Τρίτη 27 Μαΐου 2008

" Το ψέμα" της Ζωρζ Σαρή ως μοναδικό ημερολόγιο του ταξιδιού στη χαμένη Ελβετία


Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους


Την περασμένη Τετάρτη στην ημερίδα με θέμα "Όταν… η Ζωρζ Σαρή: Σαράντα χρόνια προσφοράς στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους" που διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Τέχνης και Λόγου του Τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Π.Τ.∆.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών για να τιμήσει την πολύχρονη προσφορά της συγγραφέως στο παιδικό και εφηβικό βιβλίο, το αμφιθέατρο της αίθουσας Ι. Δρακόπουλος του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν γεμάτο κόσμο.
Ήταν και η ίδια η συγγραφέας που με αξιοθαύμαστη αντοχή άκουγε τις εισηγήσεις «των ειδικών» και δεχόταν τη λατρεία των μικρών και μεγάλων αναγνωστών – κυρίως αναγνωστριών της. Έτσι λοιπόν παρατηρούσες ακόμα και σε εργασίες «στιγματισμένες» από ακαδημαϊσμό μια και ήταν κομμάτι της διδακτορικής διατριβής της – όπως αυτή της Χρύσας Κουράκη για τους χαρακτήρες στο έργο της Ζωρζ Σαρή - να τρυπώνει το συναίσθημα και η εφηβική λατρεία της ομιλήτριας προς την αγαπημένη της συγγραφέα των παιδικών χρόνων.
Δεν είναι τυχαίο που η Ζωρζ Σαρή της έχει χαρίσει τη φιλία της και δέχεται με εμπιστοσύνη το χέρι της Χρύσας να οδηγεί το δικό της όταν υπογράφει «αυτόγραφα» - γιατί για αυτόγραφα μιας σταρ επρόκειτο – και όχι για απλές αφιερώσεις σε βιβλία.
Ξεχώρισα τις «Λειτουργίες των τόπων στο έργο της Ζωρζ Σαρή» της κ. Διαμάντης Αναγνωστοπούλου του Πανεπιστημίου του Αιγαίου με την εύστοχη αναφορά στον Paul Ricoeur για τη σύνδεση μνήμης και χώρου που σχετίζεται πάντα με την ψυχική γεωγραφία.
Θα ήθελα πολύ να ακούσω την ομιλία της κ. Αλεξάνδρας Ζερβού «Αθήνα – Παρίσι…το αστικό τοπίο ως χώρος ενηλικίωσης» αλλά δυστυχώς θα περιμένω μέχρι την έκδοση των Πρακτικών.


Ο λόγος όμως που αποφάσισα να κάνω αυτή την ανάρτηση είναι κυρίως για να σχολιάσω την παρέμβαση μιας αναγνώστριας, θα είναι τώρα γύρω στα τριάντα, την ώρα που η Ζωρζ Σαρή απαντούσε σε ερωτήσεις και σε σχόλια του κοινού – γιατί πώς να το κάνουμε, η επιστημονική ημερίδα χωρίς να χάσει από το επιστημονικό της κύρος είχε μετατραπεί σε εκδήλωση λατρείας για τη Ζώρζ Σαρή. Η αναγνώστρια αυτή λοιπόν, εξομολογήθηκε στη Ζωρζ Σαρή, εις επήκοον όλων, ότι στην ηλικία των δώδεκα ετών, η μητέρα της, αποφάσισε να της προσφέρει ένα ταξίδι στην Ελβετία. Τα χρήματα είχαν συγκεντρωθεί με πολύ κόπο – δεν ήταν δηλαδή κάτι συνηθισμένο το να επιχειρήσουν οικογενειακώς ένα τέτοιο ταξίδι, που σκοπός του ήταν η αναψυχή της δωδεκάχρονης κόρης της οικογένειας. Η τριαντάχρονη αναγνώστρια, που τότε ήταν η δωδεκάχρονη κόρη, ομολογεί πως σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού δεν παρατήρησε τίποτε, από την Ελβετία δεν είδε τίποτε, και αυτό γιατί το μόνο που έκανε ήταν να διαβάζει απορροφημένη «Το Ψέμα» της Ζωρζ Σαρή.

Η Ελβετία δεν υπήρξε.

Αποφάσισα λοιπόν για χάρη αυτής της αναγνώστριας, για δική μου τέρψη αλλά και για τους αναγνώστες αυτού του ιστολογίου να κάνω μια «αφιέρωση» στην χαμένη Ελβετία των παιδικών της χρόνων, με τον τρόπο του Προυστ (1).

«Δεν υπάρχουν ίσως μέρες της παιδικής μας ηλικίας που να τις ζήσαμε τόσο απόλυτα, όσο εκείνες που πιστέψαμε ότι τις αφήσαμε να φύγουν χωρίς να τις ζήσουμε, εκείνες που τις περάσαμε με ένα βιβλίο αγαπημένο. Το καθετί που, καταπώς φαινόταν, τις γέμιζε για τους άλλους, αλλά που εμείς το παραμερίζαμε ως ένα αγοραίο εμπόρευμα μπροστά σε μια θεσπέσια απόλαυση: Οι γοτθικές εκκλησίες και τα βιτρώ του 13ου αιώνα στη Ζυρίχη, ή οι ξυλόγλυπτες γέφυρες στα ποτάμια ήταν ενοχλητικός περισπασμός μπροστά στο συντριβάνι της Ομόνοιας, τις βιτρίνες της οδού Σταδίου και την κοσμοπολίτικη οδό Κανάρη για τα μάτια της μικρής Θεσσαλονικιάς Χριστίνας. Το δωμάτιο του ξενοδοχείου στη Λωζάνη, με τις αφράτες πετσέτες και τα αρωματικά σαπουνάκια ήταν ανύπαρκτο μπροστά στο ταπεινό δωμάτιο του θυρωρείου με «το άσπρο τραπεζομάντιλο, το βάζο με τις κίτρινες μαργαρίτες και τη φωτογραφία της Χριστίνας στην κορνίζα με το ασημένιο πλαίσιο στο μπουφέ.»
Η καμαριέρα με τη στολή που έστριβε βιαστικά στην άκρη του διαδρόμου θύμιζε –ίσως – την κυρία Ελευθερία που σφουγγάριζε τις σκάλες στις πολυκατοικίες της Αθήνας.
Το τοπίο – ήταν χιονισμένο – Μάλλον όχι - το Παρίσι θα ήταν σίγουρα στο γράμμα του Αλέξη… Τα λιβάδια έξω πράσινα – και όμως εκείνη τα έβλεπε σκεπασμένα με «λογιώ λογιώ λουλούδια».
Του κάκου η μητέρα της την είχε πάει να δει εκείνο το ηλιακό ρολόι. Εκείνη βιαζόταν να γυρίσει στο δωμάτιο του ξενοδοχείου και να τελειώσει το κεφάλαιο που είχε αφήσει στη μέση, το «μονόλογο» με την κούκλα Χριστίνα – alter ego ή το ημερολόγιο όπου η Χριστίνα έγραφε για τις ενοχές της όταν δεν είχε υπερασπιστεί ένα άλλο κορίτσι…
Όλα τα υπόλοιπα όμως, που η ανάγνωση θα την είχε εμποδίσει να αντιληφθεί οποιαδήποτε άλλη τους ιδιότητα πέραν της οχληρότητας, εκείνη αντιθέτως τα χάραζε μέσα της ως ανάμνηση τόσο γλυκιά ( τόσο πολυτιμότερη κατά την τωρινή της κρίση από ότι διάβαζε τότε με πάθος) ώστε όταν της συμβαίνει σήμερα να ξεφυλλίζει «Το ψέμα», τώρα είναι σαν το μόνο ημερολόγιο που έχει φυλάξει από εκείνες τις ημέρες του ταξιδιού στην χαμένη Ελβετία των παιδικών της χρόνων, που κύλησαν γοργά, και με την ελπίδα να δει να καθρεφτίζονται στις σελίδες τους τα αρχοντικά και οι λιμνούλες που δεν υπάρχουν πια».

(1) Προυστ, Μαρσέλ, ΗΜΕΡΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ, μετ. Μήνα Πατεράκη - Γαρέφη, ΙΝΔΙΚΤΟΣ 2004

Δεν υπάρχουν σχόλια: