Τετάρτη 28 Ιανουαρίου 2009

Γουώλτ και Σερ Γουώλτερ, Πωλ και Πωλ Μπένγιαμιν: απορροφώντας έναν αόρατο αδελφό


Να πώς ο Paul Auster παρασύρθηκε από τη μελέτη της μορφής του Σερ Γουώλτερ Ρώλεϋ, του Βρετανού ποιητή και τυχοδιώκτη που γοήτευσε τη Βασίλισσα Ελισάβετ και λέγεται ότι εισήγαγε στην Αγγλία τον καπνό. Θέλησε να ενσωματώσει τις ιδιότητες του στο πρόσωπό του και το έκανε αυτό εγκιβωτίζοντας τις αφηγήσεις για τον σερ Γουώλτερ στα βιβλία του. «Ο σερ Γουώλτερ Ρώλεϋ ήταν ο πιο τέλειος άνδρας που υπήρξε ποτέ» λέει στο μυθιστόρημά του Mr Vertigo, o Αίσωπος, ένα μικρό αγόρι από την Αιθιοπία. Ο Αίσωπος, αφηγείται ιστορίες στον Γουώλτ Ρώλεϋ, ένα εννιάχρονο αγόρι που έχει το ίδιο όνομα με τον Βρετανό ευγενή. Στο βιβλίο αυτό, ομικρός Γουώλτ, στα χέρια του μυστήριου δασκάλου του, του Μάστερ Γεχούντι, θα ασκηθεί στο να πετάξει παραβιάζοντας τους νόμους της φύσης. Αυτή η παραβίαση, που θα ανατρέψει – για να μπορέσει να συμβεί - την κοσμική ισορροπία και «θα φέρει τα πάνω κάτω στον κόσμο» κατά τα λεγόμενα του δασκάλου, θα είναι αποτέλεσμα μιας επίπονης μαθητείας και ανάπλασης του Γουώλτ στα χέρια του Μάστερ Γεχούντι από το τίποτε, ή καλύτερα από την ακατέργαστη πρώτη ύλη της πρότερης ύπαρξης του. Αυτό μοιάζει με την κατασκευή του Πινόκιο στα χέρια του μπαρμπα Τζεπέτο. Η αναλογία αυτού του βιβλίου με την ιστορία του Πινόκιο, έχει αναφερθεί από τον ίδιο τον Paul Auster (1): Ο μικρός Γουώλτ αντιστοιχεί στον Πινόκιο, ο Μάστερ Γεχούντι στο μπαρμπα Τζεπέτο και η δεσποινίς Γουίδερσπουν στη Γαλάζια νεράιδα.
Σύμφωνα λοιπόν με τον μικρό Αιθίοπα Αίσωπο , ο Σερ Γουώλτερ Ρώλεϊ,
«ήταν ο καλύτερος ποιητής της εποχής του. Ήταν λόγιος, επιστήμονας και ελεύθερος στοχαστής. Ήταν ο νούμερο ένα εραστής όλων των γυναικών της Αγγλίας.»

Ο Σερ Γουώλτερ λοιπόν για τον αφηγητή Αίσωπο είναι πρότυπο.

Ο μικρός Γουώλτερ που άκουγε τη γλυκειά φωνή του Αισώπου, στις ανάπαυλες από τις επίπονες δοκιμασίες του για να κατακτήσει την ικανότητα να πετά, να ξετυλίγει τις εκατοντάδες ιστορίες που είχε στο μυαλό του, μάθαινε για το Σεβάχ το θαλασσινό, για τον Τζακ που σκότωσε το γίγαντα, για τον περιπλανώμενο Οδυσσέα, για τον Μπίλλυ δε Κιντ, για τον Πωλ Μπάνιαν, για τον Λάνσελοτ και τον Αρθούρο. Περισσότερο όμως από όλους τον είχε γοητεύσει η φιγούρα του ήρωα του 16ου αιώνα που είχε το ίδιο όνομα με αυτόν και που ο Αίσωπος, για του λόγου το αληθές, του είχε δείξει μια εικόνα του:


O μικρός Γουώλτ αρχίζει να απορροφά την εικόνα του Γουώλτερ και την ενσωματώνει παρατηρώντας την, σαν να κουβαλά μέσα του έναν αόρατο αδελφό:

«Θυμάμαι πόσο ταράχτηκα όταν μου είπε ότι έχω διάσημο όνομα, το όνομα ενός αληθινού τυχοδιώκτη και ήρωα. Για να αποδείξει ότι δεν τα έβγαζε από το μυαλό του ο Αίσωπος πήγε στη βιβλιοθήκη και έφερε ένα χοντρό τόμο που είχε μια εικόνα του Σερ Ρώλεϊ. Δεν είχα ξαναδεί πιο κομψό πρόσωπο, και σύντομα απέκτησα τη συνήθεια να το μελετώ για δέκα με δεκαπέντε λεπτά κάθε μέρα. Μου άρεσε το μυτερό γενάκι, τα διαπεραστικά μάτια, το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι στο λοβό του αριστερού του αυτιού. ΄Ηταν το πρόσωπο ενός πειρατή, ένας αυθεντικός αρματωμένος ιππότης, που από εκείνη την ημέρα και μετά, κουβαλούσα τον Σερ Γουώλτερ μέσα μου, σαν ένα δεύτερο εγώ, έναν αόρατο αδελφό να στέκεται δίπλα μου στην χαρά και στη λύπη.»

Ο ήρωας με το ίδιο όνομα με το Σερ Γουώλτερ στην ταινιά " Ο καπνός" του Πωλ Ώστερ, γίνεται ο συγγραφέας με το ίδιο όνομα με τον Πωλ Ώστερ, ο Πωλ Μπένγιαμιν (που στην πραγματικότητα είναι ονοματεπώνυμο φτιαγμένο από τα δύο ονόματα του Πωλ Μπένγιαμιν Ώστερ. Η συμπάθεια του ήρωα του Mr. Vertigo Γουώλτ Ρώλεϊ προς τον Σερ Γουώλτερ Ρώλεϋ, εκφράζεται εδώ με το θαυμασμό του συγγραφέα alter ego του Πωλ (Μπένγιαμιν) Ώστερ για τον Σερ Γουώλτερ Ρώλεϊ. Αυτός ήταν ο ευγενής που αποκαλούσε τη βασίλισσα Ελισάβετ την Α΄ – «Μπέσι» και που σίγουρα ο Πωλ Μπένγιαμιν (Ωστερ)της ταινίας στοιχημάτιζε ότι θα είχε καπνίσει μαζί του ένα - δυο πουράκια στη βασιλική αυλή. Ένας θαμώνας του καπνοπωλείου πετάγεται και αναφέρει το επεισόδιο με τον μανδύα – τον μανδύα που ο Σερ Γουώλτερ έστρωσε ιπποτικά πάνω από μια λακκούβα λάσπη για να μη λερωθεί η βασίλισσα.



Τη σκηνή με τον μανδύα την βλέπουμε στην ταινία "Elisabeth, the Golden Age" όπου ιστορείται η περίεργη γοητεία που ασκούσε ο Σερ Γουώλτερ (Clive Owen) στη Βασίλισσα, αλλά και ο κρυφός του γάμος με την κυρία επί των τιμών που είχε και αυτή το ίδιο όνομα με τη βασίλισσα, την Ελίζαμπεθ, Μπέσι. Τι σύμπτωση και αυτή με τα ίδια ονόματα:

Γουώλτ - Γουώλτερ, Πωλ Μπενγιαμιν - Πωλ Μπένγιαμιν Ώστερ, Ελίζαμπεθ - Ελίζαμπεθ.


Δεν είναι τόσο η ιπποτική χειρονομία του Σερ Γουώλτερ που συγκινεί τον Πωλ Μπένγιαμιν (΄Ωστερ) όσο η επιστημονική του περιέργεια και η προσπάθειά του να ζυγίσει τον καπνό – «μοιάζει σαν να θέλεις να ζυγίσεις την ψυχή» - σχολιάζουν με τον ΄Ωγκυ Ρεν, τον ιδιοκτήτη του καπνοπωλείου.


Με μεταφυσική τόλμη λοιπόν ο Σερ Γουώλτερ, επιχειρεί να ζυγίσει το πούρο πριν και μετά το κάπνισμα, ώστε αφαιρώντας από το αρχικό βάρος αυτό της στάχτης να υπολογίσει το βάρος της λεπτοφυούς αυτής ουσίας που ευθύνεται για τη νηφάλιο μέθη και την «απελευθέρωση από όλους τους συλλογισμούς» όπως χαρακτηριστικά λέει ο Άλβαρο ντε Κάμπος στο Καπνοπωλείο (La Tabacaria), αλλά για αυτή τη συζήτηση μεταξύ τους θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.

Τώρα η σκέψη μας είναι στον Σερ Ρώλεϋ τον εξερευνητή, τον ιδρυτή της αποικίας της Βιρτζίνια, τον αγαπημένο της Βασίλισσας Ελισάβετ, τον φυλακισμένο τόσα χρόνια στον Πύργο του Λονδίνου, αυτόν που μίλησε τόσο γενναία στο Δήμιο. (2) .
Λέγεται ότι σε κάποια από τις αποστολές του για τη μυθική πόλη του χρυσού, το Ελ Ντοράντο, χάθηκε ή έχασε το χάρτη της αποικίας Ρόνακε κάτι που του στοίχισε πάλι την ελευθερία του, μια και είχε αποφυλακιστεί από τον Πύργο του Λονδίνου με σκοπό να αναλάβει αυτή την αποστολή. Σε αυτή την υπόθεση είχε αναμιχθεί και ο Τζων Σμιθ από το Γουίλομπι, αυτός που τον είχε ερωτευτεί η Ποκαχόντας, η κόρη του Αρχηγού των Ινδιάνων Αλγκόνκιν της μετέπειτα αποικίας της Βιρτζίνια.

" Ο Αίσωπος μου ξανάπε την ιστορία με το μανδύα και τη λακκούβα, την ανακάλυψη του Ελ Ντοράντο, τη χαμένη αποικία στο Ρόνακε, τα δεκατρία χρόνια στον Πύργο του Λονδίνου, τα γενναία του λόγια τη στιγμή του αποκεφαλισμού του. Ήταν ο καλύτερος ποιητής της εποχής του. Ήταν λόγιος, επιστήμονας και ελεύθερος στοχαστής. Ήταν ο νούμερο ένα εραστής όλων των γυναικών της Αγγλίας" «Σκέψου εσένα κι εμένα μαζί», είπε ο Αίσωπος, « και θα πάρεις μια ιδέα του ποιος ήταν. Ένας άντρας με το μυαλό το δικό μου και το δικό σου θάρρος, και ακόμα που είναι ψηλός και όμορφος – αυτός ήταν ο Σερ Γουώλτερ Ρώλεϊ, ο πιο τέλειος άνθρωπος που έζησε ποτέ»

Το εργαστήρι του εγκιβωτισμού λοιπόν, συνθέτει τις αφηγήσεις, συνθέτει τα πρόσωπα, λίγο από εσένα, λίγο από εμένα, με το ίδιο όνομα σε μια περσόνα, στον συγγραφέα του μυθιστορήματος.






(1) http://us.penguingroup.com/static/rguides/us/mr_vertigo.html

Την αντιστοιχία του Mr. Vertigo με τον Πινόκιο, ο Πωλ Ώστερ την αναφέρει επίσης και στην συνέντευξη που έδωσε στη Μικέλα Χαρτουλάρη και τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, στις Κεραίες της εποχής μας - Paul Auster.

(2) Επειδή είχε ρίγη από τον πυρετό – τον αποκεφάλισαν ενώ ήταν άρρωστος – λέγεται ότι είπε: « Ας ξεκινήσουμε. Δεν θέλω ο κόσμος να πιστέψει ότι τρέμω από το φόβο μου.» Του επέτρεψαν να δει την κόψη του πέλεκυ και είπε. «Αυτό είναι φάρμακο πραγματικά οξύ, αλλά πολύ αποτελεσματικό»


Πηγές:

http://en.wikipedia.org/wiki/Walter_Raleigh
http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/raleigh_walter.shtml
http://www.williamsburgprivatetours.com/The%20Lost%20Colony.htm
http://media-2.web.britannica.com/eb-media/88/83388-004-CCD928C2.jpg

17 σχόλια:

ναυτίλος είπε...

Έξοχο !!! Μου φαίνεται ότι θα πάω να βρω το dvd με τον "Καπνό" γιατί έχουν περάσει πολλά χρόνια απ' όταν τον είδα και οι συνεχείς σου αναφορές μου άνοιξαν την όρεξη .
ΥΓ. Κι όμως .Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες το βάρος της ψυχής είναι 21 γραμμάρια , αφού ο άνθρωπος με την τελευταία του πνοή χάνει ακριβώς τόσα (βλέπε και ομότιτλη ταινία) .

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Πόλυ αυτός ο θαυμαστός εγκιβωτισμός κάθε αφηγματικής περσόνας στο ναρκισισμό του αφηγητή και κατ΄επέκταση του συγγραφέα είναι όπως κάθε αφήγηση και ψυχαγωγικό και παρηγορητικό
Αλλά και αυτή η με ακρίβεια ανατόμου διερεύνησή μου με λιγώνει ευχάριστα, πολύ ευχάριστα
Πάντα τέτοια όπως εδώ στο μπλογκ σου!
Βαγγέλης Ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλε,

απ' ότι φαίνεται το κελλάρι σου έχει μια πτέρυγα και για καλές ταινίες.

Σίγουρα το Youth without youth του Κόππολα, τα Φτερά του έρωτα του Βιμ Βέντερς, το Χαμένοι στη μετάφραση της Σοφίας Κόππολα αν κρίνω από τις πρόσφατες αναρτήσεις σου...

Τώρα πήγα λίγο πιο παλιά: Ο κονφορμιστής του Μπερτολούτσι, περί τυφλότητος του Μεϊρέλες...

Και ο καπνός λοιπόν...

Δεν ξέρω αν ο Σαραμάγκου έχει σκηνοθετήσει ταινίες όπως ο Πωλ ΄Ωστερ. Αυτή η φωτογραφία του όμως ( του Σαραμάγκου) που έχεις στο ιστολόγιό σου με το φακό του σκηνοθέτη είναι χαρακτηριστική.

Νάστε καλά

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη καλή σου μέρα,

με ακρίβεια ανατόμου παρατηρώ ότι επισκέφτηκες τις πινακίδες στις 7 το πρωί. Μου είναι αδιανόητο να σε φανταστώ να ξυπνάς πρωί. Μάλλον ξενύχτησες στο αλωνάκι της ποίησης.
Γιαυτό και το lapsus "και αυτή η με ακρίβεια ανατόμου διερεύνησή μου". Θα αναφέρεσαι στις διασταυρώσεις, τις συνομιλίες και το metissage εκ των υστέρων και εκ των προτέρων.

Καλή συνέχεια

Jane Marple

just me είπε...

Θαυμάσια ιστορία, θαυμάσια όπως πάντα η ιδέα σου και η παρουσίασή της!
(Και μπόνους η επανάληψη της φωτό του Όστερ!)
:) :) :)

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Just me,

μπόνους και η καταπληκτική συνέντευξη στις κεραίες της εποχής μας (υπάρχει λινκ). Αξίζει το χρόνο που θα της αφιερώσεις γιατί κρατάει περίπου μια ώρα και τρία τέταρτα. Πέρασα το πρωινό της Κυριακής μελετώντας την. Βλέπεις τελικά από μέσα "αυτό το σπίτι" όπου έχει ποζάρει ο Πωλ Ώστερ στις φωτογραφίες που ξέρουμε. Αναγνωρίζεις τη ξύλινη σκάλα, τα έπιπλα, το στερεοφωνικό. Αν βρεθείς εκεί δηλαδή - που λέει ο λόγος - δεν θα χρειαστεί να σε ξεναγήσει ο άνθρωπος, θα του πεις I know my way και καθάρισες.
Θα μου πεις το σπίτι του μας μάρανε, εδώ τον έχουμε γλωσσοφάει τον άνθρωπο με τον εγκιβωτισμό των ιστοριών του και τον υποτιθέμενο ναρκισσισμό του.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

όπως πάντα εύστοχη η παρατήρησή σου
αν και το μου και το σου μπορεί να είναι μια περσόνα ενός/μιας αφηγητή/τριας που μας αφηγείται αυτή τη στιγμή για λογαριασμό του/της
ή μπορεί να σημαίνει και τον εγκιβωτισμό μας - για να μην πω την εξαφάνισή μας (όπως θα έλεγε σε παραφορά η Τζούντι Μπερνς στο Ιερό δάσος)στο καταφύγιο της αφήγησης ενός καπνοπωλείου
Βαγγέλης Ι.
υγ τα πολλά τρεχάματα πάντως με έκαναν να δουλεύω μέχρι πρωίας ασταμάτητα και μετά έξω πάλι μέχρι τώρα για δουλειές

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Διορθώνω
Τζούνα Μπέρνς (δες Το Δάσος της Νύχτας - με πρόλογο του ΄Ελιοτ)

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Τι ευχάριστη έκληξη! χάρη στο ναυτίλο, ανακάλυψα το μπλογκ σου, Πόλυ, που το βρήκα κατ' αρχάς πολύ πολύ ελκυστικό! Βρήκα επίσηςένα βιβλίο του ΟΣΤΕΡ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΙΑΒΑΣΕΙ! Κατά σύμπτωση στο μπλογκ μου/μας ή τελευταία ανάρτηση αφορά τον Όστερ.
Ο εγκιβωτισμός είναι κοινός τόπος στα έργα του Όστερ. Με κουράζει λίγο προσωπικά αυτή η τεχνική αλλά ο Όστερ είναι μάστορας. ΄Άλλο αγαπημένο μοτίβο η ρευστότητα των ταυτοτήτων, που βλέπω στο βιβλίο που παρουσιάζεις υπάρχει έντονα...
Αντιγράφω κάτι από τη "Γυάλινη πόλη" που νομίζω ταιριάζει με το βιβλίο που παρουσιάζεις:
"Ο Κουίν (ο συγγραφέας/ήρωας της Γυάλινης πόλης)ήταν το ανδρείκελο και ο Γουόρκ (ο ήρωας του βιβλίου του) η ζωντανή φωνή που έδινε νόημα σε όλο το εγχείρημα. Στην τριάδα των εαυτών που απάρτιζαν τον Κουίν, ο Γουόρκ έπαιζε, τρόπον τινα, τον εγγαστρίμυθο. Μπορεί ο Γουόρκ να μην υπήρχε, ήταν όμως η γέφυρα που επέτρεπε στον Κουίν να περνά από τον εαυτό του στον Γουόρκ. Και σιγά σιγά ο Γουόρκ είχε γίνει μια παρουσία στη ζωή του Κουίν, ο εσωτερικός του αδερφός, ο σύντροφος στη μοναξιά του".

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Χριστίνα,

χάρηκα κι εγώ για τη γνωριμία και ευχαριστώ πολύ για το απόσπασμα από τη Γυάλινη πόλη.

Σου άφησα ένα σχόλιο – μπιλιετάκι- στο μπλογκ σου.

Συνιστώ ανεπιφύλακτα το Mr. Vertigo (΄Ιλιγγος). Θα δεις μια πλευρά του Ώστερ που θα σε εκπλήξει. Συνδυάζει τη μαγεία των παραδόσεων και τον μύθων που μας συναρπάζουν και μας αγγίζουν, με την επιμονή των υπαρξιακών προβλημάτων που μας απασχολούν.

Θα πούμε – ελπίζω - περισσότερα για τον ΄Ωστερ στο μέλλον.

Καλό Σαββατοκύριακο.

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Σ' ευχαριστώ και πάλι για την επισήμανση σχετικά με τον "Ίλιγγο". Μήπως έχεις εκτίμηση για το "Τιμπουκτού";

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Δυστυχώς αυτό δεν το έχω διαβάσει. Μου φαίνεται όμως - μετά από μια γρήγορη ματιά στο δίκτυο - ότι υπόσχεται αναγνωστικές απολαύσεις.

Η ιστορία της αναζήτησης του δασκάλου όπως όπως τη "σκέφτεται" και την αφηγείται ο σκύλος του μαθητή... Και δε μου βγάζεις από το νου ότι κλείνει το μάτι στις "μεταφυσικές" αναζητήσεις για το Σείριο ( τον Α του Μεγάλου Κυνός)και τους Ντόγκον (Τιμπουκτού).

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ανώνυμος είπε...

εκτός απο τα παραμύθια
ίλλιγγο παθαίνει
κι' η ατέλειωτη ιστορία
γι' αυτήν όσο τα ίδια κάνει
μας συμφέρει δε μας συμφέρει

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Καλέ άνεμε,

Πόσο δίκιο έχεις! Ή με κυκλικές επαναλήψεις ή με σπειροειδείς ανελίξεις – ζαλίζεσαι…

Ανώνυμος είπε...

This piece of writing will assist the internet viewers
for setting up new blog or even a weblog from start to end.


Also visit my web site: allegedly beat and kidnapped girlfriend