Τρίτη 1 Ιουλίου 2008

"Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ" και "Πέρα από την Αφρική":Όπου ο κινηματογράφος δεν υποκαθιστά μόνο το κείμενο


Όταν ο Βρετανός συγγραφέας Evelyn Waugh έγραφε κατά τη διάρκεια του πολέμου –κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης από τον τραυματισμό του μετά την πτώση του με αλεξίπτωτο το Δεκέμβριο του 1943 - την «Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ», διακατεχόταν από την δυσανεξία της
«περιόδου με τις κονσέρβες από φασόλια σόγιας και Στοιχειώδη Αγγλικά. Κατά συνέπεια το βιβλίο είναι διαποτισμένο από λαιμαργία για το φαγητό και το κρασί καθώς επίσης για τη λάμψη του πρόσφατου παρελθόντος, και για τη ρητορική και περίτεχνη γλώσσα, την οποία αργότερα και με το στομάχι γεμάτο έβρισκε κακόγουστη».
Η παραπάνω σημείωση, από τον πρόλογο στην έκδοση Penguin του 1962 (1) θα μπορούσε να αποτελέσει μια ακόμα αναφορά στον κατάλογο των μεταφορών μαγειρικής – συγγραφής, όπου μάλιστα αυτή τη φορά ο συγγραφέας γράφει για να χορτάσει την πείνα του. Δεν είναι όμως αυτό το θέμα.

«Θέμα μου είναι η μνήμη» (2) γράφει. «Αυτή η πτερόεσσα πληθύς που μετεωριζόταν από πάνω μου εκείνο το μουντό πρωινό στα χρόνια του πολέμου. Οι μνήμες αυτές που είναι η ζωή μου – γιατί τίποτα δεν είναι με βεβαιότητα δικό μας όπως το παρελθόν - ήταν πάντα μαζί μου».

Η αναζήτηση του χαμένου ποιμενικού παράδεισου, της χαμένης Αρκαδίας – έτσι ονομάζει το πρώτο μέρος του βιβλίου του Εt in Arcadia Ego, αποτελεί το καταφύγιο του από την επέλαση του παρόντος, του κοινού ανθρώπου: «Μ’έναν αιφνίδιο παγετό ήρθε η γενιά του Χούπερ» γράφει στην εισαγωγή η Αθηνά Δημητριάδη που μετέφρασε το βιβλίο στα ελληνικά. Η πολυκοσμία, η Μοντέρνα Τέχνη «Τσαρλς, είπε η Κορντήλια, είναι βλακεία η Μοντέρνα Τέχνη, έτσι δεν είναι;», ο άνθρωπος του νέου κόσμου, ο αυτοδημιούργητος Ρεξ Μόρτραμ, με το αξιοθρήνητο γούστο που όμως παρά το ότι δεν διαθέτει αριστοκρατικές περγαμηνές συμβάλει στην απεμπλοκή του Σεμπάστιαν από την αστυνομία. Παρά μάλιστα την εμμονή του συγγραφέα στον αριστοκρατικό τρόπο ζωής και στη λάμψη του παρελθόντος, το βιβλίο σύμφωνα πάντα με την Αθηνά Δημητριάδη αποτελεί «το δημοφιλέστερο ανάγνωσμα των απανταχού Χούπερ, και χάρη σε κάποιους Ρεξ Μόρτραμ προβάλλεται και επαναπροβάλλεται στην τηλεόραση».




Δεν μπορώ στ’ αλήθεια να φανταστώ άλλη εικόνα για τον Τσαρλς Ράιντερ από αυτή του Τζέρεμυ Άιρονς. Όσο για τον «αμαρτωλό» Σεμπάστιαν ο Άντονυ Άντριους που τον υποδύεται στην τηλεοπτική σειρά είναι αναντικατάστατος. Με το αρκουδάκι του στη αγκαλιά ποζάρουν στο εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης που κατά πάσα πιθανότητα δεν μπόρεσε να αντισταθεί – τι νόημα έχει άλλωστε; στην εικόνα των ηρώων του βιβλίου όπως την ενσαρκώνουν οι ηθοποιοί της τηλεοπτικής σειράς.

Κάτι ανάλογο συνέβη – αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που κάθομαι και τα γράφω αυτά – όταν στην προηγούμενη ανάρτηση (http://waxtablets.blogspot.com/2008/06/blog-post_20.html) ανέφερα το σχόλιο για τους χάρτες του Μπέρκλεϋ Κόουλ από την ταινία Πέρα από την Αφρική. («όπως αναφέρει η ανθρωπολόγος Candice Bradley […] σε μια σκηνή της ταινίας Πέρα από την Αφρική κλπ. κλπ»
Πράγματι η αναφορά είναι ακριβής γιατί στο βιβλίο της Κάρεν Μπλίξεν «Πέρα από την Αφρική» (3) ο Μπέρκλεϋ Κόουλ - ο ευγενής πρωτοπόρος όπως τον ονομάζει – αναφέρεται με πολλή τρυφερότητα στο βιβλίο της, μαζί με τον φίλο του τον Ντένις Φιντς Χάτον ( που στην ταινία υποδύθηκε ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ) αλλά πουθενά στο βιβλίο δε λέει για δράκους. Όχι πως στην παρέα εκείνη δεν άρεσαν τα παραμύθια, οι αφηγήσεις και οι παθιασμένες συζητήσεις.



Το τζάκι



Το περίφημο κρεβάτι



«Ο Μπέρκλεϋ, στη διάρκεια μιας τέτοιας συζήτησης παρασυρόταν σαν να καβαλούσε ένα άγριο άλογο κι η σκιά του πάνω στον τοίχο φαινόταν να παίζει και να κινείται στη λάμψη της φωτιάς, ανήσυχη μήπως και δεν καταφέρει να προλάβει τις γρήγορες, κοφτές κουβέντες του κυρίου της, που θα μπορούσε πολύ ωραία να ονομάζεται Ροζινάντης.»

Ο Μπέρκλεϋ ως ιππέας –ιππότης του παραμυθιού του Προυστ ή ως Πήτερ Παν που δεν μπορεί να συντονιστεί με τη σκιά του μιλάει για δράκους μόνο στην ταινία. Αυτή η ταινία, που απέσπασε τόσα ΄Οσκαρ, οχι μόνο είχε τη δύναμη να υποκαταστήσει το βιβλίο της Κάρεν Μπλίξεν στις αναφορές των ερευνητών όπως της ανθρωπολόγου Bradice Bradley αλλά μπόρεσε να υποκαταστήσει την ίδια την πραγματικότητα. Το σπίτι της Κάρεν Μπλίξεν στο Karen District στο Ναϊρόμπι είναι σήμερα Μουσείο. Όταν είχα την ευκαιρία, συμμετέχοντας σε ένα συνέδριο του ΙΒ να πάω στο Ναϊρόμπι ανάμεσα στην Ρηξιγενή Κοιλάδα (Rift Valley) και το σπίτι της Κάρεν Μπλίξεν προτίμησα να επισκεφτώ το δεύτερο (και δεν μετανιώνω για αυτή την επιλογή) . Ευτυχώς τις επόμενες μέρες είχα την ευκαιρία – χάνοντας μια μέρα συνεδριάσεων – να επισκεφτώ και τη Rift Valley αν και το τι είδα σε σχέση με αυτό που περίμενα να δω είναι αμφισβητήσιμο.



Η βεράντα

Ας γυρίσουμε όμως στο σπίτι της Κάρεν Μπλίξεν. Δεν θα το πιστέψετε, αλλά όλο το σπίτι είναι επιπλωμένο με τα έπιπλα της ταινίας. Αφού φεύγοντας το είχε αδειάσει είτε παίρνοντας είτε πουλώντας τα πράγματά της, εκτός από την κουζίνα, την οποία εκείνη δεν πολυχρησιμοποιούσε, το σπίτι ήταν άδειο. Το Μουσείο λοιπόν είναι επιπλωμένο με τα αντικείμενα ενός κινηματογραφικού σκηνικού, το οποίο ενδεχομένως κατασκευάστηκε από φωτογραφίες του εσωτερικού του σπιτιού. Αυτή η περίφημη κρεβατοκάμαρα με το κρεβάτι με την κουνουπιέρα υπάρχει και μάλιστα στην κρεμάστρα είναι «το κουστούμι του κυρίου Ρέντφορντ» όπως μας πληροφόρησε ο ξεναγός.



Το πέρασμα προς την κουζίνα του Καμάντε (φωτό Πόλυ χατζ)


Et in Arcadia ego


Οι φωτογραφίες προέρχονται από το http://www.karenblixen.com/ngonghouse.html
(1) Evelyn, Waugh, Brideshead Revisited, The sacred and profane memories of Captain Charles Ryder, Penguin Books 1962
(2) Ηβλιν Γουώ, Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ, Μετάφραση Αθηνά Δημητριάδη, εκδόσεις Νεφέλη 1997
(3) Κάρεν Μπλίξεν ( Ίσακ Ντίνεσεν) Πέρα από την Αφρική, μετάφραση Μανίνα Ζουμπουλάκη, εκδ. Κάκτος 1986




1 σχόλιο:

WCF είπε...

Να λοιπόν, που δυο χρόνια μετά, με αφορμή μια ανάρτησή μου στο Φέησμπουκ, διαβάζω και αυτό το ποστ σου Πόλυ, και μοιράζομαι τις εικόνες που μεταφέρεις απο κει για μας....τυχερή...εγώ, όπως λέει και το τραγούδι...."Δεν έκανα ταξίδια μακρυνά..."...ίσως όχι ακόμα.

Τι υπέροχη ζωή, επί της ουσίας, η ζωή της Κάρεν Ντίνεσεν/Μπλίξεν......