Δεν μπορείς να λες ότι το κυανό είναι ανώτερο από το λευκό με τον ίδιο τρόπο που λες ότι ο χρυσός είναι ανώτερος από τον κασσίτερο. Και όμως ο Lawrence Durrell, παλαιός φίλος και συγγραφέας που πολύ εκτιμώ, σε μια κριτική του για τις Μέρες του 1941 – 1951 του Σεφέρη, διαπράττει αυτό περίπου το σφάλμα.
Γράφει: «Το βραβείο Νόμπελ ήταν το καταλληλότερο για να τιμηθεί το έργο του Σεφέρη, γιατί μαζί του η Ελληνική λογοτεχνία πέρασε το μεγάλο φράγμα και μπήκε στην Ευρώπη, όπου αποτύπωσε το στέρεο δικαίωμά της και έγινε μέρος της ευρωπαϊκής συνειδήσεως. Αυτό δεν είναι αποδοκιμασία των μεγάλων ελλήνων ποιητών των τελευταίων πενήντα χρόνων, κάθε άλλο. Αλλά η ευαισθησία αυτών των ποιητών παραμένει ελληνική και με τη βαλκανική έννοια, και το έργο τους [υπογραμμίζω εγώ], αν και είναι λαμπρό, είναι ελλαδικό στο πνεύμα. Οι ποιητές αυτοί δεν ήταν, όπως ο Σεφέρης, ουσιαστικά κοσμοπολίτικες ψυχές (ο Καβάφης αποτελεί εξαίρεση), και αναρωτιέται κανείς κατά πόσον οι Σμυρνέικοι δεσμοί του Σεφέρη δεν του έδωσαν την ίδια οπτική γωνία που έδωσε η Αλεξάνδρεια στον Καβάφη».
Μια φράση σαν κι αυτή είναι χαρακτηριστική της ανετοιμότητας των Ευρωπαίων να καθορίσουν ποια είναι η κοινότητά τους και ποια ενιαία συνείδηση τους διέπει. Εάν η ελληνική ποίηση μπορεί να έχει ενδιαφέρον για τους Ευρωπαίους, είναι στο μέτρο που ίσα ίσα δείχνει πόσο διαφέρει από αυτούς∙ είναι η μοναδικότητά της, το δακτυλικό της αποτύπωμα, που προσφέρει την ευκαιρία στους διανοητές της Δύσης να κρίνουν και, ως ένα βαθμό, να καθορίσουν με διαφορετικό τρόπο το ειδικό βάρος του δικού τους πολιτισμού∙ ενός πολιτισμού όπου όλοι συνεισφέρουν όχι ανάλογα με την έκταση της πολιτικής τους ισχύος, αλλά ανάλογα με τον πλούτο του υλικού που ευρέθηκε να κρατούν στα χέρια τους.Εξακολουθείτε αγαπητέ Λάρρυ, να ΄χετε κατά νου την εικόνα αυτή για την Ελλάδα που διδαχτήκατε στα πανεπιστήμιά σας∙ γι’ αυτό κι εννοείτε πάντα να μας πλησιάζετε μέσα από τους θρήνους της Αντιγόνης και τα τελευταία λόγια του Σωκράτη. Όχι ότι αυτά δεν υπάρχουν και σήμερα ∙ υπάρχουν. Μόνο που θα πρέπει να τα αναζητήσετε σε άλλη κλίμακα και σε διαφορετικό πνευματικό υψόμετρο. Επειδή ο λαός αυτός, που ομιλεί την ίδια γλώσσα και ζει στην ίδια φύση, επέτυχε κατά τη μακρινή διαδρομή του και κάτω από δυσμενείς για αυτόν συνθήκες, να διαμορφώσει τα ι σ ό π ο σ ά τους μέσα στη ζωντανή πραγματικότητα. Και όχι μόνον, αλλά να τα οδηγήσει στην πρωτογενή, φυσική τους αλήθεια. Είναι η μεταστοιχείωση αυτή που σας διαφεύγει. Αυτά τα ισόποσα που αδυνατείτε να εκτιμήσετε, ίσως γιατί σας λείπουν τα κατάλληλα αισθητήρια.
Είναι αυτά που εφιλοδόξησαν και επέτυχαν να εκφράσουν οι μεγάλοι μας ποιητές και συγγραφείς, ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Παπαδιαμάντης, ο Σικελιανός, χωρίς ούτε ένα γραμμάριο βαλκανικού τύπου να παρεισφρέει στα γραπτά τους, όπως ο πρώτος τυχών χημικός της ψυχής θα μπορούσε να σας το διαβεβαιώσει.
Και να μην παραλείψουμε να προσθέσουμε, κοντά σε αυτά τα ένδοξα τέκνα, τον «κοσμοπολίτη» σας Γιώργο Σεφέρη, που η πιο μεγάλη του αρετή, ακριβώς, ήταν ότι δε φράγκεψε, αλλ’ αφέθηκε κατά την ομολογία του, να σιγοκαίγεται από τον καημό της Ρωμιοσύνης.
Δεχτείτε να κατεβείτε αυτήν την ταπεινή κλίμακα, που είναι η αλφαβήτα του νέου ελληνισμού∙ να μυηθείτε στα πρώτα του και απλά στοιχεία: στο μυριστικό χορτάρι, στην άρμη του κυμάτου, στην πυράδα του ασβέστη. Και θα βρεθείτε ψηλά, ψηλότερα ίσως από ότι χρειάζεται για ν’ αντιληφθείτε ότι πιο ψηλά στονηδύοσμο της Σαμοθράκης βρίσκεται ο Ηράκλειτος, και πιο κοντά στης Σέριφος τοφυκίον ο Όμηρος. Τότε θα συνεννοηθούμε καλύτερα.
Του Οδυσσέα Ελύτη, από τα ΜΙΚΡΑ ΕΨΙΛΟΝ
Τα κολλάζ του Οδ. Ελύτη από:
http://tera-amou.pblogs.gr/files/f/184285-1bi59bln4.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtlhU4_StTyzQmpI9Jtr3N4Ibo5Iy2xMQD-V1Ra6KcxkHofvpSwxz8Pcwu87nErSj0vztDItoGULCyQkp8BWnz7DbGI3z9Xrld-0gPmjMa8aTfmVgTPi7RpWcm0WDKF0aLSf3uDvSmFa7Y/s1600/kolaz+elyth+sth+thalassospilia.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl_oeN3wpPEJatnL2P8q1Gm-3k03Ed1iViQPQG66wMwsdxRo3at7pyGl3ZRvNDIKGpY-Uc3u9URPksirAOf9DDlkFw6yZB6Txc5rsagA9xmtG4UlTIMQ5UmZcmAotiPxDuW4RfU2iNWPI/s400/PANAGIA+ELYTH.jpg
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου