Δευτέρα 3 Μαρτίου 2008

Wangari Maathai: δέντρα στη μνήμη επτά μαρτύρων - δέντρα της πράσινης ζώνης


«Τα βάσανά τους και η συνεισφορά τους έχουν εσκεμμένα ξεχαστεί»

Η φράση ανήκει στην Wangari Maathai «τη χαρισματική, σεμνή και προικισμένη, με σπάνια πνευματικότητα, βραβευμένη με το Νόμπελ Ειρήνης (2004)», όπως παρουσιάζεται στο εσώφυλλο του βιβλίου της Η αλύγιστη που πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ωκεανίδα. Η φράση αυτή αναφέρεται στους Μάου Μάου, αγωνιστές της ανεξαρτησίας στην πατρίδα της την Κένυα, που και μετά την απελευθέρωσή της εξακολούθησαν για καιρό να χαρακτηρίζονται τρομοκράτες ακόμα και από τον πρώτο πρόεδρο της χώρας, τον Jomo Kenyatta.

"Χαρισματική, σεμνή, προικισμένη"

Φυσικά και προσυπογράφω και τους τρεις αυτούς χαρακτηρισμούς. Αυτή την αίσθηση εισέπραξα από αυτή την εκρηκτικά σεμνή και επιβλητική γυναίκα. Ήταν το αταίριαστο του χώρου στον οποίο μίλησε στην Ελλάδα την περασμένη Τετάρτη, στην ατσαλάκωτη αίθουσα των Φίλων της Μουσικής, στο Μέγαρο, κάτω από το βλέμμα των επισήμων - ξεχώρισα τον Κυριάκο Μητσοτάκη - ήταν και ο υπεύθυνος περιβάλλοντος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ, δημοσιογράφων και άλλων αγγλόφωνων ακροατών που την καταχειροκρότησαν η αιτία που δεν κατάφερε ίσως να δώσει την ανατρεπτική διάσταση, αυτήν της ακτιβίστριας. Την περασμένη Τετάρτη, ήταν η πρώην υπουργός, το βραβείο Νόμπελ, ήταν μια γυναίκα που διαφώνησε με τον άντρα της και το αντιμετώπιζε με χιούμορ. Μια καλοστημένη εκδήλωση που θα με είχε απογοητεύσει αν η Wangari Maathai δεν εμφανιζόταν με το εκτυφλωτικό κίτρινο μακρύ φόρεμα και την μαντίλα με το ίδιο χρώμα ξεκαρδισμένη στα γέλια από την υποδοχή του κοινού, κάνοντας μας να νιώσουμε κάτι, κάτι λίγο από αυτή τη θετική ενέργεια που τη γεμίζει και που ξέρει να τη διοχετεύει στη δράση της. Δεν μίλησε φυσικά για το κίνημα των Μάου Μάου, για τις διώξεις και τις ταλαιπωρίες που υπέστησαν οι συμπατριώτες της από τους Βρετανούς αποικιοκράτες – και η ίδια δοκίμασε την εμπειρία της φυλακής για πρώτη φορά στη ζωή της όταν ήταν μόλις 17 ετών – ούτε για την πλούσια δράση της για τα δικαιώματα των γυναικών στη χώρα της για την καταπολέμηση της πείνας στην Κένυα.

Ο λόγος ήταν για τα δέντρα, για το κίνημα της Πράσινης Ζώνης που έχει ιδρύσει καταφέρνοντας να κινητοποιήσει απλούς ανθρώπους – γυναίκες από αγροτικές περιοχές – που με πολύ απλά και πρακτικά μέσα, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις δασοπονίας, αναζητούν φιντάνια από τα δέντρα της περιοχής τους για να διατηρήσουν τη βιοποικιλότητα, τα φυτεύουν, τα φροντίζουν και επικοινωνούν με γυναίκες από γειτονικά χωριά σχηματίζοντας μια ατέλειωτη αλυσίδα ενημέρωσης, και ζώνες με χιλιάδες δέντρα, που θα εμποδίσουν την ερημοποίηση της χώρας, τη διάβρωση του εδάφους, την απώλεια των υδάτων και θα ξαναδώσουν στη γη την ικανότητα να παράγει τροφή και καυσόξυλα για το μαγείρεμα, όπως έκανε παλιά.

Το ενδιαφέρον της Wangari Maathai για τα δέντρα είναι αυθεντικό παρά το ότι εμφανίζεται όπως και οι περισσότερες οικολογικές δράσεις με μια απολιτική χροιά, που κάποιους "υποψιασμένους", μερικές φορές μας κάνει να ανυπομονούμε, αδικώντας την ίσως. Για όσους σκέφτηκαν σαν εμένα κατά τη διάρκεια της ομιλίας της, θα ήθελα να ξέρουν ότι τα πρώτα επτά δέντρα του κινήματος της πράσινης ζώνης, η Wangari Maathai τα φύτεψε στη μνήμη επτά μαρτύρων του κινήματος της ανεξαρτησίας της Κένυας που ανήκαν σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες. Από αυτά τα δέντρα, επειδή οι άνθρωποι δεν τα φρόντισαν, έμειναν μόνο δύο, κοντά στην παραγκούπολη της Κιμπέρα, που τώρα έχουν θεριέψει και προσφέρουν τη σκιά τους στους περαστικούς.

Η Wangari Maathai ενδιαφέρθηκε και για τα δέντρα της Ελλάδας, για τα δάση της που κι αυτά το καλοκαίρι που μας πέρασε και τόσα άλλα καλοκαίρια τα κατασπάραξαν οι πυρκαγιές.

Το αφιέρωμα σε αυτήν, δεν θα τελειώσει με αυτή την ανάρτηση όχι μόνο γιατί πιστεύω πως αξίζει να γίνει περισσότερο γνωστή στην Ελλάδα, αλλά και γιατί έχει να μας πει πολλά για τη μνήμη και για την εσκεμμένη λήθη που επιβλήθηκε στη χώρα της. Η στροφή της στη φύση, στο γόνιμο χώμα και τα δέντρα στη χώρα της εμπνέεται από τη φροντίδα για τις πατρογονικές παραδόσεις τους μύθους και τον πολιτισμό της χώρας της. Εμπνέεται από τη μυθολογία των Κικούγιου και τον ιδρυτικό της μύθο, την προγονική αγριοσυκιά mugimo και τις εννιά κόρες του Γκικούγιου και της Μούμπι.

Εμείς κινδυνεύουμε βέβαια να γίνουμε σαν το Φαίδρο που έλεγε: «Τα λιβάδια δε με διδάσκουν τίποτε, μόνο οι άνθρωποι στο άστυ». Ευτυχώς που κάποτε αφουγκραστήκαμε τον ψίθυρο της ιερής βελανιδιάς του μαντείου της Δωδώνης.

Υπάρχει μάλιστα και στη δική μας παράδοση μια αναφορά σε μια "πράσινη ζώνη":

Ο θρυλικός χορός των δέντρων: Τα δέντρα,λένε, χόρεψαν με τους ήχους της λύρας του Ορφέα.
Σύμφωνα με τον Απολλώνιο το Ρόδιο, οι άγριες βελανιδιές ακούγοντας τη μουσική, κατέβηκαν από τα βουνά της Πιερίας κι ακόμα στέκουν στοιχισμένες στις θέσεις όπου τις είχε διατάξει εκείνος στις μέρες του, στη Ζώνη της Θράκης. Ο Graves στη Λευκή Θεά, αναφέρει αυτή την πληροφορία, προσθέτοντας μάλιστα ότι ονομασία "ζώνη", «ταινία που περιβάλλει τη μέση» , του ιερού σήμαινε ότι επρόκειτο για κυκλικό χορό προς τιμήν της Θεάς. Ένας κύκλος από βελανιδιές, σαν δεμένη ζώνη, δεν θα μπορούσε βέβαια να χορέψει, αλλά συμβόλιζε τα δέντρα που στέκονταν φρουροί, γύρω από την απλωσιά όπου κάποιοι χόρευαν.
«Συνεπώς», συμπληρώνει ο Graves, «πρόκειται για κάποια υπό την ευρεία έννοια ζώνη από βελανιδιές φυτεμένες σε διπλή σειρά σπειροειδώς που φαίνονταν σαν να χόρευαν από το κέντρο προς τα έξω και αντιστρόφως».

Δέντρα φρουροί του Ορφέα – δέντρα μαχητές Κικούγιου, Καλέντζιν, Μασάι, Λούο, Έμπου, Μέρου, Λουχία, δέντρα του κινήματος της πράσινης ζώνης, δέντρα φρουροί της Κένυας και του πλανήτη.

4 σχόλια:

ritsa masoura είπε...

οι δεσμοί με την Κένυα και οι επτά μάρτυρες!! Καλό της ταξίδι Πόλυ μου.Σπουδαία γυναίκα. Στη φωτο ειναι πολύ όμορφη με καθαρό πρόσωπο.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Καλησπέρα Ρϊτσα μου...ευχαριστώ που πέρασες από δω...Να είσαι καλά!!!

Ανώνυμος είπε...

Ακόμη και στον παράδεισο υπάρχει ΤΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ που αυτο δεν καταστρέφεται ἀλλά δίνει ζωή

Ανώνυμος είπε...

When we consider the term the saying love, not just in comparison to its an intimate association along with one more, however to be a feeling that's engendered once you have miltchmonkey an even better connection with ourselves too - or simply like a sensation of increased unity with the family or maybe man -- therefore it will become even more extraordinary that all everyone is looking for in everyday life is usually enjoy.