“Με ευλάβεια και λύπη”, ένα σπάραγμα στίχου από το Καβαφικό ποίημα η Κηδεία του
Σαρπηδόνος, επιλέγει ο Λεύκιος Ζαφειρίου να ονομάσει τη συλλογή διηγημάτων του
που κυκλοφόρησε προσφάτως. Ο αναπότρεπτος θάνατος όπου ο Δίας δεν μπορεί να
επέμβει. Μένει μόνο η απόδοση των ταφικών τιμών στο αγαπημένο σώμα.
Ως εαν η Κύπρος είναι το νεκρό “σώμα” και ο συγγραφέας εν αδυναμία μπροστά στις
θανάσιμες χαρακιές της ιστορίας. Αντί να καθαρίσουν όμως όπως στο ποίημα “από τις
σκόνες και τα αίματα” οι πληγές, επανέρχονται εφιαλτικά οι εικόνες. Ξαναζεί την
ιστορία αφηγούμενος προσωπικές μαρτυρίες είτε μαρτυρίες άλλων. Όλα συγχέονται
μεταξύ τους, ποιος τα έζησε, ποιος τα είπε σε ποιον και ποιος τα μετέφερε,
επαναλαμβάνοντας εσαεί το δράμα, μνημειώνοντας και αποτίοντας τιμές στον
αγαπημένο νεκρό.
Βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών για το “Ο βίος και το έργο του Ανδρέα
Κάλβου”, αναγνωρισμένος ποιητής της γενιάς της εισβολής με πλούσιο ποιητικό έργο,
συγγραφέας του αφηγήματος Οι συμμορίτες για την δράση των παιδιών στον
απελευθερωτικό αγώνα κατά των Άγγλων στην Κύπρο, ο Λεύκιος Ζαφειρίου με το έργο
του συνθέτει τον κόσμο της πατρίδας του, ταυτίζεται ψυχή τε και σ ώ μ α τ ι μαζί της.
Της παραχωρεί πολυτραυματισμέντο σώμα του. Ενα αυτοκινητιστικό δυστύχημα καθ'
όδον προς το Ριζοκάρπασου όπου δίδασκε τους λιγοστούς εγκλωβισμένους
Ελληνοκύπριους μαθητές στο Γυμνάσιο και δεν πρόκειται πλέον πια για λογοτεχνική
μεταφορά. Οι ταλαιπωρίες από την εξάντληση, οι αφόρητοι πόνοι από τατραύματα, οι
ανακρίσεις στα Κατεχόμενα. Σωματοποιημένη μεταξύ μνήμης και λήθης η κάθοδος στον
Άδη του Λεύκιου στα όρια της απώλειας της συνείδησης, ένα συγκλονιστικό παιχνίδι της
μοίρας που ενοποιεί το σώμα του και το κείμενό του. Αριστουργηματικός λόγος εν
υπνώσει, σε απόσταση και εξ επαφής με την πραγματικότητα. Συγκλονισμός στην
εμπειρία στης ανάγνωσης και της πρόσληψης ακόμα και όταν για τον Ελλαδίτη
αναγνώστη δεν είναι τόσο γνωστά τα γεγονότα...
Αφηγήσεις για το ανεπίστρεπτο, το ανεπανόρθωτο που καταργούν το χρόνο: εμπειρίες
από τη φοιτητική ζωή, από τις ταραχές πριν την εισβολή, κηδείες με τις λάμπες λουξ στο
νεκροταφείο της περιοχής – και την εποχή της αποικιοκρατίας αλλά και μετά, σκελετοί
σε ομαδικούς τάφους, φωτογραφίες αγνοουμένων, εικόνες απώλειας και ερήμωσης της
Αμμοχώστου, οι σελίδες των σχολικών βιβλίων που σχίζονται από τη λογοκρισία των
δυνάμεων εισβολής, ημερολόγια που παλινδρομούν καταργώντας το χρόνο...
Μικρές ιστορίες ανθρώπων που ξετυλίγουν το μπερδεμένο κουβάρι τους στον καμβά της
μεγάλης ιστορίας... Μπαρ ο Μαύρος Γάτος, το επιβατικό Ρέθυμνο με τους εθελοντές
Κύπριους... Τα ονόματα των χωριών αλλαγμένα να μην θυμίζουν τίποτα ελληνικό.
Λαϊκά πανδοχεία ύπνου, το μαυροπούλι ο Πίνδαρος που αναγκαστικά το εγκαταλείπουν
οι κύριοί του στην εκκένωση της Αμμοχώστου. Όπως ο παπαγάλος που απάγγελλε
Όμηρο και αυτός είχει μείνει πίσω τότε στο Γυμνάσιο της Αμμοχώστου στο διήγημα του
συμπατριώτη του Νίκου Νικολάου Χατζημιχαήλ.
Τα πουλιά στο ρημαγμένο σπίτι της εγκλωβισμένης κυρίας Νιόβης, η μοναξιά και η
επιμονή της να μην εγκαταλείψει τον τόπο της...
Στην αποστασιοποιημένη γλώσσα της λήθης ενθυλακωμένη η τρυφερότητα ενός
χαμένου χρόνου. Η παιδική ηλικία. “Ένα παιδί που διασχίζει την ομίχλη”, ένα παιδάκι
που κλαίει στο σκοτάδι στην ανεμόσκαλα ενός πλοίου. [Ο αφηγητής ως παιδί με τα
πουλιά, στους Συμμορίτες, ζητά από τη μάνα του να τον πάρει από το σχολείο την πρώτη
μέρα – “τσίου μανούλα μου, πάμε να φύγουμε”.]
Ο θάνατος του παιδιού – του θανάτου του εγκλωβισμένου τετράχρονου Αλέξανδρου –
που συντρίβεται στις μυλόπετρες της ιστορίας. Από την πλευρά του κοριτσιού στην
αφήγηση για τον Αυξεντίου, η ψυχολογική βία που είχε δεχτεί η μικρή Βασιλική από το
Φικάρδου, ένα χωριό κοντά στο κρησφύγετο του ήρωα, από τους πάνοπλους στρατιώτες
που την ανέκριναν. Η έφοδος του αποικιοκρατικού στρατού στο οικοτροφείο με τα
μικρά παιδιά. Λόγχες που καρφώνονται στα παιδικά στρώματα- ανήμπορες οι
δεσποσύνες που τα φρόντιζαν - κραυγές στην ξένη γλώσσα, να γιατί δεν την έμαθα ποτέ
αυτή τη γλώσσα ομολογεί, χρόνια μετά, ο συγγραφέας.
Πόλυ Χατζημανωλάκη
info: Με ευλάβεια και λύπη
Λεύκιος Ζαφειρίου
εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2013
σελ. 208
Τιμή €12, 78
Δημοσιεύτηκε στην Αυγή την Τρίτη, 15 Απριλίου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου