Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

'Ελσα Μοράντε και Πατρίσια Χάισμιθ: η παράξενη αγάπη για τις γάτες

Η Πατρίτσια Χάισμιθ και η Έλσα Μοράντε, αρχόντισσες της λογοτεχνίας, έτρεφαν μια αλλόκοτη – για μας - αγάπη για τις γάτες και ιδιαίτερα τις σιαμαίες. Και μη νομίζετε ότι πρόκειται μόνο για την αμοιβαιότητα αισθημάτων που προβάλλουν οι ζωόφιλοι στα κατοικίδιά τους. Το γεγονός ότι δήλωναν ότι «οι γάτες προσφέρουν στους συγγραφείς κάτι που οι ανθρώπινες συναναστροφές αδυνατούν, τη διακριτική συντροφιά που δεν απαιτεί ανταλλάγματα, (που είναι) ειρηνική και ανήσυχη σαν την ακύμαντη θάλασσα» ας μη μας κάνει να παραβλέπουμε αυτό που εκείνες μπορούσαν να διακρίνουν στα όχι τελείως εξημερωμένα αιλουροειδή. Η Πατρίσια Χάισμιθ μάλιστα, δεν διστάζει στο «εγχειρίδιο του κτηνώδους φόνου για ζωόφιλους» να μετατρέψει το Μινγκ το σιαμέζο γάτο που ζει πολυτελώς στο Ακαπούλκο, σε επίφοβο δολοφόνο, μια και διακρίνει σε αυτόν μια νοσηρή ζήλια για τον εραστή της αφεντικίνας του.

Κάτω από αυτό το βλέμμα, την εκδικητική δηλαδή προοπτική της απόδοσης δικαιοσύνης, η δήθεν αθώα δήλωση της Έλσας Μοράντε ότι «επί της γης οι γάτες εκπροσωπούν τους αγγέλους και οι σιαμέζες τους αρχαγγέλους» αποκτά πλέον αινιγματική σημασία…



Πατρίσια Χάισμιθ

Oι ναυτικοί στα φορτηγά πάντα μια γάτα τρέφουν,
που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί,
κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι,
περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί.



Έλσα Μοράντε

Tα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες,
και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά,
μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει,
είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναίκεια συντροφιά.




Πατρίσια Χάισμιθ


Eίναι περήφανη κι οκνή, καθώς όλες οι γάτες,
κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό·
κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις
πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό.





Έλσα Μοράντε


Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει
κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·
κι όταν αργά και ράθυμα στα μάτια τούς κοιτάζει,
θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.




Έλσα Μοράντε


Tης έχουν πάντα στο λαιμό μια μπακιρένια γύρα,
για του σιδέρου την κακήν αρρώστια φυλαχτό,
χωρίς όμως, αλίμονο, ποτέ να κατορθώνουν
να την φυλάξουν απ' το μαύρο θάνατο μ' αυτό.






Γιατί είναι τ' άγρια μάτια της υγρά κι ηλεκτρισμένα
κι έτσι άθελα το σίδερο το μαύρο το τραβά,
κι ουρλιάζοντας τρελαίνεται σ' ένα σημείο κοιτώντας
φέρνοντας δάκρυα σκοτεινά στους ναύτες και βουβά.







Έλσα Μοράντε

Λίγο πριν απ' το θάνατον από τους ναύτες ένας,
―αυτός οπού 'δε πράματα στη ζήση του φριχτά―
χαϊδεύοντάς την, μια στιγμή στα μάτια την κοιτάζει
κι ύστερα μέσ' στη θάλασσα την άγρια την πετά.




Πατρίσια Χάισμιθ



Kαι τότε οι ναύτες, που πολύ σπάνια λυγά η καρδιά τους,
πάνε στην πλώρη να κρυφτούν με την καρδιά σφιχτή,
γεμάτη μια παράξενη πικρία που όλο δαγκώνει,
σαν όταν χάνουμε θερμή γυναίκα αγαπητή.


Οι γάτες των φορτηγών
Νίκος Καββαδίας (Μαραμπού 1990), εκδόσεις ΄Αγρα









13 σχόλια:

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Oι γάτες
μερικές φορές μέσα στη νύχτα με ξυπνούν πάντα λες θρήνος
Λένε πως οι γάτες δεν θρηνούν
τις νύχτες ερωτεύονται
από νύχτα

Οι γάτες
έρχονται και φεύγουν
γλείφουν και σκοτώνουν
λένε πως ξέρουν τι απομένει
όταν γευτούν το ολόκληρο

Οι γάτες
η Πατρίτσια
η Εμιλυ
η Σύλβια
Εσύ Πόλυ
η Βιρτζίνια
η Μαρία
Οι γάτες
η μάνα μου
η γιαγιά μου
Οι γάτες
οι φίλες μου

Ξέρουν

Και για αυτό ερωτεύονται
όπως εμείς θρηνούμε

Βαγγέλης Ιντζίδης

βαγγελης ιντζιδης είπε...

ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΥΒΡΙΔΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΕ ΕΛΠΙΖΩ ΕΜΦΑΝΗ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ
Αφιερωμένο Πόλυ στην ανάρτησή σου (αλλά και σένα ασφαλώς)

μια ιστορία
…βλέπαμε που χιόνιζε στον κήπο…


Κι ήρθαν ψυχές με ένα πριόνι ψύχος. Λευκές. Αιχμηρές ρομφαίες στις στέγες μας, όλο κρύσταλλο.

Ποιος κρέμεται στους ουρανούς χιονιάς και ποιος μιλά – ακούς; - ανάμεσα στο τώρα και το χτες μέσα στο σπίτι σαν πετάρισμα; Ποιος τρίζει στα δοκάρια και διαστέλλεται ο μέσα μας κόσμος;

Ανοίγουν στο αλουμίνιο περάσματα παγωμένες ανάσες πνίγοντας φεγγαρόφωτα στον κόρφο τους. Tο τραγούδι της γάτας στον κήπο ανακρίνει τον ύπνο μας.

Απολεπίζεται η σιωπή των χειλιών. Παγώνει η νιότη και το γήρας μας το άθροισμα του 1+1. Την ίδια ισότητα που μας αρνήθηκε αλλεπάλληλα ο οργασμός.

Όταν εμείς προγραμματίσαμε. Από μέλλον. Άγγελοι. Ακούς; Συμβαίνουν. Λαβωμένοι στον ώμο του παράδεισου από ύπνο κοινό. Αποκλεισμένοι από ζωή, που μην γνωρίζοντας άλλο από τον εαυτό της, τους αρνείται την επιστροφή.

΄Ακου, πως στοιχειώνουν τις συναντήσεις μας τρίζοντας στον παγετό – «σε θέλω», «μείνε λίγο», «δε νιώθω» - ακρωτηριάζουν από κρυοπαγήματα τα ειπωμένα.

Κοίταξέ με. Κάποτε υπήρξαμε μέλανες δρυμοί…ρομαντικοί…ψυχή κόρης φθισικιάς με φλέγματα δροσοσταλίδων στην ανάσα…ποταμοί με τα λουλούδια του πνιγμού…προραφαηλίτες…υπήρξαμε υπόγειο του μίσους μας…κραυγές σε γέφυρες μοντερνισμού…ένα δάγκωμα κατάσαρκα της ελιάς … τα φορέματα που έκοψαν τα παιδικά σου δάχτυλα μέσα στη ναφθαλίνη των σεντουκιών…μια άδεια κονσέρβα για κάμπιες ύστερης μεταμόρφωσης.

Και αδειάζει το χνώτο σου μαύρο μελάνι στο χιόνι – το χνώτο σου.

Βαγγέλης Ιντζίδης
Η Βιογραφία του Χρόνου

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

Ευχαριστώ από καρδιάς για τις γάτες σου. Οι γυναίκες γάτες και τα ονόματά τους λοιπόν και φυσικά το τρίτο όνομα, της γάτας, στο Old Possum T.S. Eliot. που η ίδια ξέρει και δεν θα πει ποτέ, αυτό που κανείς άνθρωπος δεν θα αποκαλύψει (Effanineffable):

When you notice a cat in profound meditation,
The reason, I tell you, is always the same:
His mind is engaged in a rapt contemplation
Of the thought, of the thought, of the thought of his name:
His ineffable effable
Effanineffable
Deep and inscrutable singular Name.

Idom είπε...

Πόλυ έγραψες: " ... αγάπη για τις γάτες και ιδιαίτερα τις σιαμαίες."

Εννοείς όντως σιαμαίες - σωματικά ενωμένες - ή "γάτες του Σιάμ";

Και η προφανής ερώτηση: εσύ ως συγγραφέας έχεις γάτα;
Απαιτούμε φωτογραφία της!

Idom

Idom είπε...

Προσπάθησα αλλά δεν αντέχω να μην κάνω την σκανδαλιά:

Νιάου, νιάου βρε γατούλα,
με την ροζ μυτούλα
γατούλα μου μικρήηηη

Νιάου, σ' έχουνε μην στάξει
κι είν' από μετάξι
η γούνα σου η γκριιιι

Ποίηση, όχι αστεία!...
Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Idom,

Σιαμαίες σημαίνει από το Σιαμ. Το ίδιο είναι και σιαμέζες και του Σιάμ. Το σωματικά ενωμένες - για τους δίδυμους που δεν έχουν χωριστεί - από ότι έψαξα στη Γουικιπίντια - ονομάστηκαν έτσι γιατί έναs στατιστικά σημαντικός αριθμός τους γεννήθηκε στο Σιαμ.


Τώρα η Ελσα Μοράντε και η Πατρίτσια Χάισμιθ με τις γάτες τους του Σιαμ αγκαλιά, δεν νομίζω ότι τις παίρνεις σαν Σιαμαίες. (Ελσα +γάτα κλπ.κλπ.)

Αν όμως τώρα σου έχει δημιουργηθεί "ένας κρυπτογραφικά σημαίνων κώδικας" όπως λέει και ο φίλος μας ο Βαγγέλης και βλέπεις σιαμαίες και καταλαβαίνεις δίδυμες ενώ για σιαμέζες ή του σιαμ το σημαινόμενο είναι γάτες, να το διορθώσω γιατί στο φίλο μου τον Idom, χατήρι δε χαλάμε.

@
και που να δεις την κακομαθημένη γάτα του Σιαμ του Τριβιζά που κυνηγούσε ένα ποντίκι που το καημένο κρύφτηκε σε ένα χαμάμ!!!

Και οι άλλες δύο σιαμέζες - σόρρυ - του σιαμ γάτες - σε ποια ταινία του Ντίσνευ ήτανε; ελεεινές. Νομίζω στις αριστογάτες. Πονηρές και δόλιες, βασάνιζαν κάποιον και μετά κάνανε τον ψόφιο κοριό.

Idom είπε...

Είμαι τσίφτης γάτος,
γάτος μουστακάτος!
Θέμος ο μάγκας
μάγκας και γύναικας!

(Αριστόγατες - Ελληνόφωνη έκδοση)

Το θυμάμαι, το θυμάμαι το έργο!

Σ' ευχαριστώ για τα υπόλοιπα!

Idom

ναυτίλος είπε...

Πόλυ μεγάλη αδυναμία στις γάτες είχε και ο Μπάροουζ (βλ. σχετικό βιβλίο του στις εκδ.Απόπειρα) αλλά βέβαια κι ο Σεφέρης... με τη Σαλώμη του αλλά και με τον Ραμαζάν... "Άγρια πεισματικές και πάντα λαβωμένες ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος χαθήκανε, δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι... Τι να σου κάνουν οι ταλαίπωρες παλεύοντας και πίνοντας μέρα και νύχτα το αίμα το φαρμακερό των ερπετών. Αιώνες φαρμάκι, γενιές φαρμάκι..."

Υ.Γ."Το απωθημένο μου: ένα σπίτι γεμάτο βιβλιοθήκες ,που να φθάνουν ως το ταβάνι κι ένας γάτος Αγκύρας να τριγυρνά ανάμεσά τους"

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλε ευχαριστώ,

Εξαιρετική και πολύτιμη η συνεισφορά σου. Η αλήθεια είναι ότι διαβάζοντας «το νησί του Αρτούρο» της Μοράντε (αξίζει παρουσίαση στο Ναυτίλο) έπεσα στις φωτογραφίες και στα σκίτσα της με τα γατιά και η φωτογραφία με τη σιαμέζα μου θύμισε την Πατρίσια Χάισμιθ.

Η Πατρίσια Χάισμιθ, το λέει καθαρά ότι προτιμά τις γάτες γιατί δεν θέλουν ανταλλάγματα. Ο Σελίν είχε ονομάσει τον αγαπημένο του γάτο Μπεμπέρ!!! Το διάβασα προ ολίγου στην ανάρτηση του Ίκαρου Μπαμπασάκη γάτες και λογοτέχνες που μας συνιστώ να διαβάσουμε

Idom είπε...

Να θυμηθούμε όμως και τον γάτο τού κου Νίκου Δήμου, πρωτοπόρο στο ελληνικό blogging και με εξαιρετική αναγνωσιμότητα!

http://www.blogger.com/profile/01548849227196496048

Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Idom,

ευχαριστούμε πολύ. Νομίζω πως ένα από τα μπλογκ του το κρατάει ένας από τους γάτους του

just me είπε...

Πάντα ετεροχρονισμένη (αναγκαίος ευφημισμός του "καθυστερημένη"), αλλά δεν μπορώ να μην καταθέσω εδώ πως, αν και από πολύ νωρίς με κέρδισε ο Άργος, ποτέ δεν έπαψα να γοητεύομαι στη θέα μιας γάτας in profound meditation...
(κι επίσης, αν ποτέ ξαναγράψεις για γάτες, με τον απαράμιλλο τρόπο σου, θέλω να μας πεις τι βρήκε η φιλέρευνη πένα σου για το ότι, με γλωσσική αφετηρία και με ψυχολογικές προεκτάσεις, έχουμε πρακτικά αφαιρέσει το φύλο από τα υπέροχα αρσενικά τους!)
:))

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Just me

Ευχαριστώ για την ετεροχρονισμένη σου επίσκεψη (πάλι ο χρόνος!)

Ένα δίκιο το έχεις, παρά το ότι ο μυθιστορηματικός γάτος της Πατρίσια Χάισμιθ ο Μινγκ και ο Τσάρος – ένας γάτος στο βιβλίο της Ιωάννας Χρήστου που πέφτει θύμα αντιζηλίας, όπως ο εραστής της αφεντικίνας του Μινγκ, ως εξαιρέσεις, μάλλον επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Η γάτα του Τσεζάιρ να ήταν άραγε γένους θηλυκού; Ποιος ξέρει.