλλά εγώ τα βλέπω τα πράγματα κάπως έτσι: οπωσδήποτε για να εκτίθενται έτσι αυτά τα σώματα πρέπει να έχουν αποκτηθεί με νόμιμο τρόπο, και θα πρέπει επίσης προ του θανάτου τους να είχαν συναινέσει ρητά για μία τέτοιου είδους χρήση. Αν όχι, περιμένω από την πολιτεία να στείλει τον εισαγγελέα, περιμένω να δω χειροπέδες, δικαστήρια, φυλακές, τέτοια πράματα.

Από τη στιγμή όμως που τα παραπάνω έχουν τηρηθεί, (και ενόσω δεν ξέρουμε το αντίθετο, παρακαλώ τα υποθετικά σενάρια να πλάθονται με φειδώ,) δεν βλέπω κανένα απολύτως πρόβλημα στην έκθεση αυτών των σωμάτων.

Οι ενδοιασμοί που βλέπω να εκφράζονται είναι είτε θρησκευτικοί, είτε κάποιας απροσδιόριστης συναισθηματικής φύσης, ενώ φαντάζομαι πως υπάρχουν επίσης και ενδοιασμοί βασισμένοι σε ενστικτώδεις αντιδράσεις αποστροφής, που είναι το πιό φυσιολογικό πράγμα, αλλά για κάποιο λόγο δεν εκφράστηκαν.

Το πρώτο είδος ενδοιασμών το απορρίπτω ασυζητητί: οι θρησκόληπτοι που έχουν πρόβλημα ας μην πάνε στην έκθεση, και αν η γνώση και μόνο ότι λαμβάνει χώρα η έκθεση τους προσβάλλει καθ'οποιονδήποτε τρόπο, τότε τι να κάνουμε, ζούμε σε έναν σκληρό κόσμο.

Για το δεύτερο και τρίτο είδος ενδοιασμών, έχω να πω το εξής απλό: αξίζει να υπερνικήσουμε τα κολλήματά μας για να δούμε κάτι καινούργιο.

Να πω επίσης πως όλο αυτό δεν είναι μία νέα ιδέα. Το 1989 σε μουσείο στο Σικάγο είδα ανθρώπινο σώμα συντηρημένο και κομμένο κάθετα σε πολυ-πολύ λεπτές φέτες, όπου η κάθε μία φέτα ήταν ανάμεσα σε δύο κομμάτια γυαλί, και τα δύο αυτά κομμάτια γυαλί ήταν μέσα σε ένα μεταλλικό πλαίσιο, και το πλαίσιο αυτό στηριζόταν κάθετα στον τοίχο με μεντεσέδες σαν πορτόφυλλο ανάμεσα σε όλα τα άλλα. Ήταν δηλαδή όλα μαζί σαν τα φύλλα ενός υπερμεγέθους τετραδίου, το οποίο στεκόταν όρθιο μπροστά σου, με τη ράχη του στερεωμένη στον τοίχο, και μπορούσες να το ξεφυλίσεις και να κοιτάξεις το κάθε φύλλο αντικρυστά στο φως και να δεις το ανθρώπινο σώμα σε απίστευτη λεπτομέρεια. Αν κατάφερνες να υπέρβεις την ενστικτώδη αίσθηση αναγούλας, ήταν το πιό διδακτικό έκθεμα που θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει πάνω στο αντικείμενο της ανατομίας.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Διαγόρα Μήλιε καλησπέρα,

Κι εγώ θα περίμενα να δω εισαγγελέα που λες μια και οι καταγγελίες αυτές αναφέρονται από σοβαρούς δημοσιογράφους και σοβαρές ειδησεογραφικές πηγές που τις βρίσκεις εύκολα και στο διαδίκτυο. Θα περίμενα τον εισαγγελέα όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στους προηγούμενους σταθμούς των «ταξιδιωτών».

Αν η συναίνεση των ανθρώπων αυτών ήταν διαπιστωμένη, παρά το ότι και πάλι θα είχα αμφιβολίες για το πώς αποκτήθηκε – αν οι άνθρωποι αυτοί ήταν θανατοποινίτες που ήθελαν να βοηθησουν τις οικογένειες τους με το χρηματικό ποσό της αγοράς του σώματος τους – και πάλι δεν θα μου καλοπήγαινε η ιστορία. Δεν θα μπορούσα να γοητευτώ και να εμπνευστώ…

Να σου πω την αλήθεια, δεν το ερεύνησα περισσότερο το θέμα, γιατί είναι πάνω από τις δυνάμεις μου. Δεν μπορώ να μετατρέψω τις υποψίες που διατυπωθηκαν από πιο σχετικους με μενα σε βεβαιότητες.

Για το αν δικαιούμαι όμως να έχω μια επιφυλακτική στάση επ’ αυτού, παραθέτοντας κατ’ αναλογίαν τον Παπαδιαμάντη, δεν νομίζω ότι και εσύ σοβαρά θα έχεις αντίρρηση. Διατυπώνω την αμφιβολία μου για την προέλευση των σωμάτων και συνεχίζω να ζω στο τέλος των βεβαιοτήτων. Υποθετικά σενάρια δεν έπλασα, παρά το ότι ρέπω σε αυτό, ακριβώς γιατί στη διάθεσή μου έχω αυτά που ανέφερα και μόνο. (εκτός αν εννοείς τη λύτρωση από το τσούρμο των πεθαμένων του Σελίν που ελπίζω να μην σταθεί αιτία να κατηγορηθώ για απόπειρα απαγωγής των σωμάτων – κατά το «ουκ έστιν ώδε» )

Αυτό που δεν καταλαβαίνω όμως από εσένα που δεν γνωριζόμαστε ακόμα καλά, (έχω διαβάσει βέβαια την επιστολή σου προς αναρχικούς τις μέρες του περασμένου Δεκεμβρίου), είναι ότι απορρίπτεις τους ενδοιασμούς κάποιων «αν είναι είτε θρησκευτικοί, είτε κάποιας απροσδιόριστης συναισθηματικής φύσης
α σ υ ζ η τη τ ί».

Το να διαφωνείς και να συζητήσουμε τη διαφωνία μας το καταλαβαίνω. Θα βρούμε που στεκόμαστε. Το να απορρίπτεις τις αντιλήψεις κάποιου αν είναι θρησκευτικής ή άλλης φύσης ασυζητητί σε καλώ να το ξανασκεφτείς. Αν αυτό είναι το αποτέλεσμα του ορθού λόγου και του διαφωτισμού, είναι λυπηρό γιατί αυτοαναιρείται καταργώντας την ελευθερία της σκέψης.
Δεν ζήτησα για θρησκευτικούς ή άλλους λόγους να απαγορευτεί η έκθεση. Αν συνέβαινε αυτό θα αντιλαμβανόμουν την έντονη κριτική και την απόρριψη. Την άποψη μου για το σεβασμό της ατομικότητας διατύπωσα, που θεωρώ ότι είναι στα πλαίσια του ορθού λόγου και της δημοκρατίας. Δεν είπα να μην χρησιμοποιούνται πτώματα στην ιατρική έρευνα .

Ας είναι ακαθόριστης συναισθηματικής φύσεως η αντίδραση προς την αισθητική των γυμνών σωμάτων της Ρίφενσταλ – εδώ γυμνών και από το δέρμα τους. Ας είναι ακαθόριστης συναισθηματικής φύσεως ο σεβασμός στις παραδόσεις και τις πεποιθήσεις και των Κινέζων και των Ελλήνων και τόσων άλλων λαών, τα ταφικά έθιμα και τον αποχαιρετισμό του σώματος του προσφιλούς προσώπου.

Αυτό που εξέφρασα είναι η ανησυχία μου, όπως και της Elaine Catz της διευθύντριας του Carnegie Science Museum που παραιτήθηκε από τη θέση της όταν το Μουσείο αποφάσισε να φιλοξενήσει την έκθεση και αυτή, «για ακαθόριστους συναισθηματικούς λόγους».

Το «τι να κάνουμε ζούμε σε ένα σκληρό κόσμο» που λες νομίζω ότι είναι ολίσθημα. Το ότι συμβαίνει αυτό το γνωρίζω. Το ότι ενδεχομένως δεν έχω τη δύναμη να τον αλλάξω και αυτό το γνωρίζω. Να το αποδεχτώ όμως φίλε Διαγόρα μη μου το ζητάς. Εκτός αν η εκσυγχρονισμένη εκδοχή της κοινωνίας απαγορεύει και την κριτική. Μπορεί ο αντίλογος να ενοχλεί ευτυχώς, αλλά δεν απαγορεύεται.

Μόνο σε αυτά τα δυο θα απαντήσω γιατί τα περί κολλημάτων δεν με αφορούν. Σέβομαι όμως όποιαν/όποιον αφορούν και δεν θεωρώ ότι «πρέπει» να τα ξεπεράσει προς όφελος της γνώσης. Δικό του θέμα. (εκτός σαν θέλει να γίνει χειρουργός)

Επιμένω στις απόψεις που διατύπωσα στο ποστ μου και επίτρεψε μου να σου δηλώσω ότι είμαι φιλομαθής αλλά δεν εντυπωσιάζομαι εύκολα. Αν όντως έπρεπε να ξεστραβωθώ στην ανθρώπινη ανατομία υπάρχουν και άλλοι – πιο συμβατικοί τρόποι.

Ευχαριστώ που πέρασες, καλό Σαββατοκύριακο.

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Καλησπέρα, αγαπητή Πόλυ.

Αν ρίξεις μιά πιό προσεκτική ματιά στην αρίθμηση που έδωσα στους ενδοιασμούς που διέκρινα θα δεις ότι ασυζητητί απορρίπτω μόνο τους θρησκευτικούς, ενώ την παρότρυνση να τους ξεπεράσουμε την έδωσα για τους ενδοιασμούς απροσδιόριστης συναισθηματικής φύσης και ενστικτώδους αποστροφής.

Το «ασυζητητί» βέβαια είναι τρόπος του λέγειν, και με αυτό εννοώ την κάθετη αντίθεση που προκύπτει από την χρόνια τριβή με τις θρησκευτικές συνήθειες, διδαχές, και μεθόδους. Η σύγκρουση της λογικής με τον δογματισμό πολύ συχνά καταλήγει σε αδιέξοδο, το οποίο αν έχεις πείρα μπορείς μερικές φορές να το προβλέψεις πριν μπεις στον κόπο να κάνεις συζήτηση, εξ'ου και η πρακτική δικαιολόγηση του «ασυζητητί».

Φυσικά και δεν κατακρίνω την επιφυλακτική σου στάση, (για φειδώ άλλωστε μίλησα, όχι για σιγή,) και μου αρέσει μάλιστα και η πρόταση του Idom για φαναράκια ως διαμαρτυρία έξω από την έκθεση --αν ήταν να υπάρξει μία διαμαρτυρία, σίγουρα κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτισμένο. Η συνήθεια όμως σε αυτή τη χώρα είναι όταν σε κάποιους δεν αρέσει μία έκθεση να προσπαθούν με διάφορους τρόπους να την κλείσουν, είτε διαδηλώνοντας απ'έξω, είτε στέλνοντας την αστυνομία βασιζόμενοι σε κάποιους μεσαιωνικούς νόμους περί ηθικής, και έχουμε δει αρκετά τέτοια περιστατικά για να έχω πλέον αναπτύξει μία ανακλαστική αντίδραση για τέτοιου είδους περιπτώσεις η οποία απλά λέει «όποιος δεν γουστάρει ας μην τη δει!» (Φυσικά δεν εννοώ ότι είδα αυτή τη συνήθεια να εκφράζεται μέσα από το παρόν άρθρο ή τα σχόλια που το ακολούθησαν.)

Για να πάμε όμως στο ζουμί της αντίθεσης που εξέφρασα: αν τίθεται κάποιο θέμα ατομικότητας (και κατά συνέπεια σεβασμού της) σε ένα πτώμα, αυτό τίθεται μόνον εάν ο κάτοχός του δεν το αποποιήθηκε όταν ήταν ακόμα εν ζωή. Άπαξ και ο κάτοχός του το αποποιήθηκε, τότε η οποιαδήποτε περεταίρω επιμονή εκ μέρους μας να αποδίδουμε ατομικότητα σε ένα πτώμα είναι είτε συναισθηματικής, είτε θρησκευτικής προέλευσης.

Ανώνυμος είπε...

Πάντα στέκομαι επιφυλακτική σε καλλιτεχνικά εγχειρήματα που το νόημα και η αξία τους ξεκινούν και τελειώνουν στην έννοια της πρόκλησης. Θέλω να πω ότι είναι άλλο πράγμα να προκαλείς με την έμπνευσή σου και άλλο να εμπνέεσαι μόνο και μόνο για να προκαλέσεις. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ένα καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, στη δεύτερη φοβάμαι ότι κρύβεται μόνο κάποια ιδιοτέλεια.

Στην προκειμένη περίπτωση, η πρόκληση ξεπερνά τη συνήθη αισθητική ή θρησκευτική πρόκληση. Έχει να κάνει με μια πανανθρώπινη διαχρονική αξία, το σεβασμό απέναντι στο νεκρό, στάση που εκπορεύεται πρωτίστως από το γεγονός ότι το άτομο αυτό έχει στερηθεί για πάντα το ύψιστο αγαθό της ζωής και δευτερευόντως, από το γεγονός ότι το άτομο αυτό είναι κατά κάποιον τρόπο «άοπλο», με την έννοια ότι δεν μπορεί πλέον να υπερασπιστεί τον εαυτό του καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

Μπορεί κανείς βέβαια να αναρωτηθεί: Και γιατί συνιστά ασέβεια η χρήση ανθρώπινων σωμάτων στη δημιουργία έργων τέχνης; Μα, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι αντικείμενο, ούτε όταν ζει ούτε και όταν πεθαίνει. Εξοργίζομαι όταν χρησιμοποιούνται οι άνθρωποι ως αντικείμενα εν ζωή, εξοργίζομαι και όταν χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα μετά θάνατον. Το αν αυτό γίνεται με τη συναίνεσή τους αφορά τη νομική επιστήμη, όχι όμως και την ηθική.

Συμβαίνει το ίδιο με την δωρεά οργάνων ή τη χρήση των πτωμάτων στην ανατομία; Κατά τη γνώμη μου, όχι. Είναι ένα αναγκαίο κακό, που αποσκοπεί στο να μπορέσουν τουλάχιστον να ζήσουν κάποιοι άλλοι, μια ανιδιοτελής «θυσία» μετά θάνατον.
Αντιθέτως, όταν χρησιμοποιείται με τον τρόπο αυτόν ένα πτώμα για την τέχνη, έχουμε ένα περιττό κακό για την προσωπική προβολή του καλλιτέχνη.

Και ξαναλέω: Νόμιμο; Ίσως ναι. Είναι όμως και ηθικό;

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Apri,

kαλή σας μέρα.

Η παρέμβασή σας δεν κρύβει την οργή της αλλά παραμένει στοχαστική και συγκροτημένη επαναφέροντας αυτή τη δόλια την «ηθική» που κανείς δεν τολμά σήμερα να την επικαλεστεί. Έχουμε μόνο νόμους και όχι αξίες.

Σας ευχαριστώ.

Ανώνυμος είπε...

@διαγόρα Μήλιο, συμπληρώνεται εδώ και μια τρίτη κατηγορία αντιρήσεων
που έχει ένα κάποιο ενδιαφέρον.
Ιδου ένα απόσπασμα

[...]έξω από το ιατρικό-θεραπευτικό πλαίσιο, η χρησιμοποίηση νεκρών ανθρώπινων σωμάτων ως "υλικού" δεν προάγει ούτε τη γνώση, ούτε κάποια αισθητική ποιότητα, αλλά τη επικίνδυνη νάρκωση θεμελιωδών αντανακλαστικών του πολιτισμένου ανθρώπου και την ύπουλη εισαγωγή στο βάθος της προσωπικότητάς του μιας εκπλεπτυσμένης αναισθητοποίησης απέναντι στη φρίκη.

το βρήκα από
http://dangerfew.blogspot.com/


αυτό σας φαίνεται για "κόλλημα" κύριε Διαγόρα Μήλιε?

Στο μεταξύ ,όσο έχω ψάξει, βρήκα μόνον αυτά τα δύο μπλογκ να αντιδρούν σαφώς στην έκθεση αυτή.

Το δικό σας μάλιστα το βρήκα από ποστ στο dangerfew και ήδη το διαδίδω.

Ειναι πολύ απογοητευτικο πάντως, το πόσο εύκολα μπερδεύονται οι άνθρωποι και όχι απλά δεν αντιδρούν αλλά βρίσκονται και να υποστηρίζουν το "ξεπέρασμα των κολλημάτων" αυτού του είδους.

Αρκει να κάνεις κάποιους, ανυπόστατους κατα τα άλλα, συσχετισμούς, με έννοιες όπως Τέχνη και Επιστήμη, και είναι έτοιμοι να αγοράσουν το οτιδήποτε στο όνομα της "προόδου" και επιπλέον να κατηγοριοποιήσουν όσους βλέπουν την φόλα και την δείχνουν, ως θρησκόληπτους, συντηρητικούς, αντιδραστικούς κτλ.

(αν το καλοσκεφτείς έχουν ένα δίκιο με την εννοια του ότι όποιος καεί απ τον χυλό φυσαει και το γιαούρτι...
αλλά ας το ξανασκεφτούν με λίγη περισσότερη προσοχή)

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Φίλτατε κολλημένε,

σας ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη.

Το http://dangerfew.blogspot.com/ προσετέθη αμέσως στα ιστολόγια που παρακολουθώ. Συμφωνώ με την κριτική που διατυπώνεται και στις δύο σχετικές αναρτήσεις τους.

Φυσικά και δεν "κολλάω" όπως είδατε στο νομικό μέρος της υπόθεσης. Όπως επίσης θα είδατε θεωρώ ότι το ιατρικό/παιδαγωγικό κομμάτι αποτελεί πρόσχημα. Διαφωνώ με αυτή την αισθητική της απανθρωποποίησης του νεκρού. Εκεί είμαι κι εγώ όπως κι εσείς "κολλημένη"

Νάστε καλά

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Το περί «επικίνδυνης νάρκωσης θεμελιωδών αντανακλαστικών του πολιτισμένου ανθρώπου» και το περί «εκπλεπτυσμένης αναισθητοποίησης απέναντι στη φρίκη» μου αρέσει, θέτει το όλο ζήτημα σε όρους που είμαι σε θέση να επεξεργαστώ, ίσως επειδή η προσέγγιση είναι πραγματιστική και όχι θρησκευτική ή συναισθηματική.

Με εξαίρεση τον ισχυρισμό περί «ύπουλης εισαγωγής» των παραπάνω «στο βάθος της προσωπικότητάς» μας, ο οποίος ακούγεται συνωμοσιολογικός και δεν με πείθει, τα παραπάνω είναι επιχειρήματα τα οποία μπορώ όχι μόνο να διασκεδάσω, αλλά ίσως ακόμα και να υιοθετήσω, σε ένα φιλοσοφικό όμως επίπεδο, και χωρίς να πηγαίνω τόσο μακριά ώστε να απαιτήσω την ακύρωση της συγκεκριμένης έκθεσης. (Ενόσω δεν έχει προκύψει παραβίαση των ισχύοντων νόμων, είπαμε.)

Α, επίσης, δεν αποκάλεσα κανέναν κολλημένο, αλλά φαντάζομαι πως οφείλω μία συγγνώμη για το ποσοστό στο οποίο αυτό που είπα περί κολλημάτων ήταν άγαρμπο.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Διαγόρα Μήλιε,

συμφωνώ μαζί σου στο θέμα της μη ακύρωσης της έκθεσης. Αν υπάρχει νομικό θέμα τότε δεν λέμε ακυρώστε την έκθεση, λέμε "πιάστε τους". Η κριτική όμως που έγινε - τουλάχιστον από τα μπλογκς - δεν εστιάζει στη νομική αλλά στην ηθική πλευρά. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θα ζητούσα την ακύρωση ή απαγόρευση (μιας νόμιμης έκθεσης) για ηθικούς λόγους γιατί τότε δεν θα διαφέραμε από τους φανατικούς που περιφέρονται αλαλιασμένοι
και απαιτούν να κλείσουν εκθέσεις ζωγραφικής και να κατέβουν έργα επειδή θίγονται οι πεποιθήσεις τους.
Θίγομαι αλλά θα ασκώ το δικαίωμά μου να κάνω κριτική και να προσπαθώ να αποκαλύπτω τις προθέσεις, αισθητικές ή μη όσων οργάνωσαν την έκθεση. Ελπίζω στο μέλλον οι υπεύθυνοι να έχουν καλύτερα ανακλαστικά στο ποιές εκθέσεις θέτουν υπό την αιγίδα τους.
Όσο για τους επισκέπτες, για όλους εμάς, ελπίζω οι επικίνδυνα λίγοι στο μέλλον να γίνουν περισσότεροι.

ΥΓ.

Παρά το ότι δεν χρειαζόταν συγγνώμη για τα περί "κολληματος" αφού ήδη ξεκαθαρίστηκαν οι απόψεις μας στα επόμενα σχόλια, θεωρώ τη χειρονομία αυτή γενναιόφρονα και ευχαριστώ.

ναυτίλος είπε...

Αγαπητή Πόλυ, καλησπέρα!
Πάνε μέρες τώρα που σε επίπεδο φιλικό έχει ξεκινήσει μια απίστευτη αντιπαράθεση για την έκθεση και βλέπω πως συνεχίζεται και διαμπλογκικά!
Η μάχη βέβαια με βρήκε στο δικό σου στρατόπεδο.Πέρα από οποιοδήποτε νομικό ή ηθικό πλαίσιο μου είναι αδιανόητο να αντικρίζω αυτά τα "εκθέματα" που κάποτε υπήρξαν άνθρωποι .Είμαι σίγουρα υπέρ της δωρεάς οργάνων αλλά αυτή η "άνευ ορίων άνευ όρων" χρήση των νεκρών με προσβάλλει και με θλίβει.
Χ.

βαγγελης ιντζιδης είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
βαγγελης ιντζιδης είπε...

Αγαπητή Πόλυ έσβησα το σχόλιό μου γιατί νομίζω πως θα ήταν καλύτερα να παραπέμψω τους φίλους εδώ στο blog metissage (το μπλογκ μου)όπου ανάρτησα ένα εκτενέστερο σχολιασμό Με τον τίτλο Ζώντας ανάμεσα στους νεκρούς (με σαφή τη διακειμενικότητα, δηλαδή το θεατρικό έργο του ΄Ιψεν).
Πόλυ δε βρίσκεις πάντως πως
- η Ψήφος των Ποιητών (ανάρτηση στο Metissage επ αφορμή του βιβλίου σου Οι Μέλισσες του Κάλβου τριγυρίζουν στα λιβάδια του Λινκονσάιρ)
- το βιβλίο της πολιτικής διαχείρισης της θνητότητας (Περί θνητότητας, επιμ.Δ.Μακρυνιώτη)που αξιοποιείται στην ίδια ανάρτηση
-το θεατρικό έργο του ΄Ιψεν "Ζώντας κάτων ανάμεσα στους νεκρούς"
-η συνταρακτική ΄Εμιλυ Ντίκινσον στους στίχους "Κι όμως ο Χρόνος συνεχίζεται- Το λέω χαρούμενη σ' όσους πονάνε τώρα- Θα ζήσουν Υπάρχει Ήλιος- Δεν το πιστεύουν τώρα-" (ποίημα υπ.αριθμ.1338, μτφρ. Ερρίκος Σοφράς)
- αλλά και ο νιτσεϊκός στοχασμός πως "μερικοί άνθρωποι γεννιούνται μετά το θάνατό τους"
αναδεικνύουν και διαφωτίζουν
ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΣΟΥ
τα σώματα για τα οποία - αυτή τη φορά από τη μεριά των ζωντανών σωμάτων - επιφυλάσσομαι
Βαγγέλης Ι.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

εννοώ επιφυλάσσομαι να αναρτήσω ένα ειδικό κείμενο-ανάρτηση πολυτροπική αλλά για τους ζώντας και τους "νεκρούς".
βαγγέλης ι.

HollowSky είπε...

Πολύ όμορφο, ποιητικό αλήθεια post, για ένα τόσο κρίσιμο θέμα.

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!

Προσυπογράφω απόλυτα και με μεγάλη χαρά, που οι φωνές διαμαρτυρίας πυκνώνουν.

Η ύπουλη αυτή απανθρωποποίηση δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλε καλησπέρα,

Ευχαριστώ που πέρασες και χαίρομαι που δηλώνεις κι εσύ την αποστροφή σου.

Πόσο απέχουμε από τους κατοίκους εκείνου του χωριού στην Κολομβία που υποδέχτηκαν το λατρεμένο τους Εστεβάν - τον άγνωστο "πιο όμορφο" πνιγμένο - που το κύμα έκανε να προσαράξει στην παραλία της γειτονιάς τους.

Τι με κουστούμι από πανιά πλοίων τον έντυσαν, τι με λουλούδια τον έραναν, με τι προσδοκίες τον περιέβαλαν... Αυτά στο διήγημα του Μαρκές "ο πιο όμορφος πνιγμένος του κόσμου". (El Ahogado mas Hermoso del Mundo")

Νάστε καλά και οι δυο.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

ευχαριστώ για την παρέμβαση όπως και για το αρχικό εύστοχό σου σχόλιο για τον Ιώβ.

Πιστεύω ότι το κείμενο που ετοιμάζεις, όπως και αυτό που έχεις αναρτήσει, θα ρίξει κι άλλο φως στη συζήτηση που έχει ανοίξει υπέρ της ανθρώπινης κατάστασης.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αγαπητέ Hollow sky,

ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη και για τα καλά σου λόγια.

Τι ευχάριστη έκπληξη - με δυσάρεστη αφορμή - να συναντήσω στο ιστολόγιό σας!

Εξαιρετική δουλειά! Εχετε το θαυμασμό μου για τη διαυγεια των επιχειρημάτων σας και τη συγκρότηση του λόγου σας. Αν το είχα δει νωρίτερα δεν θα τολμούσα να γράψω το δικό μου ποστ.

Χάρηκα για τη γνωριμία. Νάστε πάντα καλά.

Idom είπε...

@ Διαγόρα

Διαγόρα γεια χαρά!

Όπως φαίνεται από το αρχικό μου σχόλιο διαφωνώ μαζί σου. Πάντως στενοχωριέμαι που είσαι εδώ "μόνος σου". :-)

Έγραψες:
" ... οπωσδήποτε για να εκτίθενται έτσι αυτά τα σώματα πρέπει να έχουν αποκτηθεί με νόμιμο τρόπο, και θα πρέπει επίσης προ του θανάτου τους να είχαν συναινέσει ρητά για μία τέτοιου είδους χρήση ..."

Aυτό νομίζω ότι είναι υπερβολικά καλόπιστο έως αφελές. Τόσα και τόσα γίνονται, εξώφθαλμα παράνομα, έναντι τού γραπτού και άγραφου νόμου... Σάματις οι ΖΩΝΤΑΝΕΣ γυναίκες θύματα τού τράφικινγκ στην ωραία πατρίδα μας έχουν συναινέσει ρητά για αυτά που τους συμβαίνουν;

Βέβαια σωστά το λες ότι δεν πρέπει να ρέπουμε στην συνωμοσιολογία και ότι για να ειπωθούν κάποιες κατηγορίες χρειάζονται αποδείξεις, αλλά εξ ίσου:
α) γνωρίζουμε πάρα πολλά εγκλήματα για τα οποία δεν βρέθηκαν αποδείξεις ή πνίγηκαν
β) πρέπει πάντα να γρηγορούμε για ότι μυρίζει "στραβό".

Συμφωνώ με την Πόλυ ότι και η συναισθηματικοί λόγοι είναι πολύ σημαντικοί για την θεμελίωση αποφάσεων και ηθικής, αλλά επειδή σαφώς είναι λιγότερο εύκολα μετρήσιμοι και πιο αμφιλεγόμενοι, θα επιχειρηματολογήσω με την λογική.

Αυτό που σε τ ε λ ι κ ή ανάλυση με ενοχλεί είναι η ανισότητα. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι βρέθηκαν άνθρωποι κοινωνικοποιημένοι, με την τυπική έννοια τού όρου (ύπαρξη μίας κάποιας οικογένειας, μία μικρή έστω περιουσία κ.λπ.) που δέχθηκαν να δοθεί το σώμα τους post mortem για τέτοιου είδους τέχνη. Ίσως, στην καλύτερη περίπτωση, όπως λέει η Πόλυ, συναίνεσαν προκειμένου να λάβει μία μικρή - προφανώς - αμποιβή η οικογένειά τους.
Σε αυτούς τους ανθρώπους δεν δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να τους αποδοθούν οι τελετές για τους νεκρούς τής κοινωνίας τους, πιθανόν ούτε καν η ευκαιρία να τους θρηνήσει κάποιος.
Μπορεί αυτές οι τελετές σύμφωνα με μία άποψη να είναι κολοκύθια. Μπορεί. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν την δυνατότητα να αποφασίσουν, δεν στερήθηκαν τις τελετές εξ αιτίας αυτόβουλης απόφασής τους, αλλά επειδή η ανθρωπότητα, η κοινωνία δεν τους έδωσε την ευκαιρία.

Η κοινωνία, αφού (και για όσο καιρό) στην συντριπτική της πλειοψηφία θεωρεί σημαντικές αυτές τις τελετές, οφείλει να τις αποδίδει - έστω στο μίνιμουμ - σε όλα τα μέλη της.
Να το θέσω αλλιώς: όσοι πάνε στην έκθεση αποποιούνται κάθε τελετή για τα δικά τους σώματα και τα σώματα των οικείων τους μετά θάνατο;

Για αυτό ακριβώς πρότεινα να αφήσουμε φαναράκια έξω από την έκθεση: για να δείξουμε ότι παραλείφθηκε αυτή η τελετή άδικα, και - κατά μία έννοια - για να την κάνουμε καθυστερημάνα.
Για μένα πάντως ισχύει ότι η τελετή είναι σημαντική.

Δεν είμαι υπέρ των απαγορεύσεων, αλλά είμαι υπέρ των διαμαρτυριών. Και ναι, πιστεύω ότι αν και όταν υπάρχει μαζική αντίδραση σε κάτι, υπάρχει καλή πιθανότητα αυτό το κάτι να παρεμποδιστεί / καταργηθεί στην πράξη.

Idom

Idom είπε...

Αναφέρθηκε το νομικό ζήτημα.
Ταπεινή μου γνώμη, θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος εισαγγελέας να ισχυριστεί ότι συντελείται βεβήλωση νεκρού. (Προσοχή: δεν προτρέπω σε μία τέτοια δίωξη. Λέω ότι θα μπορούσε να γίνει. Προτιμώ σαφώς την διαμαρτυρία των πολιτών - οι οποίοι είναι πάντα οι τ ε λ ι κ ο ί υπεύθυνοι για την υιοθέτηση και τήρηση κάθε νόμου. Την διαμαρτυρία με τα φαναράκια.)

Γιατί είναι ποινικά κολάσιμο να ασελγήσει ο νυχτοφύλακας σε ένα νεκρό σώμα στο νεκροτομείο, γιατί είναι ποινικά κολάσιμο να ξεθάψει κάποιος ένα πτώμα από το νεκροταφείο και να παίξει μαζί του και δεν είναι ποινικά κολάσιμο να χρησιμοποιεί κάποιος ένα πτώμα για καλλιτεχνικές δημιουργίες; Είτε τα πτώματα είναι απλά υπολείμματα, οπότε τίποτα από τα παραπάνω δεν θα έπρεπε να είναι κολάσιμο είτε αποτελούν σεβαστές οντότητες και είναι όλα τα παραπάνω κολάσιμα.
Μήπως το κριτήριο είναι αν το πτώμα «ανήκει» σε κάποια οικογένεια ή όχι; Δεν θα μού άρεσε να είναι αυτό το κριτήριο: όπως είπα και στο προηγούμενο σχόλιο, προάγει την ανισότητα.

Σχετικά με τα πτώματα που δίνονται για έρευνα:
Είναι και αυτή αμαρτωλή ιστορία αν θέλουμε να είμαστε έντιμοι.
Τα πτώματα αυτά προέρχονται από τα αζήτητα, συνήθως από διάφορα άσυλα. Συνήθως γίνονται διακρατικές ανταλλαγές, ώστε να αποφευχθεί να δει ξαφνικά κάποιος έναν χαμένο συγγενή του στο τραπέζι τής ανατομίας.

Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Idom καλη σου μερα,


σε ευχαριστώ που επανέρχεσαι στο θέμα. Μια μικρή διευκρίνηση όμως στο αν εδώ είμαστε πολλοί... Εμείς κι εμείς είμαστε φίλε μου, για να σου απαντήσω με τη γλώσσα των αριθμών. Εσύ μόνο άφησες 4 σχόλια. Ο Βαγγέλης 4 γιατί μετριουνται και τα σβησμένα, ο Διαγόρας 2 και εγώ ως φιλόξενη (προσπαθω) κτήτωρ μια απάντηση στον καθένα. Ο Γιώργος 3 και ένα καταλάθος...Να μη σπουδαιολογούμε ότι είμαστε πολλοι ακόμα περισσότερο ότι είμαστε η πλειοψηφία. Νομίζω - παρά το ότι επιμένω ότι έχουμε δικηο- ότι είμαστε λίγοι σε σχεση με το κοινά αποδεκτό, αλλά ότι αυτό μετράει.
Ο Διαγόρας, παρά το ότι διαφωνήσαμε, συζητάει με επιχειρήματα και είναι σαν τον Αχιλλέα στην Ιλιάδα΄, που άλλαξε γνώμη: "στρεπτός". Πέρα από τη δυναμη των αριθμων και την κυριαρχια της πλειοψηφιας η "¨στρεπτότητα" είναι μια μεγάλη κατάκτηση και μακάρι να έχουμε όλοι την γενναιοφροσύνη να την εκδηλώνουμε.

Νασαι πάντα καλά.

izi είπε...

Αγαπητή Πόλυ, να σε συγχαρώ κι εγώ με την σειρά μου για το πολύ καλό πόστ σου.
Μια κάποια έλλειψη χρόνου με εμποδίζει στο να τοποθετηθώ επί των ζητημάτων της "συνομωσιολογίας" και της "μη απαγόρευσης" ή της "μη διακοπής" της έκθεσης επί των οποίων κάτι εχώ να πω.
Είναι και πολιτικά ζητήματα αυτά, δηλαδή οι μέθοδευσεις και οι διαχειριστικές διαδικασίες.
Με ποιους τρόπους και γιατί κάτι επιτρέπεται.
Πως, πότε και γιατί αναστέλεται ή διακόπτεται.
Ποιος "συνομωσιολογεί" πρώτος. [στήνει δηλαδή θεσμικά όργανα που "ερευνούν" την καθαρότητα μιας διαδικασίας, ή πως πλαισιώνει "θεωρητικά" ένα εγχείρημα, προβάλλοντας την Τέχνη και την Επιστήμη ως συνδρομητές του,και αποκτά τις ευλογίες δημόσιων φορέων, και πως προβαίνει σε οικονομική συναλλαγή με το δημόσιο ταμείο-τα λεφτα όλων]

Επιφυλάσσομαι λοιπόν.

Πάντως μπράβο για το ποστ και πάλι.

HollowSky είπε...

@ Διαγόρα Μήλιε,

να διευκρινήσω δυο πράγματα.

1. Το "ύπουλη" στο "ύπουλη εισαγωγή στο βάθος της προσωπικότητας ..." εννοεί - σε συνδυασμό με τα συμφραζόμενα της πρότασης -, ότι ενώ πηγαίνεις υποτίθεται να "γνωρίσεις το ανθρώπινο σώμα" (καταπως λένε οι προπαγανδιστές της έκθεσης), αυτό που σού συμβαίνει είναι κάτι άλλο, φρικτά άλλο.

2. Για το αίτημα ακύρωσης. Εάν η έκθεση φιλοξενούνται σε ΙΔΙΩΤΙΚΗ αίθουσα, δεν θα υπήρχε θέμα τέτοιου αιτήματος. Από τη στιγμή όμως που γίνεται σε χώρο του ΔΗΜΟΣΙΟΥ και υπό την αιγίδα ΘΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (Δ. Αθηναίων), τότε - ως δημότες και πολίτες - δικαιούμαστε να ζητάμε την ακύρωση εφόσον διαφωνούμε ριζικά.

Είναι σαφή αυτά;

Ανώνυμος είπε...

Πόλυ πολύ καλό το πόστ, θίγει την ουσία του όλου θέματος.

Το μεγάλο κακό με αυτή την έκθεση δεν είναι το αν δώσανε την συγκατάθεσή τους ή όχι οι οι άνθρωποι που τώρα έχουν γίνει δυστυχώς εκθέματα σε αυτή, το μεγάλο κακό είναι ότι αντιμετωπίζονται σαν αντικείμενα, τόσο απο τους διοργανωτές όσο και από τους θεατές.

Όταν κάποιος πεθαίνει το πτώμα του εξακολουθεί να μας υπενθυμίζει ότι κάποτε ανήκε σε κάποιον ο οποίος έκανε όνειρα, είχε ελπίδες, ένιωθε αγάπη, φοβόταν και ούτω καθεξής. Με άλλα λόγια μας υπενδυμίζει ότι, μπορεί αυτό που βλέπουμε τώρα να είναι ένα πτώμα, δεν έπαυε όμως κάποτε να είναι ένας ανθρωπός όπως όλοι μας.

Η έλλειψη σεβασμού απέναντι στους νεκρούς φανερώνεται από το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται όπως ένα οποιαδήποτε αντικείμενο, π.χ μια σπασμένη τηλεόραση ή ένα χαλασμένο παπούτσι, που και αυτά μιά χαρά έχουν χρησιμοποιηθεί σαν καλλιτεχνικά εκθέματα.

Καλές οι όποιες ειρηνικές διαμαρτυρίες, με τις οποίες καθόλου δεν διαφωνώ στην συγκεκριμένη περίπτωση, όμως η καλύτερη και πιο ουσιαστική αντίδραση, κατά την γνώμη μου, σε αυτήν την ψευτο-καλλιτεχνική έκθεση θα ήταν η μαζική αρνηση του κόσμου να πάει να δει τον εξευτελισμό στον οποίο υποβάλλουν κάποιοι συνάνθρωποι μας κάποιους άλλους οι οποίοι ήταν και αυτόι κάποτε συνάνθρωποι μας.

Γιάννης

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αγαπητέ μου Izi,

σε ευχαριστώ ειλικρινά για την επίσκεψη και τα καλά σου λόγια. Τα επιχειρήματα που σκιαγραφείς στο σχόλιό σου και συμπληρώνει επίσης ο Hollow sky στο προς Διαγόρα Μήλιο σχόλιο, αλλά και στο εξαιρετικό σας ιστολόγιο (σε σχόλιο στην τελευταία ανάρτηση) βρίσκω ότι είναι πολύ σοβαρά, τα σκέφτομαι, αλλά κάτι μέσα μου (όχι το απροσδιόριστο συναίσθημα ) λέει ότι το παιχνίδι δεν παίζεται εκεί.

Θα ήμουν πολύ περισσότερο ευτυχής, όπως λέει και ο Γιάννης της (δύστροπης πραγματικότητας) αν τα επιχειρήματα κατά αυτής της έκθεσης όπως αναπτύχθηκαν κατά τη συζήτηση κυρίως στο ιστολόγιό σας, κατάφερναν να πείσουν ακόμα περισσότερους από αυτούς που είτε εντυπωσιάστηκαν από την έκθεση και έσπευσαν χωρίς δεύτερη σκέψη είτε εκείνους που την υποστηρίζουν με εμμονή συνδέοντάς της – κακώς – με τη νίκη του ορθού λόγου. Ακόμα περισσότερο, θα χαιρόμουν αν εφησυχάζαμε λιγότερο στον υφέρποντα ολοκληρωτισμό της καθημερινότητας, που θεωρώ κέρδος ότι με αφορμή αυτή την έκθεση αποκαλύφθηκε.

Είμαι πρόθυμη δηλαδή, να αναστείλω προσωρινά το δίκαιο αίτημα του ελέγχου της διαχείρισης των δημοσίων χώρων και αγαθών, για να μην εξαντλήσω την ενέργεια της επί της ουσίας επιχειρηματολογίας κατά αυτών των αντιλήψεων.

Θεωρώ, ίσως και να έχω άδικο, ότι το επιχείρημα της πολιτικής και της διαφάνειας κλπ κλπ για την απαγόρευση της έκθεσης , είναι ορθό μεν, αλλά μπορεί να επισκιάσει ανυπόμονα, την ηθική της καταδίκη, κάτι για το οποίο όλοι προσπαθήσαμε.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Γιάννη της δύστροπης πραγματικότητας,

ευχαριστώ για την επίσκεψη και το σχολιασμό. Χαίρομαι που οι φωνές προβληματισμού και αντίστασης σε τέτοιου είδους φαινόμενα κάνουν αισθητή την παρουσία τους.

Νάσαι καλά

HollowSky είπε...

Αγαπητή Πόπυ,

το ουσιαστικό και το βασικό είναι - ναι συμφωνούμε απόλυτα σε αυτό - να γίνει αντιπαράθεση με επιχειρήματα και να πειστούν με το λόγο οι άνθρωποι για το αίσχος του πράγματος.

Σε αυτό επιμένουμε και εμείς. Γι' αυτό και το βάρος δεν το δώσαμε στις διάφορες (σημαντικές) νομικές πλευρές του πράγματος αλλά στην ουσία του, όπως κι εσύ. Και θα επιμείνουμε σε αυτό.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αγαπητέ Hollow Sky,

Να που έχουμε την πολυτέλεια, παρά την πίεση του χρόνου, να μπορούμε να συζητάμε και σε τόσα πολλά να διαπιστώνουμε ότι συμφωνούμε.

Αν και εκτός θέματος, φίλε Γ. Δ. Ι., θα ήθελα να σου πω πόσο απολαυστικό βρήκα το κείμενο για το «εξηγώ», «κατανοώ» και «γνωρίζω» στη σελίδα
happyfew archives
που με την ευκαιρία αυτή ανακάλυψα.

Εγώ πάντως, δεν θα δικαιολογούσα τον αναγωγισμό – είμαι φυσικός – ούτε στις επιστήμες της φύσης.

Νάσαι πάντα καλά.


ΥΓ.

Πόλυ και όχι Πόπυ

βαγγελης ιντζιδης είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
HollowSky είπε...

Πόλυ,

χίλια συγγνώμη για το "πόπυ", ηλίθιο πληκτρολογικό λάθος μου.

Χάρηκα που σού άρεσε εκείνο το παλιότερο γραπτό. Φαίνεται ότι κατά τη μεριά του "βιορομπότ" θέλουν να πάει το πράγμα.

Το "θέλουν" όχι συνωμοσιολογικά (να προλάβω και τον αγαπητό Διογένη).

Εννοώ την αυτοκτονία ενός ολόκληρου κόσμου, που επειδή δεν ανέχεται τα εμπόδια (φυσικά και ψυχικά, πόνο, θλίψη, πένθος...) και δεν μπορεί να τα ενσωματώσει δημιουργικά στο πολιτισμικό του κύτταρο, μοιάζει να προτιμάει την αναισθησία.

Έχει άλλωστε καταντήσει πια ευτύχημα π.χ. να πεθάνει κανείς στο σπίτι του και όχι μπουκωμένος με καταπραϋντικές πρέζες στο νοσοκομείο...

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Οι νεκροί ταξιδεύουν ανάμεσα στους ζωντανούς.
΄Εχουμε και λέμε: Σώματα.
Τα σώματα εκτίθενται στα βλέμματα.
Βλέμματα: ΄Ενα το κρατούμενο.
Οι νεκροί μας κοιτάζουν ή εμείς τους κοιτάζουμε...: Πρόβλημα.

Οι νεκροί χρειάζονται ένα σώμα για να ταξιδέψουν...:
Ας το πάρουμε από την αρχή.

Μια οδύνη για να ελαφρύνουντις ελπίδες τους...: Η εμπειρία της κήδευσης.

Αλλά τι βλέπουν οι νεκροί όταν ταξιδεύουν;
Και τους βλέπουμε;
Πώς ταξιδεύουν οι νεκροί αν όχι ανάμεσα στα χέρια και τα βλέμματα;(καταιγισμός ιδεών υπό μορφή ερωτημάτων)

Νεκρούς ταξιδιώτες ζωντανοί τους ταξιδεύουν...: Υπόθεση (υπό μορφή καταφατικών αξιωμάτων, ίσως μετέπειτα ερευνητικά ερωτήματα)

Τους κουβαλούν φωτογραφίες όνειρα εκκρεμότητες...: Βιώματα (πρώτες εννοιολογήσεις - οι παραστάσεις μας)

Οι νεκροί δίχως ζωντανούς δεν ταξιδεύουν:Αποφατική θεολογία (όπως τι δεν είναι Θεός).

Και φτάσαν στην πόλη μας νεκροί: Τεκμήρια.

Και οι ζωντανοί που τους ταξίδεψαν μέχρις εδώ;: Επί τη βάσει της υπόθεσης το ερώτημα.

Ποιες μνήμες ...
ποια σπαραγμένα χείλη ...
ζουν ...
με ποιες φωτογραφίες ...
ψάχνουν πού...
(Παρέκβαση για ανθρωπολογικές πληροφορίες-πιθανόν σε υποσημειώσεις)

Και οι νεκροί πώς έφτασαν μέχρις εδώ;(επιμονή του ερωτήματος - κεντρικό ερευνητικό)

Δεν βλέπουμε τίποτα...Δεν ξέρουμε τίποτα...Στα δάχτυλα δεν ίδρωσε ο πόνος χώμα...(οι παραστάσεις θολώνουν)

Μα οι νεκροί ταξιδεύουν ανάμεσα στους ζωντανούς (επαναφορά της αξιωματικής σύνταξης υποθέσεων)
Ναι μονάχα έτσι ίσως και να αντέχει αυτό, θέλω να πω κάπωςνα βολεύεται στη λογική (εσωτερικός λόγος: λεκτική αυτοκαθοδήγηση)

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ:

Σώματα που δε νιώσαμε
Μα αφού τα βλέπουμε;

Ναι μονάχα έτσι βολεύεται η λογική (εσωτερική ενίσχυσης κατά τη λεκτική αυτοκαθοδήγηση)

Ποιος είναι αυτός που βλέπει ταξιδεμένο το νεκρό σε ένα κενό;

Ναι μονάχα έτσι (αυτοενίσχυση θετική)

Ποιος είναι αυτός που μας θωρεί και τον θωρούμε κι όμως δε νιώθουμε;
Ναι μια μοναχά εξήγηση (αυτοενίσχυση)

Εμείς που βλέπουμε κι όμως δεν μας βλέπουν
Εμάς που μας βλέπουν κι όμως δεν νιώθουμε ότι μας βλέπουν

΄Ετσι ίσως και να βολεύεται για μιας νύχτας ύπνο η λογική (κουράγιο ή αυτοενίσχυση)

Νεκροί για τους νεκρούς οι ζωντανοί (είναι ένα συμπέρασμα για μιας νύχτας ύπνο που αποζητά η λογική)

΄Υπνος η λογική; (επανέλεγχος)

Σώματα: (έχουμε και λέμε) Βλέμματα: (ένα το κρατούμενο)
...
...
...
Βαγγέλης Ιντζίδης

βαγγελης ιντζιδης είπε...

ή μήπως
μια νύχτα ύπνου αποζητώντας λογική;
(έναρξη παραίτησης)
Β.Ι.
αναρτήθηκε και στο substratum (είσοδος από metissage)

υγ Αυτή η γυναίκα γεννά τα κείμενά μου πριν τα γράψω. Από αυτό το μπλογκ ως σχόλια-παρασχόλια και υποσχόλια ξεκίνησαν τρεις από τις ελάχιστες αναρτήσεις
Τιμωρημένος από το πολύ όποιος επιζητεί το ελάχιστον!
(από την ανάποδη διαβάζοντας το ελυτικόν)
β.

Θάνος Δ. Αθαν. είπε...

Προσυπογράφω ολόθερμα τον προβληματισμό σου, αγαπητή Πόλυ. Τον υποστηρίζω μάλιστα επικαλούμενος το "σωματικό" θέατρο του Τερζόπουλου και του Μαρμαρινού, για παράδειγμα (όπου το σώμα μόνο δρων, επομένως ζωντανό, μπορεί να μετατρέψει τον άνθρωπο σε "ντοκουμέντο")...
Με την ευκαιρία,να σου πω πόσο πολύ με ευχαριστεί να περιδιαβαίνω τους στοχασμούς σου. Και τί θαυμάσιο-συναρπαστικό θα το πω- πλαισίωμα!

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Μια ετεροχρονισμένη σημείωση
περί "στρεπτότητας" στην Ιλιάδα: Το θέμα το έχει μελετήσει η Αναστασία Κεφαλά στη διατριβή της "Le choix d' Achille. Du refus de la reconciliation et de la mort dans l' Iliade" και πιο συγκεκριμένα στο πρώτο μέρος κεφ. 3 Apprendre a etre flexible