Πέμπτη 7 Αυγούστου 2008

Ο κορανομνήμων Εβλιγιά Τσελεμπή και το μέλι του κυπαρισσιού.

Πριν λίγο καιρό έστειλα e – mails σε μερικά μελισσοκομικά blogs με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου μου για τις Μέλισσες του Κάλβου (που τριγυρίζουν ακόμα στα λιβάδια του Λίλκολνσαιρ). Οι άνθρωποι μου απάντησαν ευγενικά ευχαριστώντας με, λέγοντας ότι σκοπεύουν να διαβάσουν το βιβλίο. Ενας μελισσοκόμος blogger μάλιστα, ο Γιώργος από το melissaki-gr.blogspot.com αφιέρωσε μια ανάρτηση στο βιβλίο. Ομολογώ ότι η γνώμη των μελισσοκόμων για το βιβλίο με απασχολούσε γιατί παρά το ότι ασχολήθηκα επί μακρόν με το πώς κάνουν τη δουλειά τους, δεν είχα συζητήσει ποτέ μαζί τους. Έχω αφιερώσει πολύ χρόνο διαβάζοντας μελισσοκομικά blogs, πριν δυο χρόνια κάνοντας έρευνα για το βιβλίο αλλά εδώ που τα λέμε οι μελισσοκομικές μου γνώσεις βασίζονται περισσότερο στη Ζωή των Μελισσών του Μωρίς Μέτερλινκ και στην Κρυφή Ζωή των Μελισσών της Σου Μονκ Κιντ. Δεν έχω πλησιάσει κυψέλη από κοντά.



Στη Βάρη, υπάρχει ένα μελίσσι που το παρακολουθώ κάθε μέρα. Του λέω καλημέρα το πρωί και το αποχαιρετώ το απόγευμα. Όποτε ερχόταν όμως ο μελισσοκόμος – ακόμα και το χειμώνα – και τον πετύχαινα, στεκόμουν μακριά και τον έβλεπα. Τον παρατηρούσα με συγκίνηση, χωρίς να καταλαβαίνω ακριβώς τι κάνει, αλλά και χωρίς να τολμώ να του μιλήσω. Εν πάση περιπτώσει οι θεωρητικές μου γνώσεις εμπλουτίστηκαν πολύ από το internet και τα διαβάσματα και πιστεύω ότι στο βιβλίο δεν έπεσα σε καμιά κακοτοπιά – όπως αυτοί στον Άρχοντα των Μυγών που ανάβουν φωτιά με γυαλιά μυωπίας – γιατί θεωρώντας ότι οι δύο βασικοί συγγραφείς που συμβουλευόμουν είχαν κάνει τη σωστή έρευνα – δεν θα έπεφτα έξω. Δεν νομίζω μάλιστα ότι οι μέλισσες έχουν αλλάξει τις συνήθειές τους εδώ και αιώνες. Για καλό και για κακό φρόντισα να δηλώσω ότι η σκηνή της σμηνουργίας είναι από το βιβλίο του Μέτερλινκ. Είδα πάντως τις καταπληκτικές φωτογραφίες του αφεσμού που έχει τραβήξει ο Ζέπος, ένας μελισσοκόμος από τη Μύκονο, όπου οι μέλισσες έφτιαξαν «πίττες» εκτός κυψέλης και έχουν καλοβολευτεί εκεί και δε λένε να φύγουν. «Οι μέλισσές μου έχουν καταγωγή από ξανθιές», λέει χαριτολογώντας.

Όλοι οι μελισσοκόμοι έχουν πολύ όμορφα blogs. Δεν ξέρεις αν η φροντίδα των μελισσών κάνει τον άνθρωπο τόσο υπομονετικό, παρατηρητικό και ευαίσθητο ή προσανατολίζονται σε αυτήν την τέχνη άνθρωποι με αυτά τα χαρακτηριστικά Φαίνεται ότι όχι μόνο τις αγαπούν τις μέλισσές τους αλλά και τις «θαυμάζουν» κυριολεκτικά κάθε φορά που τις βλέπουν σε μια εκδήλωση αλλόκοτη ή αναμενόμενη.

Οι αναρτήσεις στο melissaki - gr – σαν ημερολόγιο καταστρώματος – για τα πρακτικά τις μετακινήσεις των κυψελών, τα λάθη, τον απολογισμό και φυσικά τα σχόλια των συναδέλφων – συμβουλές για βοήθεια, ανταλλαγή πείρας, ανησυχία για την υγεία του όταν δεν είναι καλά – χωρίς ίχνος ανταγωνισμού που ενδεχομένως υπάρχει σε άλλα επαγγέλματα, αλλά με συναδελφική αλληλεγγύη. Φυσικά το blog είναι γεμάτο διαμαντάκια ευαισθησίας είτε με το μάτι του φωτογράφου – χιονισμένες κυψέλες ή κυκλάμινα που ξεμυτίζουν κάτω από την κυψέλη – είτε με τη φροντίδα του ανθολόγου – ποιήματα, αφηγήσεις, όλα σχετικά με τις μέλισσες.



Με την πείρα τόσων μηνών της ωτακούστριας σε μελισσοκομικά blogs μπορώ να βεβαιώσω ότι οι μέλισσες στο melissaki – gr έχουν εμπνεύσει ως μούσες και το e- καλέμι και το e – σφυρί όπως συνηθίζει να τα ονομάζει ο κτήτωρ του blog Γιώργος.

Τελειώνοντας αυτή την ανάρτηση δεν μπορώ να μην ανθολογήσω ένα καταπληκτικό κομμάτι για τα μελίσσια που έχει αναρτήσει το Γενάρη του 2008 από ένα κείμενο του Εβλιγιά Τσελεμπή του Τούρκου περιηγητή του 17ου αιώνα που έγραψε ένα βιβλίο το Seyahatname» (βιβλίο των ταξιδίων) για τις περιηγήσεις του στον ελλαδικό χώρο, τη Βαλκανική, την Αυστρία, τη Βόρειο Αφρική, την Ανατολία, την Περσία και το Κάιρο.
Λέγεται ότι ο Εβλιγιά Τσελεμπή ξεκίνησε τις περιηγήσεις του από την πόλη που γεννήθηκε την Κωνσταντινούπολη. Κυκλοφορούσε στους δρόμους, έμπαινε στα καφενεία και στα κρασοπουλιά, άκουγε τις ιστορίες από τους παραμυθάδες, συζητούσε με τους πιστούς και έφτασε να μην υπάρχει μέρος στην Κωνσταντινούπολη που να μην έχει πάει.
Αποφάσισε λοιπόν μια και η τύχη το έφερε να βρεθεί στη Βιέννη σαν απεσταλμένος του Σουλτάνου Μεχμέτ του 4ου να γνωρίσει καλά όλο τον κόσμο, να γνωριστεί με όλους τους ανθρώπους και να μάθει τα πάντα. Ένα σχέδιο φιλόδοξο – που μοιάζει κάπως με αυτό του Φούνες του Μνήμονα. Παρεμπιπτόντως, ο Εβλιγιά ήταν κορανομνήμων, δηλαδή είχε τελειώσει ισλαμική εκκλησιαστική σχολή, τον μεντρεσέ και είχε γίνει Χαβίζ, δηλαδή είχε απομνημονεύσει το κοράνι (6500 στίχους). Την τέχνη της απομνημόνευσης την κατείχε πρώτος από όλους ο προφήτης Μωάμεθ στον οποίο αποκαλύφθηκε το κείμενο του ιερού βιβλίου – που σύμφωνα με τους μυστικιστές το αρχέτυπό του βρίσκεται στον ουρανό. Λέγεται μάλιστα πως για να βεβαιωθούν ότι το γραπτό κείμενο του κορανίου ήταν έγκυρο, τα πρώτα χρόνια της νέας θρησκείας, οι σοφοί αντιπαρέβαλαν τα υπάρχοντα γραπτά αντίγραφα του Κορανίου με τις δύο από στήθους – δηλαδή απομνημονευμένες – απαγγελίες δύο μαρτύρων που το είχαν ακούσει από τον ίδιο το Μωάμεθ. Θεωρώντας λοιπόν ότι οι προφορικές εκδοχές είχαν περισσότερο κύρος από τις γραπτές διατήρησαν μόνο τα κείμενα που συμφωνούσαν με αυτές. Και σήμερα στις ισλαμικές εκκλησιαστικές σχολές επιχειρείται η αναβίωση της τέχνης της απομνημόνευσης του κορανίου, ξεκινώντας από μικρές ηλικίες και με μια ή δύο σελίδες και φτάνοντας στις τέσσερεις με πέντε την ημέρα μπορεί κανείς να φτάσει στο να απομνημονεύσει το σύνολο του κορανίου σε τρία περίπου χρόνια.

Όπως λέει ο καθηγητής Μεσανατολικών σπουδών του πανεπιστημίου Waterloo του Καναδά Mohamed Elmasry το κείμενο του Κορανίου έχει μια ενιαία ποιητική γλώσσα για να περιγράφει τα πάντα, από τα πιο ταπεινά και ανθρώπινα ως τα πιο πνευματικά και φιλοσοφικά , ο Εβλιγιά Τσελεμπή, ο κορανομνήμων περιηγητής αποφάσισε να χρησιμοποιήσει μια ενιαία γλώσσα στο δεκάτομο έργο του, την καθημερινή γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο κόσμος που συναντούσε. Απέφυγε τις περίπλοκες εκφράσεις και δεν δίσταζε να μεταφέρει στο γραπτό λόγο τα γραμματικά και συντακτικά λάθη που γίνονται στον προφορικό. Το έργο του είναι ανεκτίμητη πηγή για την καθημερινή ζωή και τις συνήθειες των ανθρώπων του 17ου αιώνα.

΄Εφτασε κάποτε και στην Πάτρα και τι να δει:

Το μέλι του κυπαρισσιού στον κήπο με τα τζίνια!

Ακολουθεί το κείμενο του Τσελεμπή από το melissaki:



"Η πιο ξακουστή της τοποθεσία χωρίς άλλη όμοια στον κόσμο είναι ο κήπος με τα τζίνια όπου βρίσκεται και το ψηλότερο κυπαρίσσι. Στον ίσκιο του υπάρχουν σαράντα με πενήντα στάβλοι αλόγων και σαράντα με πενήντα χιλιάδες πρόβατα. Με δυσκολία καταφέραμε να αγκαλιάσουμε τον κορμό του επτά άνθρωποι. Στην κορφή έχει και μια τρύπα και εκεί κάθε χρόνο κάνουν οι μέλισσες μέλι. Κάθε χρονιά ο κάτοχος του κυπαρισσιού μαζεύει εκατό οκάδες μέλι. Μα το θεό πουθενά στον κόσμο δεν βγαίνει τόσο μυρωδάτο και διαυγές μέλι. Όλοι οι Ευρωπαίοι ιστορικοί γράφουν πως η πόλη ονομάστηκε Μπαλιμπάντρα από το μέλι (bal) τούτου εδώ του κυπαρισσιού. Οι άπιστοι λατρεύουν το δέντρο και το προσκυνούν. Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια."







Η ανάρτηση αυτή σήμερα κλείνει με ένα σχόλιο επ’ αυτού, στο melissaki, του μελισσοκόμου από την Πάρο:

«Όσο για το μέλι του κυπαρισσιού άστα να πάνε. Παλαιότερα ένας φίλος είχε στο περιβόλι του αρκετά κυπαρίσσια για να κάνει απανεμιά. Σε ένα λοιπόν είχε μια κουφάλα με ένα σμάρι μέσα. Το άφησε εκεί για καιρό και κάποια στιγμή αποφάσισε να το μαζέψει(είχε και άλλα μελίσσια)γιατί ενοχλούσε τους εργάτες που έσκαβαν. Από τα λεγόμενά του αναγκαστικά έκοψε το κυπαρίσσι για να βγάλει το σμάρι και να πάρει και το μέλι .Πολύ μέλι. Γέμισε έναν γκαζοντενεκέ με πίτες. Ξεμέλισε τις πίτες και ευτυχώς που δεν έβαλε το μέλι αυτό μαζί με το υπόλοιπο, μου είπε, γιατί είχε μια πολλή βαριά μυρωδιά του κυπαρισσιού και θα χάλαγε και το άλλο. Μου έδωσε και δοκίμασα και τελικά είχε δίκιο δεν τρωγότανε το μέλι.»

2 σχόλια:

ritsmas είπε...

Μα τί υπέροχο κείμενο για τις μελισσούλες και τους μελισσοκόμος. Νομιζω ότι πρέπει ναχεις πολύ ταλέντο για να σταθεις στη λεπτομέρεια της μαγείας της μελισσας και των προίόντων τους. Και τα μπλογκ των μελισσοκόμων προίόντα των μελισσών είναι. Το απόλαυσα, να σου πω την αλήθεια...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Καλό μεσημέρι Ρίτσα μου!
Χαίρομαι πολύ που το διάβασες και ευχαριστώ για τον καλό σου λόγο. "Και τα μπλογκς των μελισσοκόμων προιόντα της μέλισσας είναι"
σωστά!:):),
και τα λόγια των ποιητών επίσης!
Καλό υπόλοιπο Κυριακής!