Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008

Παρακολουθώντας τα πειράματα του Αλεσάντρο Βόλτα «υπό την σκέπη της εξουσίας»: Ανδρέας Κάλβος και Στέφανος Καραθεοδωρή στο Λιβόρνο



Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή

Διαβάζοντας πριν από χρόνια ( γύρω στα 1981) τους Υπνοβάτες του Άρθουρ Καίσλερ, στη γνωστή έκδοση της Ιωάννας Χατζηνικολή, αυτό που μου έμεινε - χρόνια μετά - είναι φυσικά η ανάμνηση των γλαφυρών περιγραφών του συγγραφέα και οι αναπαραστάσεις του πώς άλλαζε κάθε φορά το κοσμολογικό πρότυπο των ανθρώπων από τους Βαβυλώνιους και τους Αρχαίους Έλληνες μέχρι τον Κοπέρνικο και τον Κέπλερ και φυσικά τον Νεύτωνα και κυρίως το πάθος του συγγραφέα να περιγράψει τα ερωτήματα που αναδύονταν κάθε εποχή. Οι εμμονές, τα πάθη, οι αντιζηλίες του παρελθόντος, για τον Καίσλερ γράφονταν σαν να ήταν επίκαιρα, σαν να παίζονταν όλα για όλα στο τραπέζι των ιδεών, αν δηλαδή το σύστημα των επικύκλων ήταν λάθος, αν ο Κοπέρνικος ήταν ένας γερο γκρινιάρης, ή αν ο Γαλιλαίος δεν ήταν τόσο γενναίος μπροστά στην Ιερά Εξέταση όσο νομίζαμε… Ακόμα και Νεύτωνας ίσως δεν ήταν τόσο γίγαντας… Ή μήπως ήταν; Ο Καίσλερ ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που άλλαξαν την εικόνα μας για το σύμπαν - αυτοί οι πνευματικοί ταγοί δεν ήταν απαραίτητα και ηθικοί γίγαντες. Μπορεί μάλιστα να ήταν και ηθικά νάνοι, όχι απαραίτητα όμως. Απλά το διανοητικό μέγεθος είναι που δημιουργεί το μέτρο και από εκεί προκύπτουν οι αντιφάσεις για όλα τα άλλα, πνευματικά, ηθικά κλπ, κλπ…
Αυτό θα θυμάμαι από την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, που οι φίλοι μου που ασχολούνται με την ιστορία της επιστήμης ισχυρίζονται ότι έχει ξεπεραστεί (;;;). Ομολογώ όμως ότι αν ξανά θελήσω να εντρυφήσω στην ιστορία των κοσμολογικών μοντέλων, εκεί θα ανατρέξω πάλι.
Αυτή η μακροσκελής εισαγωγή έγινε για να δικαιολογήσω το ότι δεν με εκπλήσσει πρόσφατη αναφορά στην αμφιλεγόμενη στάση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή στη Γερμανία, η συνύπαρξή του με το ναζιστικό καθεστώς, η μη καταγγελία της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα και άλλα που αναφέρονται στο βιβλίο της κυρίας Μαρίας Γεωργιάδου, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, ΄Ενας μαθηματικός υπό την σκέπη της εξουσίας που κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης και αποτελεί εμπλουτισμένη έκδοση της Αγγλικής ΄Εκδοσης από τις εκδόσεις Springer, και που προκάλεσαν την «καταδίκη» της Ακαδημίας Αθηνών που με τη σειρά της προκάλεσε τα επικριτικά σχόλια άλλων όπως του δημοσιογράφου Τάκη Καμπύλη στην Καθημερινή (1) και άλλων στο τελευταίο τεύχος της Βιβλιοθήκης (2) της Εφημερίδας Ελευθεροτυπία όπως των καθηγητών Κώστα Γαβρόγλου, Θόδωρου Αραμπατζή και Αλέξανδρου Ανδρέα Κύρτση. Ο Κώστας Γαβρόγλου μάλιστα, επιβεβαιώνει, μετά από έρευνα στο αρχείο Αϊνστάιν και επαφή με την υπεύθυνη του αρχείου την κυρία Βούλφ, ότι ουδέποτε υπήρξε συνέντευξη του Αϊνστάιν προς τους δημοσιογράφους όπου εκείνος να τους ανακοινώνει ότι από όλους τους δασκάλους του ξεχωρίζει τον Καραθεοδωρή.

Αυτά καταρρίπτουν φυσικά τον μύθο του « ο δικός μας» ήταν ο πρώτος και μάλιστα δάσκαλος του Αϊνστάιν, με λίγα λόγια η ανθρωπότητα οφείλει να τον αναγνωρίσει ως πνευματικό παππού της θεωρίας της σχετικότητας και να κορδωνόμαστε και να φουσκώνουμε σαν διάνοι για μια ακόμα εθνική νίκη από τον καναπέ.

Δεν θα ασχοληθώ εδώ με τα θέματα που έχουν προκύψει μεταξύ Ακαδημίας και Ιστορικών της Επιστήμης για τη στάση του Καραθεοδωρή και για την ακρίβεια των στοιχείων που αναφέρονται στο βιβλίο της Γεωργιάδου. Η συνεργασία του Καραθεοδωρή με τον Ελ. Βενιζέλο και η συνεισφορά του στην Ίδρυση του εδώ Πανεπιστημίου αλλά και του Πανεπιστημίου της Σμύρνης, τον κατέστησαν περίπου εθνικό μύθο. Με χαροποιεί φυσικά η μυθοποίηση των επιστημόνων στο συλλογικό μας ασυνείδητο, αλλά όπως πολύ σωστά επεσήμανε ο Τσάρλι Τσάπλιν στον Αϊνστάιν όταν ο διάσημος επιστήμονας τον ρώτησε «τι νομίζετε ότι σημαίνει ότι το πλήθος επευφημεί εμένα που είμαι επιστήμονας και όχι εσάς που είστε ηθοποιός;» απάντησε «Απολύτως τίποτε».
Ο αγαπημένος μας Σαρλώ είχε δίκιο γιατί επρόκειτο για μια αναγνώριση του Αϊνστάιν ως σταρ και όχι ως επιστήμονα.

Ο Τσάρλυ Τσάπλιν και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν


Επομένως όσο κανείς δεν ασχολείται με την ουσία της πνευματικής δημιουργίας ώστε να την οικειοποιηθεί και να την παρακολουθήσει, πλανάται και εντρυφεί μόνο στα ανήκοντα στη σφαίρα του θεάματος και των εθνικών αγιοποιήσεων που δυστυχώς είναι εφάμιλλες με τις ποδοσφαιρικές.

Ο λόγος όμως που αποφάσισα να κάνω αυτή την ανάρτηση και που θα καταλήξει να γίνει ένα μικρό σχόλιο σε ένα μακροσκελή πρόλογο είναι μια παρατήρηση για έναν επιφανή πρόγονο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, που προέκυψε ξεφυλλίζοντας την ιντερνετική έκδοση του βιβλίου της Μαρίας Γεωργιάδου, στα Google Books.(3)

Πρόκειται για τον Στέφανο Καραθεοδωρή, ένα σύντομο χρονολόγιο της ζωής του οποίου αναφέρεται στο Παράρτημα Ι του βιβλίου της Γεωργιάδου σελ. 461.

Ο Στέφανος Καραθεοδωρή, (Αδριανούπολη 1789 – Κωνσταντινούπολη 1867) ήταν γιος του πατριάρχη της οικογένειας Θεόδωρου - αυτού με το σκούρο δέρμα – του Καραθεόδωρου όπως συνηθιζόταν να αλλάζουν τα ονόματά τους οι κάτοικοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Στέφανος είναι συνομίληκος με τον Ανδρέα Κάλβο (Ζάκυνθος 1792 - Λάουθ 1869), γεννιέται μόλις τρία χρόνια νωρίτερα.


Στέφανος Καραθεοδωρή
Με τράβηξε αμέσως η λεπτομέρεια με την οποία η κυρία Γεωργιάδου στο Παράρτημα Ι του βιβλίου της αναφέρει τις πρώτες εγκύκλιες σπουδές του (1805 – 1809) δηλαδή από τα δεκαέξι ως τα είκοσί του χρόνια, στο Ελληνικό Σχολείο των Κυδωνιών (Ayvalic) και το πρόγραμμα σπουδών: στοιχεία φιλοσοφίας, στοιχεία φυσικής και μαθηματικών, Ιταλικά και Γαλλικά.



Ο Κάλβος ήδη από το 1802 - δηλαδή από τα δέκα του χρόνια – είχε μεταναστεύσει στο Λιβόρνο μαζί με τον πατέρα του, αφήνοντας για πάντα πίσω τη Ζάκυνθο και τη μητέρα του την Αδριανή Ρουκάνη (ω φωνή, ω μητέρα, ω των πρώτων μου χρόνων σταθερά παρηγόρησις…) και σε κάπως μεγαλύτερη ηλικία θα μπει στην υπηρεσία και μαθητεία του ποιητή Ούγο Φώσκολο. Στα 1809 ο Στέφανος Καραθεοδωρή φτάνει και αυτός στο Λιβόρνο. Ο Ανδρέας Κάλβος είναι δεκαεπτά ετών, δεν έχει ακόμα γνωρίσει τον Φώσκολο και ο αριστοκρατικής καταγωγής υπήκοος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Στέφανος Καραθεοδωρή είναι είκοσι όταν φτάνει στο Λιβόρνο με συστατική επιστολή του φιλόσοφου Βενιαμίν του Λέσβιου προς τους – ελληνικής καταγωγής φαντάζομαι - εμπόρους της πόλης.






Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή Πασάς, διπλωμάτης της Υψηλής Πύλης

Συναντήθηκαν άραγε σε κάποιο σπίτι εμπόρου με τον οποίο συνεργαζόταν ο πατέρας του Κάλβου; Και αν ναι τι να συζήτησαν μεταξύ τους;
Ο Κάλβος ήδη από το 1811 γράφει τον Ύμνο στο Ναπολέοντα, επηρεασμένος από τα απελευθερωτικά κινήματα στην Ευρώπη εκείνη την εποχή. Αυτή η κλίση του προς την πολιτική θα τον οδηγήσει αργότερα στην ανάμιξή του στην επαναστατική οργάνωση των καρμπονάρων και στην πρώτη του εξορία στην Αγγλία. Ο αριστοκράτης Στέφανος έχει ακούσει για τον καθηγητή Βόλτα και τον Γαλβάνι και τα περίφημα πειράματα του ζωικού ηλεκτρισμού. Ισως ο νεαρός Ζακύνθιος τον βρίσκει αλλόκοτο για τα γούστα του, ωστόσο πολύ εκλεπτυσμένο μια και τα Ιταλικά του είναι τέλεια – χωρίς ίχνος από το βαρύ αξάν των Κωνσταντινουπολιτών - που έχει συναντήσει και άλλες φορές στο Λιβόρνο. Κάποιος από την ομήγυρη ισχυρίζεται ότι έχει δει τα πειράματα στη Σχολή του Καπλάνη στα Γιάννενα. Λέγεται ότι ο Ψαλλίδας ο καθηγητής είχε φέρει από την Ιταλία τα «όργανα» με τα οποία χρησιμοποιώντας διαδοχικά ένα χάλκινο δίσκο και έναν τσίγκινο (από ψευδάργυρο) εικοσιτέσσερις συνολικά με ένα κομμάτι ύφασμα εμποτισμένο σε βιτριόλι μπορούσαν να συγκεντρώσουν την «ασύλληπτη, την άπιαστη δύναμη» που βρίσκεται ανάμεσά μας και που λέγεται ηλεκτρισμός και διοχετεύοντάς την κατάλληλα να κάνουν το άψυχο σώμα ενός βατράχου να κινηθεί.
Ο Στέφανος το επιβεβαιώνει, ο Βενιαμίν ο Λέσβιος του το έχει αναφέρει, χωρίς καμία νύξη φυσικά για την υλική βάση του πνεύματος όπως κάποιοι τον κατηγόρησαν άδικα. Αυτές οι ιδέες είχαν εμπνεύσει και τη Μαίρη Σέλλευ για τη φιγούρα του επιστήμονα – του Νέου Προμηθέα - του Φρανκεστάιν που θα χρησιμοποιούσε τις ηλεκτρικές εκκενώσεις για να « εμψυχώσει» το πλάσμα του, το δημιούργημά του.
Το βιβλίο της όμως πρωτοκυκλοφόρησε στα 1818 και οι δύο νέοι δεν είχαν ακούσει ακόμα τίποτε.

Εξώφυλλο από την έκδοση του 1831 της Μαίρης Σέλλευ, Φρανκεστάιν, ο νέος Προμηθέας

Ο Αντρέας δεν θα ξεχάσει τη μορφή του ευγενούς ανατολίτη που σπούδασε στην Πίζα και υπήρξε μαθητής του Βόλτα και θερμός οπαδός των ιδεών του ότι ο ζωικός ηλεκτρισμός δεν υπάρχει. Αργότερα, όταν ο Στέφανος θα σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Πίζα ο νεαρός Ζακύνθιος θα τον ξανασυναντήσει μάλλον μια και ξέρουμε ότι εργάστηκε σαν γραμματέας στο σπίτι κάποιου εμπόρου που έμενε εκεί και έτσι μετακόμισε για ένα διάστημα από το Λιβόρνο στην Πίζα. Κάποιοι ίσως φαντάζονται ότι ένιωθε πικρία που ο σκληρός βιοπορισμός δεν τον άφηνε και αυτόν να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο. Εκείνος όμως έχει δυο τραγωδίες στα ιταλικά στο συρτάρι του και αυτό που τον απασχολεί περισσότερο είναι το αν ο μέντοράς του ο μεγάλος ποιητής Ούγο Φώσκολο, θα τον αφήσει να ανοίξει τα φτερά του. Μια μέρα ο Στέφανος τον καλεί να δουν μαζί τα πειράματα του Βόλτα Η εικόνα του βατράχου που τινάζει τα πόδια του – τσαφ τσαφ τσαφ - κάθε φορά που ο Ιταλός προφεσόρος ενώνει τα δυο σύρματα τον εκπλήσσει καθώς και το συγκαταβατικό « Νον αβέ παούρα σινιόρε» που του απευθύνει όταν τον βλέπει διστακτικό να αγγίξει ο ίδιος τα ηλεκτρόδια. Όχι βέβαια, δεν φοβάται. «Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται…»

Ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πίζα Αλεσάντρο Βόλτα

Ο Στέφανος, πτυχιούχος ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Πίζα θα επιστρέψει στην Αδριανούπολη και θα αρχίσει την σταδιοδρομία του σαν Διευθυντής του Ελληνικού κοινοτικού σχολείου εκεί μέχρι τα 1821. Ο Κάλβος είναι τότε στην καλύβα των καρμπονάρων στη Φλωρεντία και ένα χρόνο μετά θα καταφύγει στην Αγγλία. Ποιος το περίμενε ότι εκεί θα βρεθεί πάλι σε ένα περιβάλλον Ιταλών που δεν έχουν πειστεί ακόμα από τον Βόλτα και που συζητούν αλλοπαρμένοι για τον ζωικό ηλεκτρισμό, τα πειράματα του Γαλβάνι και τον μεσμερισμό; Η παρέα τους μαζί με τον Βαρτολομέο ντε Σάνκτις θα εκδώσει την Ιταλική Μέλισσα. Ο Κάλβος ζει παρακολουθούμενος από την αστυνομία και καταφέρνει μέσω Γαλλίας να κατέβει στο Ναύπλιο για να πολεμήσει γύρω στα 1825. Ο άλλος, την ίδια εποχή καταλήγει στην Κωνσταντινούπολη, γιατρός γνωστός πια με επιτυχίες στο ενεργητικό του, προσωπικός γιατρός του Σουλτάνου Μαχμούτ του ΙΙ στα 1827 και αργότερα του Σουλτάνου Αμπτουλμεσίντ. Μέχρι τα 1861 παρέμεινε στην υπηρεσία της Υψηλής Πύλης. Ο Κάλβος που φτάνοντας στο Ναύπλιο πέφτει πάνω στον εμφύλιο, φεύγει για την Κέρκυρα. Μέχρι τα 1827 διδάσκει στην Ιόνιο Ακαδημία. Μετά απομακρύνεται. Στα 1836 ξαναπροσλαμβάνεται. Η ιστορία των απομακρύνσεών του από την Ιόνιο Ακαδημία και των διαδοχικών ματαιώσεων στη ζωή του ποιητή αναφέρονται διεξοδικά στο βιβλίο του Σωκράτη Καψάσκη, Μοναχικοί μαυροντυμένοι περιπατητές της Κέρκυρας από τις εκδόσεις Δάρδανος, Τυπωθήτω.
Ο Στέφανος αντίθετα συνέχισε να διδάσκει στην Αυτοκρατορική Ιατρική Σχολή της Κωνσταντινούπολης μέχρι το θάνατό του.
Ο Ιόνιος δάσκαλος δίδασκε γαλλικά και μαθηματικά στο οικοτροφείο της γυναίκας του στο Λάουθ του Λινκολνσάιρ, όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Αφήνοντας τον Κάλβο, που χρησίμευσε σαν ένα μέτρο του αντιθέτου, ας επιστρέψουμε στην σάγκα των Καραθεοδωρή. Ίσως τότε δούμε ότι η ζωή του προγόνου του φωτίζει κάπως τις κλίσεις και τις επιλογές του ένδοξου επιγόνου.




1) Τάκη Καμπύλη, Ο Καραθεοδωρή, οι Ναζί και η Ακαδημία Αθηνών, στο
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_18/05/2008_270175
2) Βιβλιοθήκη της Εφημερίδας Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2008
3) http://books.google.gr/books?id=IVIXBOFNty8C&pg=RA1-PA461&lpg=RA1-PA461&dq=Helene+Caratheodory&source=bl&ots=URZphxgtVB&sig=NwBHNt7HVatQVRWtr2buGkKvrDM&hl=el&sa=X&oi=book_result&resnum=3&ct=result#PRA1-PA464,M1
http://www.s-karatheodoris.gr/oikogeneia-karatheodori/
http://www.tamu-commerce.edu/physics/links/einst_chap.jpg

10 σχόλια:

Idom είπε...

Πολλές πόρτες και παραθύρια αλλά και καταπακτές άνοιξες - ως συνήθως - με αυτή την μεγάλη ανάρτηση, Πόλυ!

Αυτό που θέλω να τονίσω - και μακαρι να σού δώσει το έναυσμα για μία ακόμα ανάρτηση -, είναι ότι από όλα τα βαρύτιμα ονόματα που ανέφερες, μάλλον ακόμα και από τού σταρ Αϊνστάιν, εκείνο που είναι γνωστό στους περισσότερους ανθρώπους τής Γης, είναι το όνομα Φρανκενστάιν.
Και πάλι όμως, - ειρωνεία; - οι περισσότεροι το αποδίδουν στον "Πλάσμα" και όχι στο δημιουργό του. Και βέβαια πολύ λίγοι σχετικά ξέρουν τον άνθρωπο που έγραψε το μυθιστόρημα. Οι πιο πολλοί εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι ήταν γυναίκα (νέα κι όλας!). Και πολύ πολύ λίγοι (σχετικά) έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα.

Αλλά ότι "υπάρχει" ένα τέρας που το λένε Φρανκενστάιν (υποθέτω ότι) το γνωρίζει περισσότερο από το μισό τής ανθρωπότητας.

Σίγουρα, τα έργα, τα βιβλία και τα τέρατα έχουν την δική τους ζωή!...

Idom

Idom είπε...

Στο δεύτερο που θέλω να υπερθεματίσω είναι ότι όντως, η ηθική, η αισθητική, η πνευματική ικανότητα κ.λπ.είναι ανεξάρτητες παράμετροι και ότι στους ανθρώπους μπορούν να παρουσιαστούν όλοι οι συνδυασμοί. Φιλότεχνοι φασίστες, κιτσάτοι καλόκαρδοι (I love them), επιστημονάρες "άγραφοι" από οποιαδήποτε άλλα ενδιαφέροντα κ.ά..

Το λάθος είναι ότι υπάρχει συλλογική κοινωνική επιταγή, ότι όποιος είναι αστέρι σε έναν τομέα, είναι αστέρι και στους άλλους.
Λες και έτσι επιβεβαιώνει την επιτυχία του στον τομέα που είναι ήδη επιτυχημένος.

Πώς γεννήθηκε αυτό άραγε;
Το σκέφτηκαν κάποιοι για να ψαρώνει το πόπολο; Για να θέτουν παρελκυστικά επιχειρήματα; Ή μήπως οι ελλείψεις σε κάποιους τομείς ανθρώπινων δραστηριοτήτων, αφήνουν αμφιβολίες για το αν ένα δεδομένο άτομο είναι αξιόπιστο;
(Για αυτό π.χ., οι "καλοί" πολιτικοί πρέπει να είναι οικογενειάρχες και να βγάζουν την ευτυχισμένη οικογένεια στο μπαλκόνι.)

Θυμάμαι πόσο μού την έσπαγε από τα μικράτα μου εκείνο το "νους υγιής εν σώματι υγιεί".
Το οποίο άιντε μπορώ να το δεκτώ ως καλοπροαίρετη παραίνεση, αλλά όχι να δεκτώ ότι μόνο με την επιτυχημένη διάδα μπορεί να υφίσταται το κάθε χωριστό χαρακτηριστικό.

Idom

Idom είπε...

Τέλος, για να μην ξεχνιόμαστε, και βέβαια δεν χρειάζεται σε εμάς τους Έλληνες, με το ωραίο DNA, να προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι την θεωρία τής Σχετικότητας την έκλεψε ο Αϊνστάιν από τον Καραθεοδωρή.

Η θ.τ.Σ. ήταν γνωστή από τους αρχαίους ΕΛ - πώς άλλωστε θα μπορούσαν να είχαν πραγματοποιήσει τα διαστρικά ταξίδια; -, δηλαδή τους φυσικούς προγόνους των Ελλήνων. Φυσικά τους την έκλεψαν οι κακοί Νεφελίμ και τα κακά Βριλ (και ΑΛΛΟΙ κακοί - μην λεμε ονόματα τώρα) και από εκεί την πήρε έτοιμη ο Αϊνστάιν.

Σε παραπέμπω σε μεταμεσονύκτιες εκπομπές ενημερωτικού περιεχόμενου σε μικρά τηλεοπτικά κανάλια, για λεπτομέρεις.
(Μα πώς γίνεται να μην τα ξέρεις αυτά βρε Πόλυ; :-)) )

Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Kαλησπερίζω (ή καλημερίζω) τον Ευπατρίδη του διαδικτύου.

Δεν σου κρύβω φυσικά ότι τρόμαξα όταν είδα τα σχόλιά σου, παρατεταγμένα και πληθωρικά, σαν ομοβροντία. Τι βρήκε πάλι ο αθεόφοβος; Είπα μέσα μου. Σε ποια βιβλιογραφία θα με βάλει να ψάχνω; Σε τι μπελά έμπλεξα πάλι; Με έκπληξη διαπίστωσα ότι δεν συνέβαινε τίποτε από αυτά.

Τα σχόλιά σου, για τα οποία σε ευχαριστώ φυσικά αποτελούν αγλάισμα των πινακίδων. Τώρα μάλιστα που γίνεσαι και διαδικτυακά γνωστός με το θεατρικό μπεστ σέλλερ που έχει καθηλώσει κόσμο και κοσμάκη στο « γενικής χρήσης» και περιμένει πώς και πώς τη συνέχεια.
Συμφωνώ σε όλα όσα λες όχι μόνο γιατί συμφωνούμε αλλά γιατί συμφωνώ. Μου άρεσαν πολύ οι κιτσάτοι καλόκαρδοι και οι φιλότεχνοι φασίστες. Αντάξιο ενός Idom!

Ίσως η ανάρτηση παραείναι μεγάλη για μπλογκ και να αρκούσε το πρώτο μέρος. Όσο την έγραφα όμως τόσο φούσκωνε το κομμάτι με τους παράλληλους βίους Ανδρέα - Στέφανου και έμπαιναν κι άλλοι συνειρμοί όπως αυτός με τη Μαίρη Σέλλευ και το «Πλάσμα» της. Αυτή και ο Μπαυρον και τελικά και ο Κάλβος είχαν και άλλα ενδιαφέροντα. Μάλλον για τις «Πύλες του Ανεξήγητου».

Elias είπε...

Θεωρούνται ξεπερασμένοι οι Υπνοβάτες; Ακόμα και σήμερα βλέπω αναφορές σ’ αυτούς.

Για τη σχέση Καραθεοδωρή – Αϊνστάιν, είχε γράψει ωραία ο Τάλως εδώ.
Στη σχολή μάς είχαν πει πώς μετά την Καταστροφή και την κατάρρευση του οράματος για Πανεπιστήμιο στη Σμύρνη, ο Βενιζέλος είχε προσκαλέσει τον ΚΚ στην Αθήνα για να διδάξει στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον έβαλαν λοιπόν να κάνει μάθημα στους πρωτοετείς (= έναν τέτοιον επιστήμονα είναι σαν να τον υποτιμάς άμα τον βάζεις να διδάσκει την απλή Γραμμική Άλγεβρα σε δεκαοχτάχρονα• αξίζει τον κόπο να τον έχεις στο Πανεπιστήμιό σου ακόμα και χωρίς να διδάσκει τίποτα, απλώς για να λες ότι «είμαστε το Πανεπιστήμιο του ΚΚ»). Ο άνθρωπος λοιπόν σύντομα απηύδησε, τα μάζεψε και έφυγε.
Να ένας παραπάνω λόγος για τον οποίο δε δικαιούμαστε να τον ιδιοποιούμαστε και να λέμε ότι είναι «δικός μας».

Μοιάζει ότι έχεις κάνει καλή δουλειά προκειμένου να γράψεις αυτό το σημείωμα. Μπράβο.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Elias,


καλή σπέρα και ευχαριστώ για τον καλό σου λόγο.
Κατά τη γνώμη μου οι Υπνοβάτες είναι κλασσικό έργο παρά το ότι δεν γράφτηκε με ακαδημαικά κριτήρια. Είναι όμως τόσο καλογραμμένο και συναρπαστικό που σε κάνει να συμμετέχεις σε αυτή τη διανοητική περιπέτεια. Προφανώς η έρευνα συνεχίζεται και με ακαδημαικά κριτήρια να μην είναι in το να κάνεις αναφορές τώρα πια στους Υπνοβάτες. Μακάρι οι σημερινοί ιστορικοί να κάνουν τον κόσμο να αγαπήσει την ιστορία της Επιστήμης όπως το έκανε ο Καισλερ.

Μπήκα στο blog του Τάλω. Όντως έχει κάνει καλή δουλειά και δεν το λέω φυσικά γιατί υποστηρίζουμε τα ίδια στα περι Αινστάιν - Καραθεοδωρή αλλά γιατί φαίνεται ότι ασχολείται σοβαρά. Νομίζω πάντως ότι αυτό που δηλώνει ο Γαβρόγλου μετά την έρευνα στο αρχείο Αινστάιν κλείνει την υπόθεση.

Τα ξαναλέμε.

Αόρατη Μελάνη είπε...

Με πρόλαβε ο Ηλίας με την αναφορά στην ανάρτηση του Τάλω.

Να πω μόνο ότι εγώ δεν χαίρομαι ιδιαίτερα όταν μυθοποιούνται οι επιστήμονες στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Η μυθοποίηση μου φαίνεται επικίνδυνο πράγμα γενικά. Οι επιστήμονες είναι άνθρωποι και αυτοί, όπως όλοι, με ανθρώπινες ελλείψεις και αδυναμίες.

Από την άλλη, η τάση του ανθρώπου να πλάθει μύθους μοιάζει ακόρεστη. Ίσως να είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν μύθοι. Οπότε το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι μια αέναη εναλλαγή μυθοποίησης-απομυθοποίησης.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αόρατη Μελάνη,

μου φαίνεται ότι έχεις δίκιο. Κι εγώ βέβαια είπα ότι χαίρομαι αλλά με πεντακόσια ναι μεν αλλά...

Η δημόσια εικόνα του επιστήμονα θα πρέπει άραγε να είναι αυτή του τρελού και αποτραβηγμένου που δεν καταλαβαίνει κανείς τι κάνει και που διεξάγει νίκες στο συλλογικό μας φαντασιακό απαλλάσσοντάς μας από το να σκεφτόμαστε;
Δες τον καημένο το Ρος στα φιλαράκια. Τι πονεμένη ιστορία. Ο σπασίκλας που ασχολείται με τα εξεζητημένα δικά του για τα οποία κανείς από την παρέα και τους φίλους του δεν ενδιαφέρεται.

Ο σπασἰκλας και ο σταρ, που στην πραγματικότητα είναι το ίδιο πρὀσωπο.
Δεν υπάρχει κάτι άλλο;

Αυτά για τη δημόσια εικόνα γιατί για τις πραγματικές εσωτερικές αντιφάσεις φαντάζομαι θα παρακολουθείς το Barcabios.

Ανώνυμος είπε...

Ανήκω σε αυτούς που "δούλεψαν" μέσω μέιλς και μέσω skype για τη νίκη του Ομπάμα. Και αυτό το έκανα για το ελάχιστον και ελπίζω να μην τιμωρηθώ με το πολύ.

Το ελάχιστον συνήθως το σχολιάζουν με περιφρόνηση εξίσου οι θιασώτες των σοβιετικών τανκς στην Πράγα και στη Βαρσοβία αλλά και οι θιασώτες της δημοκρατίας του Πούτιν και των νέων στρατοπέδων συγκέντρωσης εκεί. Το ελάχιστον όμως παραμένει πάντα επίκαιρο και δεν πρόκειται από κανενός είδους ενοχική παραδρομή είτε προς την αστική δημοκρατία της οποίας είμαι πολίτης είτε προς την ονειρική αταξική ουτοπία που ενστερνίζομαι να το αγνοήσω. Μήτε βήμα πίσω από το σεβασμό των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων. Μήτε σπιθαμή παραχώρησης στην ψυχοπαθολογία που φθόνησε στο όνομα του μιλιταρισμού την Ρόζα Λούξενμπουργκ, στο όνομα της Αρείας φυλής τον Βάλτερ Μπένγιαμιν τον Φρόυντ , τη Χάνα ΄Αρεντ , τον Τόμας Μαν, τον Μπρέχτ, και τόσους άλλους, στο όνομα του φασισμού τον Αντόνιο Γκράμσι, και τόσους άλλους, στο όνομα του σταλινισμού τον Σοστακόβιτς, τον Μάντελστεμ, την Αχμάτοβα, τον Μπαχτίν και τόσους άλλους,

Γιατί κάθε περιφρόνηση στα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα οδηγεί και τη χώρα μας στην παράνοια της μνησικακίας και στην άνευ όρων παράδοση στη φασιστική και ρατσιστική προπαγάνδα των βλακών. Και μην έχοντα ς καμία απολύτως ψευδαίσθηση επιζητώ δημοκρατία στις ΗΠΑ παρά στα νέα στρατόπεδα του κ.Πούτιν, που είναι ιδιαίτερα αγαπητός στα δικά μας αλλά και στα ευρωπαϊκά ακροδεξιά λόμπυ.

Ασφαλώς και με ενδιαφέρει μια δημοκρατικότερη Αμερική. Μια Αμερική που θα απεγκλωβιστεί από τη δική της βλακεία του Μακάρθουρ, του Ρήγκαν και του Μπους.
Και ασφαλώς δεν έχω ψευδαισθήσεις, Για αρκετά χρόνια τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα είχαν εκπέσει σε μια ρητορική σύμφωνα με την οποία η ελευθερία σήμαινε ασυδοσία των αγορών. Με ενδιαφέρει να περιοριστεί αυτή η ασυδοσία. Με ενδιαφέρει να δω τον πλούτο να μην περιορίζεται στους ελάχιστους (γιατί αυτό νομιμοποιεί η τρέχουσα «κρίση» και σε αυτό οφείλεται) αλλά να ανακατανέμεται έστω στους λίγους (και επομένως με ενδιαφέρει να δω τους ολιγάρχες του Πούτιν να μην είναι πέντε και να μην είναι ολιγάρχες, τα ανώτερα στελέχη του ΚΚΚίνας να μην συγκεντρώνουν το 40% του ΑΕΠ της Κίνας, τις 17 οικογένειες του Μεξικού να γίνονται τουλάχιστον πενταπλάσιες).

Ο Ομπάμα έχει να πράξει το ελάχιστον. Το ελάχιστον. Γιατί από κυνισμό στο ελάχιστον η αριστεία του Μαρξισμού απειλείται. Από τη γκροτέσκα αγωνία των νεοελλήνων που αγελαία απολαμβάνουν τις βιντεοκασέτες ενός Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, επιλέγουν την είσοδο του πολιτικού φορέα της κ.Ε.Σαρρή στο κοινοβούλιο και παρανομούν καθώς τρέχοντας στα συλλαλητήρια για τη Μακεδονική γη από την άλλη την ξεπουλούν στις εταιρείες. Από τη μια εθνικές ανατάσεις και βαθιές ανάσες και από την άλλη θηλιά στο λαιμό. ΄Ακουσα και είδα στο διαδίκτυο τον Ομπάμα να μιλά και να κατονομάζει τα αδέρφια του, όλες τις εθνοπολιτισμικές μειονότητες, όλες τις κοινωνικές μειονότητες λέγοντας απευθύνομαι στους αδελφούς και τις αδελφές μας τους ισπανοαμερικανούς, τους αφροαμερικανούς, στους αδελφούς και στις αδελφές μας τις λεσβίες και τους ομοφυλόφιλους. Πράγματα πρωτάκουστα για την δική μας πολιτική και σοκαριστικά.
Για τη δική μας πολιτική και το δικό μας πολιτισμό μια γυναίκα δεν έχει καν όνομα και περιφέρεται σε κανάλια και φυλακές ως η τριαπεντάχρονη ενώ ο λακανικός φαλός-φαλός (για να θυμηθούμε και τον Τζίζεκ) κυκλοφορούσε ως ο κ.Ζαχόπουλος. Σε μια κοινωνία που απαξιώνει κάθε τι δημιουργικό.

Το ελάχιστον. Αυτό απαιτώ και αυτό ονειρεύομαι από τον Ομπάμα. Μια καλύτερη Αμερική του Ουίτμαν, της Ντίκινσον, του Φροστ, του Μύλερ και τόσων άλλων.. Γιατί αν επικρατήσει η βαρβαρότητα αυτή η απροσδιόριστη κοινωνιολογικά έννοια λαός συνηθίζει να υποτάσσεται στο σκοταδισμό του ολοκληρωτισμού. Και εκεί καμιά ευγένεια δεν μπορεί να χαμογελάσει. Στον σκοταδισμό του μη-ελάχιστου ετοιμάζονται συνήθως χαντάκια όπως αυτό που ετοίμασαν οι εθνοσωτήρες φρανκιστές για τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και κάποιοι Βρετανοί ευγενείς στα απομεινάρια μιας μέρας.

Το ελάχιστον περιμένω από τον Ομπάμα όχι τίποτα άλλο για να είμαι ήσυχος που το βραδύγλωσσον του φασισμού στα κανάλια δεν θα βρίσκε ησυχία. Γιατί η αριστεία της σκέψης δεν θα μας γυρίσει πια σε ευαγγελιστές, σταλινικούς και κάθε λογής – φυλής ή θρησκείας – ολοκληρωτικούς. Ναι χωρίς καμία ενοχή και απαλλαγμένος από το σύνδρομο της μνησικακίας ένας μαρξιστής που κατανοεί την αριστεία της αριστερής επιλογής του ούτε λεπτό δεν μπορεί να περιφρονεί τη δημοκρατία.

Αρχής γενομένης του ελαχίστου λοιπόν.Και ξεκινάμε.

Ελισαβετ Μαουσσιδου είπε...

Έχεις κάνει καλή δουλειά ,νομίζω το πρώτο μέρος αρκούσε, Μπράβο.