Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2008

Μια αρένα για την πόλη ή χτίζοντας την πόλη μέσα στην αρένα: Το Ρωμαϊκό αμφιθέατρο της Αρλ


"Οι αρένες στις φλόγες"

Οι Αρένες της Αρλ είναι ένα ρωμαϊκό αμφιθέατρο που κατασκευάστηκε γύρω στα 80 με 90 π.Χ. σε ένα πνεύμα επέκτασης και εξωραϊσμού της πόλης Αρελάτης της Ρωμαϊκής πλέον κτήσης της Γαλατίας. Η Αρελάτη είχε χτιστεί στη θέση της Αρχαίας Θηλίνης, μιας ελληνικής αποικίας που χτίστηκε ίσως την ίδια εποχή που οι Φωκαείς θεμελίωναν την πόλη της Μασσαλίας. Μια ομάδα εποίκων γοητεύτηκε λένε από το περίεργο Δέλτα του Ροδανού και έκτισε την Θηλίνη δίπλα στο ποτάμι.

"Το Ρωμαϊκό αμφιθέατρο"

Οι αρχιτέκτονες, εμπνευσμένοι από το Κολοσσαίον της Ρώμης, κατασκεύασαν μια αρένα με ωοειδές σχήμα, τις κερκίδες, και ένα σύστημα από στοές και σκαλοπάτια που να επιτρέπουν την γρήγορη διαφυγή του πλήθους σε περίπτωση ταραχών, στις περιπτώσεις δηλαδή που η οσμή του αίματος και η βία από το πεδίο της αρένας πυροδοτούσε παρόμοιες αντιδράσεις και αιματοχυσίες στις κερκίδες.

Λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους το αμφιθέατρο της Αρλ ήταν μικρότερο από το Κολοσσαίο που αποτελούσε το προτυπό του και δεν μπορούσε επομένως να χωρέσει περισσότερους από 25.000 θεατές που θα παρακολουθούσαν τα «θεάματα». Έτσι μέσα σε μια περίμετρο 136 μέτρων κατασκευάστηκαν μόνο δυο σειρές από αψίδες, 60 συνολικά και δεν διέθετε παρά μόνο μια περιμετρική στοά.

Σε αυτό το χώρο λοιπόν, επί τέσσερεις αιώνες, συγκρούστηκαν εκλεκτοί μονομάχοι, που προξενούσαν κάποτε τον τρόμο στα πεδία των μαχών αντιμέτωποι με τις λεγεώνες της Αυτοκρατορίας. Στις αρένες της Αρλ, στρατευμένοι στον αγώνα ως θέαμα, μαχόμενοι ο ένας εναντίον του άλλου, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα λεόντων και τίγρεων που θα εμψύχωναν σκηνές κυνηγιού, αγωνίζονταν με πάθος μέχρι θανάτου προς τέρψιν των θεατών, που επευφημούσαν από τις κερκίδες.

"Η αρένα ως πόλη"

Τι απέγιναν οι αρένες κατά το Μεσαίωνα; Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, το αμφιθέατρο κατοικήθηκε και έγινε μια μικρή πόλη. Ανατρέποντας και αναστρέφοντας τη μεταφορική χρήση του όρου «η πόλη θέατρο συγκρούσεων» το αμφιθέατρο της Αρλ έγινε «το θέατρο ως πόλη». Κατά το μεσαίωνα λοιπόν, το αμφιθέατρο έγινε καταφύγιο του πληθυσμού από τις επιθέσεις των Σαρακηνών και μετετράπη σε φρούριο με τέσσερεις αμυντικούς πύργους μέσα στο οποίο εντάχθηκαν διακόσια οικήματα και δυο εκκλησίες. Μια πραγματική μικρή πόλη, με τη δημόσια πλατεία της και δυο εκκλησίες. Η μια στο κέντρο της αρένας και η άλλη στη βάση του δυτικού πύργου.

Από ότι φαίνεται οι βίαιες συγκρούσεις ως θέαμα έμελλε να διεκδικήσουν το ωοειδές πεδίο του Ρωμαϊκού αμφιθεάτρου και στα 1825 στο χώρο της αρένας της Αρλ διεξήχθησαν για πρώτη φορά ταυρομαχίες. Λέγεται ότι πρωτοστάτης στην αποκατάσταση της Αρένας της Αρλ σε ιστορικό μνημείο ήταν ο συγγραφέας Προσπέρ Μεριμέ. Η πρώτη ταυρομαχία έγινε στα 1830 για τον εορτασμό της κατάληψης του Αλγερίου, πανηγυρίζοντας μια νέα αυτοκρατορία με τις αποικίες της, και με τη δόξα της Γαλλικής Επανάστασης.

"Vincent Van Gogh, les Arenes"

Εδώ τελειώνει η αυτή η μικρή αναφορά στις Ρωμαϊκές αρένες της Αρλ, αυτής της μικρής πόλης της Νότιας Γαλλίας που γοήτευσε τον Βαν Γκονγκ ώστε να προσπαθήσει να τη ζωγραφίσει νύχτα. Έτσι αποτυπώθηκαν οι έναστρες νύχτες της Αρλ, και εκείνος ο πίνακας με το καφέ του Φόρουμ με το κίτρινο κτίριο τη νύχτα, κιτρινωπό από το νυχτερινό φωτισμό. Αυτό, ο σημερινός ιδιοκτήτης του καφέ φρόντισε να το τονίσει βάφοντάς το κίτρινο, υπογραμμίζοντας έτσι την παρουσία του οικήματός του στον πίνακα του διάσημου ζωγράφου. Αυτή η τιμή, να μιμηθεί δηλαδή ένα κτίριο της Αρλ την αναπαράστασή του στον πίνακα του Βαν Γκονγκ και να αλλάξει το χρώμα του ώστε να ταιριάζει με αυτό του πίνακα, δείχνει πόσο άλλαξαν τα πράγματα από την εποχή που ο ζωγράφος κατοικούσε στην πόλη και οι κάτοικοι απαιτούσαν από τις αρχές τον εγκλεισμό του γιατί τον θεωρούσαν επικίνδυνο λόγω της ψυχικής διαταραχής του. Πράγματι, στην πόλη αυτή ήταν που φτάνοντας σε απόγνωση με μια βίαιη χειρονομία ακρωτηριάστηκε. Η γνωστή ιστορία με το αυτί που ξέρουμε όλοι.


.
.
.
.
.
.




" Το Cafe Terrace Place du Forum και ο ομώνυμος πίνακας του Βαν Γκονγκ"

Επειδή η ανάρτηση αυτή ουδεμία σχέση έχει με όσα συμβαίνουν στην πόλη μας αυτές τις μέρες, θα ήθελα να αναφέρω πως οι μονομαχίες στην Αρχαία Ρώμη, όπου λάμβαναν μέρος οι γνωστοί επίλεκτοι σκλάβοι-αιχμάλωτοι πολέμου- ήταν αρχικά νεκρικοί αγώνες προς τιμήν της μνήμης ενός ενδόξου νεκρού από τους απογόνους τους. Ονομάζονταν δηλαδή munus, φόρος τιμής προς τον πρόγονο. Νεκρικά αιματηρά παιχνίδια που εγκαθίδρυσε η Ρώμη, προσπαθώντας να οικειοποιηθεί την παράδοση των νεκρικών αγώνων στην αρχαία Ελλάδα. Τέτοιοι αγώνες (αρματοδρομίες, πυγμαχία, πάλη, δρόμος, οπλομαχία, δισκοβολία, τοξοβολία, ακοντισμός) είναι που περιγράφονται σε 636 στίχους (262-897) στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας όπου τα βραβεία ορίζονται από τον αγαπημένο φίλο του νεκρού, τον Αχιλλέα και όπου παρά την έντονη προσπάθεια των συμμετεχόντων να νικήσουν ο Όμηρος εξακολουθεί να τονίζει ότι πρόκειται για αγώνες και όχι για πόλεμο.

Πηγές:
http://www.arenes-arles.com/arles_info/v4/patrimoine.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Gladiator


Για τις εικόνες:
Το Ρωμαϊκό αμφιθέατρο
http://www.notrefamille.com/v2/services_cartes_postales/cartes-postales-detail.asp?cartepostale=550587&ville=59163&partner=patagos&emplacement=flux

Οι αρένες στις φλόγες
http://photos.linternaute.com/paysville/1114/1153491/1182230178/arenes-embrasees/

Η αρένα ως πόλη
http://franckboyer.blog.lemonde.fr/files/dsc04297_1.JPG

Ταυρομαχίες στην αρένα:
http://www.notrefamille.com/v2/services_cartes_postales/cartes-postales-detail.asp?cartepostale=522331&ville=59163&partner=patagos&emplacement=flux

http://www.notrefamille.com/v2/services_cartes_postales/cartes-postales-detail.asp?cartepostale=522894&ville=59163&partner=patagos&emplacement=flux

Βίνσεντ Βαν Γονγκ «Les Arenes», Μουσείο l’ Hermitage
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Vincent_Willem_van_Gogh_028.jpg
Cafe Terrace Place du Forum
Ο πίνακας
http://www.myartprints.com/a/vincent-van-gogh/cafe-terrace-place-du-for.html
Το καφέ
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Cafe_Terrace_Arles.jpg

14 σχόλια:

Γιώργος Χατζηαποστόλου είπε...

Αγαπητή Πόλυ
όσοι εκτός από λογοτεχνία, γνωρίζουν και ιστορία, όπως εσύ, έχουν τη διακριτική ευχέρεια, εφόσον το επιθυμούν, να αξιοποιούν ιστορικές αναφορές όπως "το Κολοσσαίο της Ρώμης στις φλόγες" για να σχολιάσουν σύγχρονες καταστάσεις. Μόνο ένα σημείο της περιγραφής με ανησυχεί: η Αθήνα και οι μεγάλες ελληνικές πόλεις δεν έχουν εξόδους διαφυγής σε περιπτώσεις φωτιάς, σεισμού ή εκδηλώσεων διαμαρτυρίας του κοινού των αμφιθεάτρων. Το κοινό αυτό δεν φαίνεται πλέον να ικανοποιείται από τη συχνή μετάδοση των ποδοσφαιρικών αγώνων ή από τις ανούσιες σειρές που προβάλλει η τηλεόραση. Διαπιστώνω την άμεση ανάγκη να βελτιωθούν τα θεάματα ώστε να συμβιβαστεί ο κάτοικος της Ελλάδας και με λιγότερον άρτον!

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Πολύ ενδιαφέρουσα η παρατήρησή σου φίλτατε Gde_x για τις εξόδους διαφυγής της πόλεως. Αναρρωτιέμαι αν και στη Μεσαιωνική καστροπολιτεία τις είχαν διατηρήσει ή τις είχαν "χτίσει" με οικήματα.

Όσον αφορά βέβαια την εικόνα του Κολοσσαίου στις φλόγες, είναι ακριβώς ο συνειρμός που σου προκαλεί το Ρωμαϊκό αμφιθέατρο της Αρλ - αυτό εικονίζεται φλεγόμενο. Αυτό που δεν γνωρίζω είναι αν πρόκειται για πραγματική φωτιά ή για ειδικό φωτισμό για να μοιάζει φλεγόμενο σε κάποιο τοπικό φεστιβάλ.

ναυτίλος είπε...

Μια εξαιρετική κι έμμεσα επίκαιρη ανάρτηση ... Νομίζω ότι με τις τελευταίες αναρτήσεις μπορώ να σε αποκαλώ :
"η Πόλυ των πόλεων"

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλε,
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Μου έκανες το κομπλιμέντο της χρονιάς. Είναι ιδιαίτερη τιμή για μένα ένα τέτοιο εύσημο όταν προέρχεται μάλιστα από το ένα τόσο λόγιο περιπλανώμενο κεφαλόποδο.

Η Πόλις όχι μόνο σαν τόπος αλλά σαν οντότητα (η Πόλη θα σε ακολουθεί) με δομή και σώμα, που περιφράσσεται, πολιορκείται και κατακτάται είναι προσφιλής μεταφορά στη λογοτεχνία και δεν ήταν δυνατόν να περάσει απαρατήρητη από το αισθαντικό βλέμμα του ναυτίλου. Η πόλη σαν ου-τοπία, η πόλη του θεού, η ιδανική Πόλη, η αγαπημένη των φιλοσόφων χρειάζεται (;) φύλακες για να την προσέχουν.

Η περιδιάβαση στην τοπογραφία με έμφαση στη μνήμη, παρακολουθώντας τα αχνάρια της τέταρτης διάστασης, του χρόνου που αναπτύσσεται μέσα στους αιώνες τροποποιώντας το σχήμα αλλά και τη συλλογική λειτουργία των κτιρίων γοήτευσε τόσους συγγραφείς και έδωσε αφορμή στο να γραφτούν κλασικά πια κείμενα.
Τα τείχη και τα κτίσματα δεν διασχίζουν μόνο μερικά μέτρα απόσταση όταν εκτείνονται στον χώρο (για να παραφράσουμε τον Προυστ), αλλά διαδοχικές εποχές στο χρόνο.
Αξίζει λοιπόν να σπουδάζουμε τα κείμενα που έγραψαν άλλοι σπουδαίοι πριν από εμάς και αντιγράφοντας να παράγουμε με τον τρόπο μας «καινά και παλαιά» προς τέρψιν των συν- γραφιάδων μας και δική μας.

Νάστε πάντα καλά.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Αγαπητή Πόλυ
Πέρσυ τις 10 ημέρες διακοπών των Χριστουγέννων τις πέρασα στην Προβηγκία. Μια ημέρα στην Αρλ (άλλη μια εκλεκτική και υπόγεια συγγένειά μας) μου έδωσε την αίσθηση μιας άλλης πόλης δίπλα σε μια άλλη πόλη
Γιατί εκεί ακριβώς απέναντι από το ρωμαϊκό αμφιθέατρο στην δεξιά πλευρά του είναι η Fondation Van Gogh. Εκεί κάθε χρόνο ένας σύγχρονος καλλιτέχνης "ξανακάνει" ένα γνωστό έργο του Βαν Γκόνγκ με τη δική του όμως τεχνοτροπία. Μια θεσπέσια εμπειρία όπως και το διασωθέν ακόμη Cafe Van Gogh αλλά και η μεσαιωνική πόλη της Αρλ. Μάλιστα. Η τέχνη από την οπτική της τέχνης σηματοδοτεί μια αλλαγή ενώ η ιστορία από την πλευρά της ιστορίας σηματοδοτεί ένα σήμα για τη μνήμη πέρα από τη λήθη. Στη μια περίπτωση μιλάμε για μνημείο στην άλλη μιλάμε για μια αέναη δημιουργία. Γιατί ναι κάθε ρωμαϊκό αμφιθέατρο στην είσοδο της πόλης από τη μεριά του ποταμού είναι ένα μνημείο αλλά δεν είναι ποτέ μια παρουσία. Λες?
Βαγγέλης Ιντζίδης

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

Ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε τα σπίτια σε ένα δρόμο σε ένα χωριουδάκι δίπλα στην Αρλ. Ο πίνακας λέγεται: Σαιντ Μαρι συρ Μερ.

Στο Σαιντ Μαρί συρ Μερ είναι που μαζεύονται οι τσιγγάνοι από όλο τον κόσμο για το φεστιβάλ της Αγίας Σάρας, της Μαύρης Παναγιάς τους.

Το φαντάζεσαι; Οι τσιγγάνοι από όλο τον κόσμο.

Εκλεκτικές συγγένειες είπες;


Συνεχίζω από την ανάρτησή σου.
Βαϊμάρη, Γκαίτε, Χαβίζ, Βαθύ τραγούδι των τσιγγάνων, duende, Λόρκα, Βαν Γκογκ, Αρλ.

Ετοιμάζω κάτι.

Γεφυριστές είπε...

Τι όμορφη περιγραφή!! Αγαπητή μου Πόλυ ρούφηξα το κείμενο καθότι άρρωστη και με τον βαν Γκογκ. Και για να καταλάβετε την πάθηση κοιτάξτε στα e-books (στους Γεφυρισμούς) που φτιάχνω κατά καιρούς μια μίνι βιογραφία του με ειδικότερα στοιχεία για την τεχνοτροπία του.
Πέρα από τον βαν Γκογκ τα στοιχεία είναι εξαιρετικά. αν και αγαπητή μου Πόλυ ουδείς μπόρεσε να φτιάξει μεγαλύτερη και πιο φλεγόμενη αρένα από τους Έλληνες. Και ουδείς λαός κατάφερε με πολέμους να μεγαλώσει και να φέρνει συνεχώς σε κατώτερο επίπεδο το πεδίο της. Μόνο εμείς
Ευχαριστώ για τα ωραία και σας εύχομαι καλό ΣΚ

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αλέκα καλησπέρα,

Οι γεφυρισμοί κρύβουν τελικά φοβερούς θησαυρούς. Το e-book σου για τον Βαν Γκογκ είναι εξαιρετικό. Μα είναι να μην αρρωστήσεις με μια τέτοια περίπτωση δημιουργίας;
Βρήκα στο διαδίκτυο μια πολύ όμορφη παρουσίαση έργων του Βαν Γκογκ με μουσική υπόκρουση το τραγούδι του Ντον Μακλίν starry starry nights. Σίγουρα θα σου αρέσει: http://www.teihal.gr/gen/labs/comp/VanGogh2.pps.

Λοιπόν αυτή η ιστορία με το κίτρινο των πινάκων του και τα φάρμακα για την ψύχωση ή το αψέντι κάνουν ακόμα πιο ενδιαφέροντα το χρωματισμό σε κίτρινο του καφέ του Φόρουμ. ‘Ενα κτίριο μιας πόλης βάφτηκε με το χρώμα μιας παραίσθησης!!!

Βέβαια η επιλογή του να ζωγραφίζει νύχτα ήταν ενδεικτική του πόσο «αλλοιωμένα» από την επίδραση της ψυχικής διεργασίας επέλεγε να είναι τα χρώματά του. Από τι χρώματα δηλαδή ήταν φτιαγμένος ο νυχτερινός σκοτεινός κόσμος που αυτός αποφάσιζε να βλέπει.

Χαίρομαι πολύ που συναντηθήκαμε.

Νάσαι πάντα καλά.

Ανώνυμος είπε...

Ηello thеre! I knoω thiѕ iѕ κinda οff topic however , I'd figured I'd ask.
Would you be interested іn trading lіnks
or mаybe gueѕt writing a blоg ρost or
vіce-vегsa? My ѕіte goes over а lοt
of the same topics аs yourѕ аnԁ I think we cоuld
gгeatly benefit from еach other.
If you might be inteгeѕtеd fеel frеe
to send me an emаil. І looκ foгward
to hearing frοm уоu! Wonderful blog by thе way!


My web-sitе - Devis Travaux

Ανώνυμος είπε...

It's genuinely very complex in this active life to listen news on Television, therefore I just use the web for that purpose, and obtain the most up-to-date information.

My page - maquillage

Ανώνυμος είπε...

Ѕincе the admin of thiѕ
websіte іs worκing, no uncertaintу
ѵery rapidly it will be wеll-κnoωn, due
to its quality contеnts.

Also viѕit my website - disque ssd

Ανώνυμος είπε...

I loved as much as you'll receive carried out right here. The sketch is attractive, your authored subject matter stylish. nonetheless, you command get got an nervousness over that you wish be delivering the following. unwell unquestionably come further formerly again since exactly the same nearly a lot often inside case you shield this hike.

Feel free to visit my website; voyance

Ανώνυμος είπε...

This piece of writing is aсtually a good оne іt aѕsistѕ new web
vіeweгs, who are wiѕhіng for blοgging.


Ηere is my ωebpage :: paroi de douche

Ανώνυμος είπε...

I am sure this article has touched all the internet viewers, its really really nice post on building up new
webpage.

Stop by my webpage: voyance gratuite