Κυριακή 8 Μαρτίου 2009

Ο απόηχος μιας παλιάς ιστορίας: Τα συμβάντα του Καπιτάν Νικολάου Κεφαλά


Ο λογοκλόπος του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ
Όταν ο ραββίνος του Μάτσλεβ, Ρεμπ Κάσριελ Νταν Κίνσκερ ανακάλυψε πως ο μαθητής του ο Σαμπσάι Γκέτσελ είχε αντιγράψει και εκδόσει με το όνομά του, τα κηρύγματα και τα σχόλια στο Ταλμούδ, είχε κλέψει δηλαδή αυτά που ο ραββίνος μελετούσε και έγραφε επί σαράντα χρόνια, στην αρχή έκανε σαν μανιακός.

Αυτά τα διαβάζουμε στο διήγημα «Ο λογοκλόπος», του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, όπου περιγράφεται η απελπισία του ραββίνου όταν έρχεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες της ταπεινοφροσύνης μιας ζωής μελέτης και συγγραφής χωρίς να εκδίδει.
Παρακολουθούμε την κλιμάκωση της εσωτερικής σύγκρουσης από τη διάψευση της κρίσης του για το χαρακτήρα του μαθητή που παρά την αποτρόπαιη πράξη του να κλέψει την πνευματική περιουσία του δασκάλου του, δεν διστάζει να τον αντικρύσει.
Ουδόλως μάλιστα ανησυχεί αν ο ραββίνος θα τον αποκαλύψει, αφού βασίζεται στο ότι ο δάσκαλος δεν θα τον εξέθετε ποτέ δημόσια.

Ο ραββίνος νιώθει το αδιέξοδο της οργής του συνειδητοποιώντας επίσης το πώς ο μαθητής ανεπαισθήτως ανερχόταν στην ιεραρχία της κοινότητας.

Η κορύφωση της ιστορίας είναι ότι ο μαθητής αιφνιδίως αρρωσταίνει και κινδυνεύει να πεθάνει. Ο σοφός ραββίνος, που έχει επίγνωση της δύναμης που έχουν οι προσευχές και οι κατάρες, συνειδητοποιεί εξουθενωμένος ότι η ασθένεια του μαθητή του είναι αποτέλεσμα της δικής του κατάρας.

Αποφασίζει λοιπόν, μπροστά στα έκπληκτα βλέμματα των δικών του να πάει στο κρεβάτι του πόνου και να προσευχηθεί – μάταια - για τη σωτηρία της ζωής του Σαμπτσάι. Μετά το θάνατο του μαθητή, ο ραββίνος συντετριμμένος παραιτείται από τη θέση του και εγκαταλείπει το σπίτι και την πόλη του για μια αναγκαστική εξορία επειδή δεν μπορεί να υποφέρει το βάρος του αμαρτήματος που έχει διαπράξει, παραβαίνοντας την εντολή «ου φονεύσεις». Έτσι τελειώνει το διήγημα μια και ως φόνο, έχει εκλάβει ο δάσκαλος την εκπόρευση (και τις συνέπειες) της δικαιολογημένης κατά τα άλλα οργής του για την πράξη του μαθητή του.


Οι Άθλιοι των χειρογράφων
Μπορεί ο ραββίνος Ρεμπ Κάσριελ να είναι ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο, η ιστορία όμως της λογοκλοπής του μόχθου μιας ζωής από κάποιον μαθητή ή συνεργάτη, κάποιον που έχεις εμπιστευτεί είναι απολύτως πραγματική. Αν η ένδεια του Γιάννη Αγιάννη δικαιολογούσε – ίσως – την κλοπή, δεν υπάρχει τίποτε, σε οποιαδήποτε αθέμιτη ματαιοδοξία, που να δικαιολογεί την λογοκλοπή. Εν τούτοις, όλο και μαθαίνουμε για τέτοιες περιπτώσεις. Τραγούδια ή στίχοι που υποκλέπτονται, σημειώσεις που κυκλοφορούν χωρίς άδεια, – ακόμα και στην μπλογκόσφαιρα κυκλοφορούν αυτούσια κείμενα χωρίς αναφορά στην αρχική πηγή.

Καπετάν Νικόλαος Κεφαλάς: Έλλην ριψοκίνδυνος και περιπετειώδης(*)

" J. Wass, Πορτρέτο αμερικανού πλοιάρχου με χάρτη του Ατλαντικού ωκεανού
και εξάντα, μέσα του δεκάτου εννάτου αιώνα"
Το θέμα μας όμως σε αυτό το ποστ, δεν είναι το σήμερα, αλλά μια εξωφρενική ιστορία λογοκλοπής – βεβαιωμένης – που γνωρίζουμε το θύμα και το θύτη και οι εύλογες υποψίες και για άλλες ακόμα για τις οποίες μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε.

Ο λογοκλόπος λοιπόν της ανάρτησής μας είναι ένας καπετάνιος από τη Ζάκυνθο, ο Νικόλαος Κεφαλάς (1763-1846) που δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα για την ανεξαρτησία των Ελλήνων και που ο ίδιος είχε την επιθυμία και μάλλον τα κατάφερε να αφήσει και πνευματική κληρονομιά. Δημοσιευμένοι χάρτες με το όνομά του «χάρτα εκτεταμένη του αρχιπελάγους» και «χάρτα ναυτική συμμαζωμένη του πρώτου μέρους της Μεσογείου» βρίσκονται στο δικτυακό τόπο του Εθνικού κέντρου Τεκμηρίωσης.














Στον κατάλογο της βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου, στον επόμενο υπερδεσμό, αναφέρεται και άλλος τίτλος έργου του καπετάν Νικολάου Κεφαλά:

«e aventure di capitan Nicolo Chiefala di Zante : sull' impresa del Porto di Enos con la descrizione esatta di tutto cio' che vide ed opero nel corso del suo viaggio sino a Constantinopoli = Τα συμβάντα του Καπιτάν Νικολάου Κεφαλά εκ Ζακύνθου : επί της επιχειρήσεως του λιμένος της Αινου, με την περιγραφήν των όσων είδε και έπραξεν εις το διάστημα του ταξιδείδιου του μέχρι της Κωνσταντινουπόλεως.»

Και σε άλλες βιβλιοθήκες, εκτός Ελλάδος, όπως για παράδειγμα στη Βιβλιοθήκη του Λιβόρνο, μπορεί να βρει κανείς έργα που συνέγραψε ο Κεφαλάς την εργογραφία του οποίου – αλλά και ενδιαφέροντα στοιχεία από το βίο και την πολιτεία του βρίσκουμε στον Ελληνομνήμονα.

Λονδίνο 1818: Τέσσερα σημειώματα προς τον Ανδρέα Κάλβο
Το όνομά του – χωρίς να μπορώ να το συνδέσω με την συγκεκριμένη οπτική της ζωής του Ανδρέα Κάλβου για την οποία ερευνούσα – συνάντησα στο βιβλίο του Mario Vitti «Πηγές για τη βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου της Εταιρείας Μακεδονικών σπουδών- Επιστολές (1813-1820)»
Μεταξύ των επιστολών και των σημειωμάτων που παίρνει ο Ανδρέας Κάλβος στο σπίτι του στη Gerald Street στο Σόχο είναι και τέσσερα σημειώματα από τον καπετάν Νικόλα , όλα τέλη Μαϊου – αρχές Ιουνίου 1818.

Δεν εγνώριζα ότι ήταν πατριώτης του Κάλβου, δηλαδή Ζακύνθιος, ούτε τον βίο και την πολιτεία του εκείνη την εποχή – ούτως ή άλλως αυτά δεν είναι θέματα που απασχολούν το ευρύ κοινό. Έτσι το όνομα και τα σημειώματα τα δύο στα ελληνικά τα είχα διαβάσει και προσπεράσει – ένας Έλληνας περνά από το Λονδίνο και θέλει να συναντήσει τον Α. Κάλβο και μάλλον δεν τα καταφέρνει:

«Σας χερετω-
Ήλθα μόνον & μόνον διά να σας ίδο & δεν σας ήβρα, αν δεν σας ήναι ενοχλητικυ η θεωρία μου γραψεμου ποταί & πια όραν ιμπορί τινας να σας ιδύ, μενο

Κέφαλας



Κύριε
Με συγχοριται όπου σας εξυπνίσα, η μόνη ευχαρίστισυς να σας ίδο & όχι ενοχλισυς με παρεκυνισε., & πλεια οπού σας έγραψα & δεν μου από<κ>ρίθιται & δια να σας ξαναπαρακαλέσο αν ινπορο να έχο το αλφάβιτο, όπου αν δεν ήναι σοστί φιλοσοφία να μου το ίπιται δια την υσιχίας μου με σινχοράς την αυθάδιάν μου – αν θέλεται μου γράφετα<ι>

Κεφαλας


Μου είχε τραβήξει την προσοχή το αλφάβητο που ζητούσε να του δώσει ο Κάλβος – τι να ήταν άραγε;

Στις δυο ιταλικές επιστολές που μου μετέφρασε πρόσφατα ο φίλος μου ο Μιχάλης, επισημαίνοντας «ότι αυτός που τις έγραψε δεν είναι Ιταλός» και ότι «τα Ιταλικά του είναι ασύνταχτα» ξεκαθαρίζει: Το αλφάβητο το περιμένει ο χαράκτης για την έκδοση του χάρτη. Πρόκειται δηλαδή για τυπογραφικά στοιχεία στα ελληνικά που είχε ο Κάλβος στη διάθεσή του, ή πιθανόν για κάποιου είδους πλάκα με κενά στο σχήμα των γραμμάτων όπου περνούσε το μελάνι, μέσω της οποίας μπορούσε κάποιος να γράψει ελληνικά. Δεν γνωρίζω αν συναντήθηκαν και αν ο Κάλβος του έδωσε το «αλφάβητο». Στα σημειώματα πάντα λείπει από το σπίτι όταν ερχόταν ο Κεφαλάς. Σε μια από τις επιστολές στα ιταλικά ο Κεφαλάς αναφέρει ότι συνάντησε τον Ούγο Φώσκολο, τον Ιταλό ποιητή, τον μέντορα του Κάλβου. Ο Κεφαλάς αγνοεί ότι ήδη από το Γενάρη του 1817 έχει επέλθει η ρήξη μεταξύ Κάλβου και Φώσκολου.

Αλλά η σχέση Κεφαλά – Φώσκολου είναι άλλο θέμα.

Οι Έλληνες των Ινδιών και ο Δημήτριος Γαλανός ο Αθηναίος Το όνομα λοιπόν του Νικολάου Κεφαλά το είχα ακουστά όταν τις προάλλες, περιηγούμενη τις σελίδες του νέου ιστολογικού μου φίλου του Νόστου, διάβασα για τους Έλληνες των Ινδιών και μάλιστα για την περίπτωση του Δημήτριου Γαλανού του Αθηναίου. Ο Δημήτριος Γαλανός μου ήταν πάλι – κατ’ όνομα γνωστός – μια και στο σπίτι έχουμε μια μετάφραση δική του – Δημητρίου Γαλανού του Αθηναίου - στα ελληνικά της Βαλαβαράτα, μιας συνόψισης του Ινδικού έπους της Μαχαμπαράτα. Η γλώσσα της μετάφρασης είναι αρχαΐζουσα καθαρεύουσα με εκπληκτική ροή και οι σημειώσεις και τα σχόλια του μεταφραστή προσπαθούν να κάνουν γνωστά στο ελληνικό κοινό τα υπέροχα θέματα των ινδικών μύθων.






χάρτης του Βαρανάζι του 1823



Δεν είχα ποτέ σκεφτεί τόσα χρόνια, ποιος να είναι αυτός ο Δημήτριος Γαλανός ο Αθηναίος. Το βιβλίο είναι παλιό, του 1848 αλλά ο Δημήτριος Γαλανός φάνταζε αρχαίος. Διάβασα λοιπόν στο Νόστο (…) ότι υπήρχε από το 18ο αιώνα ελληνική παροικία στις Ινδίες αναφέρονται μάλιστα και ονόματα όπως του Ηπειρώτη Παναγιώτη Πανταζή που άλλαξε το όνομά του σε Panioty οι οποίοι για τη μόρφωση των παιδιών τους κάλεσαν από την Ελλάδα τον Λόγιο Δημήτριο Γαλανό. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Γαλανός έμαθε σανσκριτικά και τόσο πολύ γοητεύτηκε από την Ινδική παράδοση που απορροφήθηκε εντελώς στη μελέτη και τη μετάφραση έργων από τα Σανκριτικά στα Ελληνικά ώστε δεν ασχολήθηκε καθόλου με τη διδασκαλία.
Λέγεται ότι έχαιρε σεβασμού και από τις Βρετανικές αρχές και από τους Ινδούς ευγενείς. Ο Κεφαλάς κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεών του έφτασε στην Ινδία λίγο μετά την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης. Ήταν ήδη – δια βίου – εξόριστος από τα Ιόνια νησιά γιατί είχε κατηγορηθεί για υπεξαίρεση εμπορευμάτων που του είχαν αναθέσει οι Ζακύνθιοι να μεταφέρει με το πλοίο του στην Κωνσταντινούπολη. Λίγα χρόνια πριν, είχε καρπωθεί τα χρήματα του Δημόσιου Ταμείου των Παξών, υποσχόμενος ότι θα περιπλέει το νησί για προστασία. Έχει ταξιδέψει στη Ρωσία, στον Εύξεινο Πόντο, στην Αμερική, έχει ήδη εκδώσει τους χάρτες για τους οποίους ζητούσε από τον Ανδρέα Κάλβο το ελληνικό αλφάβητο και όταν φτάνει στις Ινδίες κρατά στα χέρια του επιστολή του Δημητρίου Υψηλάντη και της Ελληνικής Εθνοσυνέλευσης στην Τρίπολη (όπως πληροφορούμαστε στη στο The Asiatic Journal of monthly and Miscellany (Google books)
Προς τις τοπικές αρχές με την οποία προσπαθεί να συγκεντρώσει χρήματα για την ελληνική επανάσταση.
Στο βιβλίο του Giuseppe Fischetti «Filologia e presenza dell’ Antico» όπου περιέχονται και οι επιστολές Κεφαλά προς Φώσκολο αλλά και Φώσκολου προς τις Βρετανικές αρχές υπέρ του Κεφαλά, ο Κεφαλάς αναφέρεται ότι συγκέντρωσε από τους ομογενείς των Ινδιών 30.000 ρουπίες τις οποίες και παρέδωσε στις αρχές του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους.

Το όνομα αυτού εσαρκάσθη υπό των συγχρόνων του και θα επικριθεί υπό των μεταγενεστέρων (*)

Δεν μπορώ να μπω, παρά το ότι είναι πολύ ενδιαφέρον, στην ψυχοσύνθεση ενός τέτοιου περιπετειώδους ανθρώπου για τον οποίον προφανώς δεν ισχύουν οι εντολες και ο Νόμος που βασάνιζαν την ψυχή του ραββίνου Ρεμπ Κέστριελ Νταν.
Αυτό που ξέρω είναι ότι του εμπιστεύτηκαν κάποιο ποσό και αυτός παρέδωσε 30.000 ρουπίες. Δεν κατηγορήθηκε βέβαια για υπεξαίρεση. Δεν είναι όμως μόνο η προηγούμενη ιστορία των καταδικών του για υπεξαιρέσεις που με κάνει να αμφιβάλλω – και πάλι λέω δεν μπορώ να μπω στην ψυχολογία του γιατί ενδεχομένως για αυτόν η υπόθεση της ανεξαρτησίας των Ελλήνων να ήταν ιερή. Αυτό που γνωρίζουμε όμως με βεβαιότητα, όπως γράφει ο Νόστος, αλλά πλέον και οι υπόλοιπες πηγές, τα χρήματα του αγώνα δεν ήταν το μόνο αγαθό που του είχαν εμπιστευθεί στην Ινδία. Ο Δημήτριος Γαλανός του εμπιστεύθηκε το χειρόγραφο της μετάφρασης του έργου του «Σύνοψις Γνωμών Ηθικών του Ινδού Φιλοσόφου Σανακέα» με σκοπό να το παραδώσει στις ελληνικές αρχές του νεοσύστατου κράτους της Πελοποννήσου. Ο Κεφαλάς όμως το εξέδωσε στο Βατικανό με το δικό του όνομα. Στην εισαγωγή μάλιστα, σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια «αυτοπαρουσιάζεται ως γενναίος ταξιδευτής που στα μακρινά του ταξίδια συναντήθηκε με Βραχμάνους και έλαβε σανσκριτικά κείμενα μεγάλης αξίας»

Η απάτη αποκαλύφτηκε όταν τα χειρόγραφα του Γαλανού έφτασαν στην Ελλάδα. Στο χειρόγραφο αρ. 1855 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος υπάρχει μια επιστολή που αναφέρει τα εξής: «Ο Δ. Γαλανός ο Αθηναίος μέσω του αξιότιμου καπετάνιου Νικόλαου Κεφαλά αποστέλλει τούτο το πρωτότυπο σανσκριτικό κείμενο και τη μετάφρασή του για να παραδοθεί στις ελληνικές αρχές της Πελοποννήσου. Ινδία, Δεκέμβριος 1823».

Επομένως ο Κεφαλάς δεν παρέδωσε όλα όσα του εμπιστεύτηκαν στο Βαρανάσι.



" Το Βαρανάσι (Μπεναρές) την εποχή του Γαλανού"

Ο Γαλανός πέθανε το 1833 και δεν γνωρίζουμε αν έμαθε για την απάτη αυτή. Ακόμα και αν το έμαθε, δεν θα τον καταράστηκε γιατί ο Κεφαλάς έζησε περισσότερο από αυτόν. Ίσως όμως η ιδιοσυγκρασία του Βραχμάνου που είχε αποκτήσει να τον έκανε να βλέπει τα πράγματα με μια νηφαλιότητα σαν και αυτή του Γκάντι που οδήγησε ένα ολόκληρο έθνος στην ανεξαρτησία με το παράδειγμα της έμπρακτης βίωσης της φιλοσοφίας των Βραχμάνων, αυτής που τον είχε τόσο γοητεύσει. Για Κεφαλάδες θα μιλάμε τώρα;

ΥΓ.Ευχαριστώ από καρδιάς το φίλο μου Μιχάλη Καρασούλη για την μετάφραση από τα ιταλικά - κατά λέξη - των δυο από τα τέσσερα σημειώματα που άφησε ο Κεφαλάς στο σπίτι του Κάλβου αλλά και γιατί από αυτόν πρώτα έμαθα τι σημαίνει Ape Italiana.


(*) Οι εκφράσεις προέρχονται από το Ημερολόγιον Σκώκου. Τομ. 33, Αρ. 0 (1918), «Ιστορικαί σελίδες. Μεγάλοι Τυχοδιώκται Έλληνες, Νικόλαος Κεφαλάς» στο http://xantho.lis.upatras.gr/kosmopolis/index.php/hmerologio_skokou/issue/view/1054

Πηγές:Εκτός από τις Πηγές για τη Βιογραφία του Κάλβου του Mario Vitti, οι υπόλοιπες πηγές αναφέρονται επί τόπου με υπερδεσμό εκτός από τις πηγές των εικόνων που τις αναφέρω χωριστά.


Πηγές εικόνων:http://jama.ama-assn.org/content/vol293/issue15/images/medium/jcs50016f1.jpg
http://img119.imageshack.us/img119/6818/00ev1.jpg
http://www.northeastauctions.com/sub_img/2008/henderson08/0605.jpg http://img119.imageshack.us/img119/6818/00ev1.jpg http://4.bp.blogspot.com/_kwNBO3QjMa4/Rn3RUlamppI/AAAAAAAAAsQ/1Ue0Vazm_do/s400/Dimitrios+Galanos.jpg
http://www.elinepa.org/indika/galgal04b.gif
http://www.elinepa.org/indika/galgal20b.gif
http://www.elinepa.org/indika/galgal18b.gif

28 σχόλια:

βαγγελης ιντζιδης είπε...

τι έξοχη ανάρτηση και μάλιστα διατρέχει διαφορετικές εκδοχές μιας θεματικής στην οποία κανείς μπορεί να εισέλθει από διαφορετικές οπτικές. Για μένα η θεματική που αναγνωρίζω μέσα από αυτές τις ιστορίες ενταγμένες και στην Ιστορία (της γραμματείας μας αλλά και της συγκρότησης του νεοελληνικού κράτους) είναι η θεματική της προ-αφήγησής μας, το "είμαστε ήδη αφηγημένοι από άλλους πριν αφηγηθούμε εμείς". Στην ανάρτηση αυτή διαβάζω δύο αφηγήσεις: (α΄) την αφήγηση του Σίνγκερ και την αφήγηση της αφήγησης του Σινγκερ από την Π.Χ. και (β΄) την αφήγηση της Π.Χ. για τον Κεφαλά προσαρμοσμένη στον αφηγηματικό προσανατολισμό (= την κατάληξη μιας αφήγησης συχνά και με στοιχεία επιμύθιου)του Σίνγκερ. Από αυτή την χαρτογράφηση της τοπολογίας τούτης της ανάρτησης Πόλυ έχω να σχολιάσω:
Για το (α΄): στην περίπτωση του (από τους μέγιστους)Σίνγκερ έχομε μια εξαιρετική αφορμή να ξαναδούμε τη σχέση ανάμεσα στην προφορική ερμηνεία της αφήγησης και το γραπτό υπομνηματισμό των αφηγήσεων στην εβραϊκή παράδοση (βλ. τορά και άλλα σχετικά). Μεγάλη συζήτηση. Θα περιοριστώ πως μέσα στο κείμενο του Σίνγκερ αναγνωρίζει κανείς τουλάχιστον τρία επίπεδα: (1α) το γραπτό κείμενο ως Νόμο - βλ. ου φονεύσεις. (1β) την προφορική διδασκαλία, την προφορικότητα γύρω από τη γραπτή αφήγηση της Βίβλου (=συμβάν γραμματισμού, δηλαδή μιλώ-γράφω και γράφω-μιλώ επ αφορμή και γύρω από γραπτά κείμενα)ΠΟΥ ΜΑΣ ΘΕΤΕΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΩ, μια διάκριση που ταλανίζει ακόμα σχολές και της Κοινωνιολογίας της Γνώσης και της λογοτεχνικής θεωρίας και (1γ) τη συγκρότηση μέσω του υπομνηματισμού και ερμηνευτικού σχολιασμού της υποκειμενικότητας ως κυριαρχία (δάσκαλος - μαθητής, αναφορές της ιεραρχίας) και ταυτόχρονα ως υποταγή (δηλαδή σε ποιο Λόγο υποτάσσομαι τελικά: στο λόγο της κατάρας ή στην άλλη αντίστροφη εκδοχή της στο λόγο της θεϊκής απαγόρευσης). Εδώ σημειώνω πως και στις δύο εκδοχές (κατάρα - θεϊκή απαγόρευση) εκείνο που επαναδομείται αφηγηματικά είναι ότι η σκέψη- σκέψη δια του λόγου και μάλιστα του προφορικού - και λόγος - οι γραπτές εντολές του εβραϊκού νόμου - ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ ως προς τις συνέπειές τους. ΚΑΙ ΗΔΗ ΕΔΩ Ο ΣΙΝΓΚΕΡ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΕΓΕΘΟΣ. Με μια "απλή" αφηγηματική δομή έρχεται να δημιουργήσει - πρβλ. το εβραϊκό χιούμορ και ειρωνεία - την ύβρη προς την ορθοδοξία αλλά και τις συνέπειες που η ορθοδοξία - υπο το αίτημα του δίκαιου, εν προκειμένω της αναγνώρισης της αδικίας μαθητή προς δάσκαλο - έχει στη ζωή των ανθρώπων. Είναι ύβρις και σκάνδαλο για την ορθοδοξία του εβραϊσμού να ταυτίζεις τη δύναμη του προφορικού υποκειμενικού λόγου (κατάρα) με τη δύναμη του θεϊκού γραπτού νόμου (ου φονεύσεις). Και ενώ ο ραββίνος μετανιώνει έχει ήδη διαπράξει το σφάλμα, τη βλασφημία, τη δεισιδαιμονία, να πιστεύει πως η αράς (κατάρα) η δική του είναι δυνατόν να επιφέρει δικαιοσύνη στο σύστημα που μόνον ο γραπτός Νόμος μπορεί να επιφέρει. Και πάει λέγοντας.
Τουτέστιν το τι είναι λογοκλοπή πέρα από τα όσα αναφέρεις σχετίζεται και με το ποιος διεκδικεί αυτό τον ανώτερο γραπτό Νόμο με την υπο-γραφή του. Και ενώ όλες και όλοι σχολιάζουν το γραπτό νόμο διεκδικούν δια των σχολιασμών τους την ισχύ του σχολιαστή ως ισχύ του δημιουργού. Ισως έτσι εξηγείται και γιατί οι πολιτικοί θέλουν να γράψουν οπωσδήποτε κάτι κατά τη διάρκεια, πριν και μετά την εξουσία τους.
Τώρα για τα σημεία της εξαίρετης έρευνάς σου για τον Κεφαλά βλέπω - τηρουμένων ασφαλώς των αναλογιών - τα ίδια. Μια σχέση ματαιοδοξίας-δημιουργίας ορθοδοξίας-ετεροδοξίας.
Αλλά πάντα όλοι αποζητούν ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ. Και το αλφάβητο είναι άπαξ δοσμένο και προαφηγημένο. Πασχίζουμε όλοι σαν το ραββίνο να αποδράσουμε από την προαφήγηση, τον προκαθορισμό, ελπίζοντας πως έτσι θα δημιουργήσουμε την δική μας - πρωταρχική-αφήγηση (Η αγωνία της επίδρασης, Χ.Μπλουμ).
Σε ευχαριστώ για αυτή την αφορμή
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΙΝΤΖΙΔΗΣ
υγ. Το άγαλμα του αφρικανικού θεού και ο μύθος - παραμύθι είναι κείμενο στο σχολικό βιβλίο της Γ΄Δημοτικού για τη γλωσσική διδασκαλία "Τα απίθανα μολύβια" (συμμετείχα στη συγγραφή του). Τι ευχάριστη έκπληξη που το είδα. Σε ευχαριστώ.
Β.ι.

ναυτίλος είπε...

Εντυπωσιακότατο!!!
Ο τρόπος που τα συνδύασες όλα αυτά είναι μοναδικός, σε σημείο που προς στιγμή νόμισα ότι είχα να κάνω με μυθοπλασία αλά Μπόρχες. Τα συμβάντα του Κεφαλά άξια περαιτέρω διερεύνησης αλλά ακόμη περισσότερο η ιστορία του Γαλανού που την ακολούθησα μέχρι "νόστου". (Αλήθεια από ποιον έχει εκδοθεί πρόσφατα το περίφημο λεξικό του;) Είσαι πολύ τυχερή που έχεις μια μετάφρασή του.
(Ας μας έγραφες δυο τρεις προτάσεις απ'αυτήν για δούμε πώς μετάφραζε).
Ίσως να γνωρίζεις ότι σανσκριτικά γνώριζε κι ο Κ.Θεοτόκης και είχε κάνει μερικές μεταφράσεις απ΄αυτά, που τις γνωρίσαμε χάρη στον βιβλιοεραστή Φίλιππο Βλάχος στις εκδ. Κείμενα (τι εκδόσεις!!!). Επίσης στην ογκώδη ιστορία της Ινδικής λογοτεχνίας (ΜΙΕΤ,1993) του Θεοτόκη, σε μεταγραφή του Φ.Βλάχου, ο Θεοτόκης αναφέρει στον πρόλογό του με θαυμασμό τον Γαλανό αλλά χαρακτηρίζει τις μεταφράσεις του άτεχνες: γλώσσα περίεργη και έτυχη καθαρεύουσα, που αδύνατο είνε να αρέσει και δύσκολο να αγροικηθεί, γιατί αυτού σωρεύονται χωρίς καλαισθησία δυϊκοί, παθητικές σύνταξες, απόλυτες γενικές, και άλλες ιδιοτροπίες συνειθισμένες σανσκριτικά, που ελληνικά όμως δε στέκουν γιατί είνε ενάντιες στο πνεύμα της γλώσσας.
Επίσης αναφέρει ως γνώστες της γλώσσας και μεταφραστές ως την εποχή του , τον καθηγητή Τσερέπη , τον Ι.Καρολίδη και τον φίλο του γυμνασιάρχη Κεφαλληνό.

ναυτίλος είπε...

Erratum (στο σημείο που αναφέρω επακριβώς τη γραφή του Θεοτόκη):
...και άτυχη καθαρεύουσα...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

Ευχαριστώ για το εξαιρετικό σου σχόλιο και τις συστηματικές και με οξύτητα και ευθυβολία στην ερμηνεία παρατηρήσεις σου.
Τις διαβάζω και τις απολαμβάνω καθώς με ακρίβεια καιτη βεβαιότητα της ακαδημαϊκής σου αριστείας διαφωτίζουν και συμπληρώνουν την ανάρτηση αυτή για τον Σίνγκερ, τον Κεφαλά, τον Κάλβο και τον Γαλανό.

Να σε ευχαριστήσω όμως ιδιαιτέρως για την ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ σου παρατήρηση για το αλφάβητο. Θα παραφράσω λοιπόν από το metissage εκεί που λες «Τι θέλει ο άλλος από μένα» παραφράζοντας κι εσύ με τη σειρά σου «Τι θέλει ο Θεός από μένα» του Ιώβ και θα απαντήσω με αυτό που υπονοείς: Το αλφάβητο.

Και επειδή ο Μπόρχες τα έχει πει καλύτερα από όπως μπορώ εγώ να τα πω, θα αναφερθώ στο δοκίμιό του «Για τη λατρεία των βιβλίων» και στα όσα γράφει εκεί περί αλφαβήτου και την Εβραϊκή παράδοση της Καββάλας.

Γράφει λοιπόν ο Μπόρχες:

«Στο πρώτο κεφάλαιο της Βίβλου τους (των Εβραίων) βρίσκουμε την περίφημη φράση: κι είπεν ο Θεός: γεννηθήτω φως. Και εγένετο φως. Η ερμηνεία που έδωσαν οι καββαλιστές, ήταν ότι η μαγική δύναμη αυτής της εντολής του Κυρίου πηγάζει από τα ίδια τα γράμματα που την αποτελούν. Το βιβλίο που ονομάζεται Σεφέρ Γιεζιράχ (Βιβλίο της Δημιουργίας) […] αποκαλύπτει ότι ο Γιαχβέ των Στρατιών, ο Θεός του Ισραήλ, ο Παντοδύναμος Θεός, δημιούργησε το σύμπαν με τη βοήθεια των απόλυτων αριθμών από το ένα ως το δέκα και τα 22 γράμματα του αλφαβήτου. Ότι οι αριθμοί θα ήταν όργανα ή στοιχεία της Δημιουργίας, το είχαν ήδη δείξει ο Πυθαγόρας και ο Ιάμβλιχος. Ότι τα γράμματα του αλφαβήτου, όμως, θα είχαν αυτή τη λειτουργία, είναι καθαρά γνώρισμα της νέας λατρείας της γραφής. Στο δεύτερο εδάφιο του δεύτερου κεφαλαίου, διαβάζουμε: «Είκοσι δύο θεμελιώδη γράμματα: Ο Θεός τα σχεδίασε, τα χάραξε, τα συνδύασε, τα ζύγιασε, τα μετάλλαξε και δημιούργησε με αυτά ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει κι ό,τι θα υπάρξει». Κατόπιν αποκαλύπτεται ποιο γράμμα εξουσιάζει τον αέρα, ποιο τη χάρη και ποιο τον ύπνο ή την οργή, καθώς και τι ρόλο έπαιξε το γράμμα καφ, λ.χ. που έχει εξουσία πάνω στη ζωή, στο να σχηματιστεί στον κόσμο ο ήλιος, στο χρόνο η Τετάρτη, στο σώμα το αριστερό αυτί»

Το αλφάβητο λοιπόν – και σήμερα και πάντα - το υπέροχο Άλεφ.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλε καλησπέρα,

Τα βιβλιοφιλικά σου ένστικτα «οσμίστηκαν» την τροφή τους και πίστεψέ με φίλε μου όχι χωρίς λόγο. Δεν τόλμησα να σκανάρω την Βαλαβαράτα του Γαλανού που ο Γιάννης απέκτησε με κόπο και σκληρές διαπραγματεύσεις στα νιάτα του από κάποιο παλαιοπωλείο (από όπου απέκτησε και το Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον του Αγίου Νικοδήμου – το αναφέρω μια και διάβασες πρόσφατα την ανάρτηση για την «ακένωτο» μνήμη του) και που εγώ στο μεσοστράτι της ζωής ανακαλύπτω ότι το ΕΧΟΥΜΕ!!! Για τη Βαλαβαράτα το έβλεπα που το καμάρωνε χρόνια τώρα και να που ανακαλύψαμε στο Νόστο για τους Έλληνες των Ινδιών και το Γαλανό και απέκτησε πρόσωπο. ΄Ηθελα να σου πω – μια και θεώρησες στην αρχή ότι πρόκειται για μυθοπλασία – ότι για μένα αυτή η ιστορία είναι ιδιαίτερα νοηματοδοτημένη. Με έπιασε και μένα αμόκ μέχρι να επιβεβαιώσω ότι ο Κεφαλάς ο Λογοκλόπος ήταν ο μυστηριώδης καπετάνιος που άφηνε σημειώματα στον Κάλβο και εκείνος δεν του απαντούσε. (δεν είναι δικό μου το βιβλιο του Βίττι και έπρεπε να το ξαναδανειστώ).

Οι παρατηρήσεις σου εξαιρετικά σημαντικές. Διάβαζα σε μετάφραση Θεοτόκη τα Αγροτικά του Βιργίλιου, πάλι ψάχνοντας για τις Μέλισσες – και τις Πλειάδες που αναφέρει. Όσο για τη γλώσσα του Θεοτόκη στην κριτική του για το Γαλανό αυτές «οι σύνταξες» θα μας φάνε!

Για το χατίρι του Ναυτίλου λοιπόν, αντιγράφω από τη μετάφραση

Πώς αρχίζει:

ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ /κεφάλαιον πρώτον,
Εν ώ ιστορία εστί βασιλέων τεσσάρων εν τη αρχαιογονική δυναστεία.

Α. απόσπασμα
«Έστω μοι ίλεως ο υιός της Σατεβατής , ος συνέγραψεν την θείαν Μαχαβαράταν, ή οδός εστι των αγαθών ανδρών, ούσα άνευ ακανθών και πηλού και βορβόρου , και άγουσα εις όψιν του υψίστου Θείου»

Β. απόσπασμα
«Αύτη η Σελήνη, ής γεννήτωρ πέφυκεν ο Ωκεανός, έχει σώμα πλήρες αγαθού και ανάψυξιν αεί φέρει τοις εν τω κόσμω, τω αγλαώ και αναψυκτικώ χυμώ της ής έχει αμβροσίας»

Γ. Απόσπασμα
«Αύτη η Σελήνη φέρεται αεί υπό του Σίβα ουχ όλη, αλλά μέρος επί κεφαλής, δι οίαν δήτινα αιτίαν, και περ ούσης αγλαάς εκ του ρείθρου της Γαγγάς, της καταρρεούσης εκ του ουρανού»

ναυτίλος είπε...

Σ'ευχαριστώ για τον κόπο σου...
Πράγματι μια παράξενη, εντόνως αρχαϊζουσα καθαρεύουσα. Σίγουρα δεν είναι ρέουσα και ίσως "ακανθώδης" αλλά αναμφίβολα γοητευτική: "εκ του ρείθρου της Γαγγάς, της καταρρεούσης εκ του ουρανού" ή το εξαιρετικό: "...η Σελήνη...έχει σώμα πλήρες αγαθού και ανάψυξιν αεί φέρει τοις εν τω κόσμω, τω αγλαώ και αναψυκτικώ χυμώ..."

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Αγαπητή Πόλυ επ αφορμή ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΟΥ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΠ ΑΦΟΡΜΗ και του Ναυτίλου και της απάντησής σου και προς αυτόν το φίλο εχω να πω ότι
ΕΔΩ ΟΙ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΕΥΓΕ!
ΕΥΓΕ!
ΕΥΓΕ!
βαγγέλης ιντζίδης
υγ Διαβάσαμε για σένα μιας άκρως αυθεντική και βιωματικά επεξεργασμένη παρουσίασή σου στο Κυριακάτικο ΄Εθνος. Εξαιρετική και η εισαγωγή της κ.Γκίκα. Μπράβο!

HollowSky είπε...

Καταπληκτική ανάρτηση!

Υπέροχο βέβαια (κι αυτό) το διήγημα του Σίγκερ. Το "ου φονεύσεις" αντιμέτωπο με το "ου κλέψεις"... με φόντο την ανθρώπινη ματαιοδοξία.

Βέβαια ο νεαρός Λωτρεαμόν έγραφε, στα ΠΟΙΗΜΑΤΑ του, πως "η λογοκλοπή είναι αναγκαία` η πρόοδος των ιδεών την επιβάλλει"! Και πράγματι παραθέτει, χωρίς καμιά αναφορά στο πρωτότυπο, ένα σωρό αποσπάσματα π.χ. από τον Πασκάλ - όμως: όχι αυτούσια, μα αλλάζοντας εδώ μια λέξη, εκεί μια πρόταση, τροποποιώντας το νόημά τους προς το (κατ' αυτόν) βέλτιστον.

Είναι τούτο λογοκλοπή σαν κι αυτήν του Σαμπσάι Κίνσκερ; Ή μήπως θα έπρεπε να πούμε πως ο νεαρός Κίνσκερ μάλλον σφετερίζεται το λόγο του δασκάλου του παρά (απλώς) τον κλέβει;

Όπως και να 'χει το ζήτημα είναι πολύ λεπτό και καυτό. Αν ο γέρο-ραβίνος έγραφε τα κηρύγματα και τα σχόλιά του για το καλό της κοινότητας, για τους άλλους, και όχι για την προσωπική του δόξα, τότε τι τον πείραζε που αυτά εκδόθηκαν με τ' όνομα ενός άλλου; Υπόλογος στο Θεό για την κλοπή θα ήταν μόνον ο μαθητής. Τώρα όμως έγινε κι ο ίδιος ο δάσκαλος, κι όσως γι' αμάρτημα βαρύτερο.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αγαπητέ Hollowsky

με τις βαθιές – ωστόσο – παρατηρήσεις σου, ευχαριστώ που πέρασες. Χαίρομαι πολύ που σου αρέσει και σένα ο Σίνγκερ και θεωρώ εξαιρετική την παρατήρησή σου για το παιχνίδι ανάμεσα στις δυο εντολές «ου φονεύσεις» και « ου κλέψεις» με φόντο τη ματαιοδοξία.
Συμφωνώ απολύτως που βάζεις και τη ματαιοδοξία στο παιχνίδι! (Η ερωμένη που οι δημιουργοί δεν μπορούν χωρίς αυτήν αλλά δεν την εμφανίζουν δημόσια – για να παραφράσω κάτι που έχει ειπωθεί σε άλλο πλαίσιο για τους βιολόγους και την τελεολογία)

Αυτό που έκανε ο Λωτρεαμόν, ότι δηλαδή έκλεβε τα λόγια του Πασκάλ ήταν λογοκλοπή; Όχι μόνο γιατί το έργο του Πασκάλ ήταν δημοσιευμένο αλλά γιατί το άλλαζε και έφτιαχνε κάτι καινούργιο. Δεν έχω διαβάσει Λωτρεαμόν - παρά για τον Λωτρεαμόν – θα ήταν απολαυστικό και πρωτοποριακό με τα σημερινά δεδομένα: Αντίστοιχο με αυτό που έκανε ο Μ. Χατζιδάκις στο «Ήλιε μου ΄Ηλιε μου» (δεν θυμάμαι τον σωστό τίτλο) και τη συμφωνία 40 του Μότσαρτ. Είχε πει μάλιστα – ο Χατζιδάκις - ότι ο μεγάλος δημιουργός δεν αντιγράφει – κλέβει. Αυτά σήμερα έχουν αλλάξει ονόματα, με τη διακειμενικότητα ή συνομιλία, τις παρωδίες, που δεν έχει νόημα η λέξη κλέβω.

Το σφετερίζομαι πάντως που λες είναι πολύ εύστοχο.

just me είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
just me είπε...

Τα μεγάλα πνεύματα συναντιούνται, σύμφωνα με τη λαϊκή ρήση (οι οποίες λαϊκές ρήσεις εκτείνουν τη δημοκρατία στα όρια της κοινοκτημοσύνης, αφού βρίσκονται στη διάθεση του καθενός και ποτέ δεν διεκδικούν πνευματικά δικαιώματα, ακόμη και αν δεν αναφέρονται ως πηγές).

Έτσι, ενώ μπήκα, έχοντας ήδη διαβάσει την απερίγραπτη (δηλαδή «αδύνατον να περιγραφεί με κοινούς όρους» _όσον αφορά την κατάταξη και τη μαγική ικανότητα συνδυασμού θεματικών μοτίβων_ ανάρτησή σου) με αίτημα-ζητιανά να μας χαρίσετε, εσύ ή/και ο Βαγγέλης, μια θεωρητική αναρτησούλα για τη διακειμενικότητα και τη σχέση της με τη λογοκλοπή… νάτη ήδη η αρχή της συζήτησης στο τελευταίο, προς Hollow Sky, σχόλιό σου!
Οπότε η παροιμία αποκτά διττή σημασία, καθώς, πέρα από το ότι ερήμην της θα μπορούσε να περιγράφει μία από τις συνθήκες της διακειμενικότητας, περιγράφει κι εμένα ως «μεγάλο πνεύμα» στη συνάντησή μαζί σου!
:) :) :)

Όσο για τον αείμνηστο Μάνο που είπε για τους μεγάλους δημιουργούς που κλέβουν, υποθέτω ότι το (σοβαρά, τώρα, και με κάθε σεβασμό) μεγάλο πνεύμα του συναντήθηκε κάπου στους αιθέρες όχι μόνο με το πνεύμα του Μότσαρτ, αλλά και με εκείνο του Τ.Σ. Έλιοτ που είχε πει επίσης ότι «οι ανώριμοι ποιητές μιμούνται, οι ώριμοι ποιητές κλέβουν», ή κάπως έτσι.

Καλό σου βράδυ!

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Just me,

Αυτή η κοινωνιολογική ανάλυση περί λαϊκών ρήσεων και κοινοκτημοσύνης ήταν «όλα τα λεφτά» για να χρησιμοποιήσω και γω μια λαϊκή ρήση χωρίς αναφορά στις πηγές. Σίγουρα οι Σαιν Σιμόν και Φουριέ της λογοτεχνίας όπως ο Λωτρεαμόν που αναφέρει ο Hollow Sky (και δεν ξέρω και ποιοι άλλοι καταραμένοι) θα έχουν ήδη συντάξει τα μανιφέστα τους – που εγώ αγνοώ - για το ότι η πνευματική ιδιοκτησία είναι κλοπή.

Και αν προσθέσουμε και αυτά που γράφει ο Hollow Sky για το τι σημασία έχει ποιος υπογράφει το κήρυγμα αφού πρόκειται για το καλό της κοινότητας, έχουμε και την θρησκευτική βερσιόν - την εσωτερίκευση της ενοχής για την πνευματική ιδιοκτησία.

Καταπληκτική ακόμα και η αποκάλυψή σου (με τον πρέποντα σεβασμό) της «απολογίας της λογοκλοπής» δια λογοκλοπής.
Υποκλίνομαι.
Τ. Σ. Έλιοτ λοιπόν… (Ιερό Δάσος - το καρατσεκάρισα - αλλά συγκρατούμαι να μη γράψω, δια τον φόβον των ελεφάντων, τη συνέχεια)

Είμαι βέβαιη ότι ο Ευάγγελος θα χαρεί πολύ να πάρει μια επιστολή από τη Justime du Chateau du Cacobelange που να τον ρωτά για τη διακειμενικότητα. Ίσως μάλιστα φτιάξει καινούργιο μπλογκ για να την αναρτήσει και να προσφύγει στην καλοσύνη των ξένων (αυτό κι αν είναι διακειμενικό) για να βρει την απάντηση.

Εγώ που συγκινούμαι κυρίως από τις αφηγήσεις και τις αληθινές ή επινοημένες ιστορίες, αδυνατώ πραγματικά να συνθέσω οποιασδήποτε μορφής θεωρητικό κείμενο περί διακειμενικότητας. Είμαι όμως επιρρεπής στους συνειρμούς, που όπως και να το κάνουμε είναι κάποιου είδους επίκληση πνευμάτων και χαίρομαι αφάνταστα όταν συναντώ έτσι «μεγάλα» πνεύματα του διαδικτύου.

Καλό βράδυ και σε σένα.

βαγγελης ιντζιδης είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
βαγγελης ιντζιδης είπε...

Aγαπητές και ευγενέστατες φίλες
και αξιότιμοι φίλοι
Στο προ-κείμενο (για την ανάρτηση) περί του αφηγήματος του Σίνγκερ και στο κυρίως κείμενο της ανάρτησης περί Κεφαλά κ.λπ. αυτό που αναδεικνύεται είναι ένα ζήτημα σχετικά με τη σχέση γραφής και αλήθειας. ΄Οταν λοιπόν ο Σίνγκερ αναφέρεται στο "ου φονεύσεις" αναφέρεται στο γραπτό νόμο. ΄Εναν νόμο που γράφτηκε ως γραπτή επικύρωση, ως σήμα μιας διαθήκης ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο. Η πρώτη συμφωνία ήταν προφορική. ΄Ετσι δεν είναι; "Και είπεν ο Θεός..." να μη φάγετε από το δέντρο κ.λπ. Και πώς εξέπεσεν ο άνθρωπος πάλι; Μα δια του προφορικού λόγου του έρποντος δαιμονικού όφεως. Τουτέστιν η πρώτη συμφωνία του Θεού με τον παραδείσιο πρωτόπλαστο- έγινε δια της ακοής και της προφορικότητας Μετά έρχεται Ο ΓΡΑΠΤΟΣ ΝΟΜΟΣ , οι νόμοι που έδωσε ο Θεός στο Μωϋσή. Σε αυτό τον νόμο ο άνθρωπος, που έχει εκπέσει από τον παράδεισο υποτάσσεται και έτσι δια της υποταγής γίνεται υπο-κείμενο, γίνεται ένας άνθρωπος ΥΠΟ του θεϊκού κειμένου , γίνεται ΥΠΟ(που λέει και η μαμά μου, δηλαδή από κάτω). Αλλά επειδή το κείμενο είναι γραπτό όσο υποτάσσομαι σε αυτό και όσο γίνομαι υπο-κείμενο τόσο παραδέχομαι πως είμαι έκπτωτος. Από την άλλη οι δέκα εντολές δε λένε "Μη φονεύσεις" οπότε να δέχονται ως απάντηση και το μόριο ας "ας φονεύσω (μόριο εκ του άφες). Λένε "Ου φονεύσεις" και αυτό δε δέχεται ως απάντηση το " και τι έγινε ΑΣ φονεύσω" (για σκεφθείτε το και με άλλες χρήσεις ανάμεσα στο μη και το ου).Δεν μπορείς δηλαδή να απαρνηθείς ΤΟ ου φονεύσεις ελαφρά τη καρδία. Σε ποιον απευθύνεται λοιπόν ο γραπτός νόμος; Στο υπο-κείμενο που τον διαβάζει αλλά δεν μπορεί να τον παραμερίσει, να τον υπερβεί. Και τι κάνει τότε ο ραββίνος του Σίνγκερ;
ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ ΤΟΥΣ ΓΡΑΠΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΕΒΡΑΊΚΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΘΕΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ. ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΝΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΕ ΠΤΩΣΗ (αφού είπαμε πως αν δεν έπεφτε ο άνθρωπος από τον παράδεισο δεν θα υπήρχε ο γραπτός νόμος των δέκα εντολών). ΑΛΛΑ ΟΣΟ ΤΟΥΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ ΤΟΣΟ ΕΜΠΛΕΚΕΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΟΥ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ. Με τη σειρά του Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΥΠΕΡΒΕΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΥΠΟ-ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ.
Για αυτό ο ραββίνος στο τέλος κατανοεί την ήδη υπάρχουσα εξαρχής κατάστασή του ως αμάρτημα. ΄Ηθελε να υπερβεί το γραπτό νόμο δια της ερμηνευτικής του. ΄ Κατανοείτε τώρα τι κάνει ο Κεφαλάς και ο Γαλανός και με τα ιερά εξ Ινδιών κείμενα; Θέτουν ένα κείμενο ως άλλο ένα κείμενο δίπλα σε κείμενα διακήρυξης σύστασης του νεοελληνικού κράτους και μάλιστα με τη χρηματοδότησή του διότι επιζητούν τα υπο-κείμενα των κειμένων που φέρουν την υπογραφή τους (πραγματική η λόγω λογοκλοπής). Επιζητούν ισχύ και υπο-ταγή.
Βαγγέλης Ιντζίδης
yg Βλέπεις Just me τι είναι η διακειμενικότητα; Η αγωνία της επίδρασης είναι και η στρατηγική να υπερβείς τα κείμενα τα οποία εσύ ως αναγνώστης υπο-κείμενό τους τα διαβάζεις υποταγμένος από τις αρετές τους. Δια της εγγραφής των κειμένων των άλλων στο δικό σου πλέον κείμενο επιζητείς και να αναγνωρίσεις την παράδοσή σου αλλά και να την υπερβείς. Αυτό το αίτημα της υπέρβασης των κειμένων που μας επηρέασαν είναι η διακειμενικότητα.
Βαγγέλης Ιντζίδης

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Eπιμύθιο
Πιάσε τη λογοκλοπή από τα μαλλιά και θα ακούσεις να ουρλιάζει η διακειμενικότητα (α la maniere Ο.Ελύτη στη Μαρία Νεφέλη)

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αιτείτε και δοθήσεται υμιν

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Θαυμαστός ο σχολιασμός σου Βαγγέλη.

Το πρώτο του μέρος ιδιαίτερα, και η διάκριση προφορικού – γραπτού νόμου σε σχέση με την ιστορία του Ραββίνου Κασριελ και την αναλογία διακειμενικότητας – υποκλοπής. Συμφωνώ μαζί σου, αυτή τη νύξη άλλωστε έκανε και ο Hollowsky με την αναφορά στο Λωτρεαμόν και εγώ στην εκεί απάντησή μου.

Όσον αφορά το δεύτερο μέρος όμως, την ιστορία του σφετερισμού από τον Κεφαλά των χειρογράφων του Γαλανού , εννοείς ότι η μετάφραση κειμένου που έκανε ο Γαλανός και η λογοκλοπή που έκανε ο Κεφαλάς είναι το ίδιο πράγμα;

Διακειμενικότητα;

Επειδή, είμαι – καλώς ή κακώς – υποκείμενο της ανάρτησης, όσο και να έχω ακούσει να λέγεται ότι το κείμενο δεν έχει σχέση με το υποκείμενό του και ο καθείς μπορεί να το ερμηνεύει όπως θέλει, όταν όμως βάζει στο ίδιο τσουβάλι το θύτη και το θύμα επίτρεψέ μου να μην μπορώ να συμφωνήσω.

Ο ένας - ο Γαλανός - γοητεύτηκε από το κείμενο και το μετέφρασε (ξέρω, ξέρω θα πεις, ίσως, όλα αυτά περί της αντιφατικής σχέσης πρωτότυπου και μετάφρασης) αλλά δεν αναφέρομαι στη διαδικασία αλλά στο αποτέλεσμα, «το κείμενο της μετάφρασης» που είναι πόνημά του και φέρει την υπογραφή του. (Παρεμπιπτόντως ο σχολιασμός του Γαλανού στη Βαλαβαράτα που έχω δει, βρίθει αναφορών και παραπομπών που συνδέουν τις Ινδικές θεότητες με τις Ελληνικές. Λέει φερ’ειπείν ότι ο Σίβα είναι ο Ερμής ή μιλά για αμβροσία, ή ακόμα ξεκαθαρίζει ότι η Σελήνη είναι αρσενικού γένους. Ενδιαφέρεται δηλαδή ιδιαίτερα για το πώς θα προσεγγίσουν οι πατριώτες του της εποχής εκείνης την ινδική παράδοση ξεκινώντας από την αρχαία ελληνική.)

Ο άλλος – ο Κεφαλάς - γοητεύτηκε από την ματαιοδοξία της υπογραφής και υπέκλεψε, με τον ίδιο τρόπο που υπέκλεψε το ταμείο των Παξών και τα εμπορεύματα του Ζακυνθινού πλοίου – και πολλά άλλα, αν διαβάσεις τον βίο και την πολιτεία του στους υπερσυνδέσμους: Παρουσιάστηκε στον Πάπα Λέοντα δήθεν εκπροσωπώντας τη νεοσύστατη κυβέρνηση του ελληνικού κράτους και λέγοντας ότι αυτή επιθυμεί να γίνει πάλι ένωση των εκκλησιών και τρέχανε να τον διαψεύσουν, παρουσιάστηκε στους Παξούς ως εκπρόσωπος του Άγγλου Διοικητή και δε συμμαζεύεται.

Το να μπαίνει και αυτός ως υπο- κείμενο με τον Γαλανό επί ίσοις όροις επειδή επιθυμεί να βάλει την υπογραφή του στο ίδιο κείμενο με τον Γαλανό (που στο κάτω – κάτω είναι το δικό του), το θεωρώ τραβηγμένο, όσο και αν η γοητεία του ερμηνευτικού σχήματος που έχει στηθεί σε παρακινεί.

Επειδή δεν ξέρω αν ο Γαλανός έμαθε ποτέ για τη λογοκλοπή, έγραψα ότι δεν μπορώ να συγκρίνω την αντίδρασή του – πραγματικού ανθρώπου – με του ραββίνου, μυθιστορηματικού όπως και η κατάρα του.

Η φιλοσοφία των Βραχμάνων και η συνολική θεώρηση των κοσμικών ισορροπιών που βρίσκεις εκεί, με κάνει να αμφιβάλλω αν θα καταδεχόταν να θυμώσει. Το αναφέρω αυτό, γιατί, όσο γοητευτικές και να είναι οι ιστορίες και το χιούμορ του Σίνγκερ και των Εβραίων – αυτό το λέω στον εαυτό μου που ερωτεύτηκα το Σίνγκερ πριν είκοσι πέντε χρόνια πρώτα, από όλα για την «εβραϊκότητά του» και την τοπικότητα (σε αντίθεση με την παγκοσμιότητα) των αφηγήσεών του. Η εβραικότητα πρσφέρει γόνιμες ιδέες δεν αποτελεί όμως τη μοναδική θεώρηση του κόσμου.
Να σημειώσουμε ότι ο νόμοι και οι κανόνες και οι κωδικοποιήσεις ενίοτε εξαιρούν και αποκλείουν τον Άλλο. Παραπέμπω στην ανάλυση Βιστωνίτη για τον κανόνα της δυτικής λογοτεχνίας του Μπλουμ στο Βήμα και την υποβάθμιση εκεί του αρχαιοελληνικού κόσμου Η Τορά της κριτικής
αλλά εδώ ούτως ή άλλως δεν μιλάμε για δυτική λογοτεχνία, να μην το ξεχνάμε αυτό.

Ευχαριστώ πάντως για τη μεταμεσονύχτια συμβολή σου.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Πόλυ αυτό που εννοώ είναι τι είναι εκείνο που οδήγησε τον ένα στη λογοκλοπή της μετάφρασης; Ειναι η επιζήτηση ισχύος στο νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος. Για το ερμηνευτικό κίνητρο της ισχύος της γραφής προς τα υπο-κείμενά της αναγνώστες της. Και ως προς αυτό την ισχύ στον ανταγωνισμό της επίδρασης και της επηροής έχουν αναλογίες και η λογοκλοπή και η διακειμενικότητα. Αυτό εννοώ και όχι την εκδοχή ταύτισης θύματος και θύτη (με ξέρεις αρκετά καλά για να μην εννοώ κάτι τέτοιο)
Θυμίζω πάντως πως η γραφή είναι μια σήμανση πτώσης
Βαγγέλης ι.

βαγγελης ιντζιδης είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
βαγγελης ιντζιδης είπε...

για να συμπληρώσω την άποψή μου για τον Μπλουμ έσβησα (από λάθος χρήση της διαδικασίας copy-paste to προηγούμενο σχόλιο). Ας είναι έλεγα ότι ένα έργο δεν κρίνεται από τι δεν λέει αλλά από το τι λέει και γιατί κάνει αυτή την επιλογή (εξ ου και το όταν μιλώ για Μπλουμ δε μιλώ για Βιστωνίτη). Παραπέμπω επιπλέον και στην Αναγεννησιακή Ρητορική από τον ΄Εμπορο της Βενετιάς ως μια εκδοχή του πώς συγκροτείται στην δυτικοευρωπαϊκή λογοτεχνία η τοπική που παράγει διαφορές (βλ. εκεί τη διαχείριση της ταυτότητας του άλλου κλπ.)
Αλλά είναι ενδιαφέρον το γιατί επιλέγει κανείς να μεταφράσει στον 19ο αι. ινδικά (ινδουιστικά) κείμενα και μάλιστα γιατί είναι τόσο σημαντικά ως μεταφραστικό πόνημα αλλά και ως περιεχόμενο για το νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος; Γιατί αυτή η ιστορία στον ίδιο αιώνα που ο Γκαίτε επηρεάζεται και παρουσιάζει στο γερμανόφωνο κοινό τον ποιητή Χαφίζ ή φέρνει στη γερμανία και καλλιεργεί το δέντρο του Γκαίτε εξ ανατολής (ξεχνώ τώρα το όνομά του)
Β.ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη,

Κι εγώ ψάχνω τα σημάδια και τα νήματα που συνδέουν τον Γκαίτε να παρουσιάζει τον Χαφίζ στο γερμανόφωνο κοινό και τον Γαλανό να προσπαθεί να στείλει στο Εκτελεστικό του νεοσύστατου ελληνικού κράτους τις ηθικές παραινέσεις του Ινδού σοφού Σανακύα.
Και παρά το ότι με τον Γκαίτε και τη Γερτρούδη Μπελ
που και αυτή μετέφρασε Χαβίζ στα Αγγλικά αυτή η σύνδεση φαίνεται ισχυρή (η Βιρτζίνια Γουλφ στο ημερολογιό της γράφει ότι ο πατέρας της και οι φίλοι του τον διάβαζαν τον Χαβίζ), νομίζω ωστόσο ότι η περίπτωση Γαλανού χαρακτηρίζεται από την ιδιότυπη μετανάστευση και παραμονή του στη χώρα των Βραχμάνων, ως δασκάλου στην ελληνική παροικία.

Μακάρι να υπάρχουν οι τάσεις και δυναμικά που στο χώρο των ιδεών και να διαμορφώνουν μια τοπολογία – όπως και στον νοητό χώρο της θεωρίας πεδίου στη φυσική – που από τις κοιλότητες και τις βουνοκορφές της να καθορίζονται οι δυνάμεις και οι αλληλεπιδράσεις και κάθε εποχή να έχει το δικό της χάρτη όπου θα χαρτογραφούνται οι νομοτέλειες (όπως κάνει τηρουμένων των αναλογιών ο Ρενέ Τομ με τη θεωρία καταστροφών). Ο χάρτης της εποχής εκείνης θα λέει μεταφράστε τις χίλιες και μια νύχτες, τον Τζελαλεντίν Ρουμί, τον Χάβεζ, και τον Σανακύα , τον Λάο – Τσε και τον Κομφούκιο. Και αυτό θα απαντάει στο ρητορικό «γιατί» που θέτεις.

Αν υπήρχε τέτοιος χάρτης σήμερα πώς θα ήταν άραγε; Θα υπήρχε το όρος Ντερριντά και ο ποταμός Ρόρτυ, ο στρόβιλος Ζίζεκ και η λίμνη Κρίστεβα; Δεν ξέρω.

Τα είπα όλα αυτά για να εκφράσω το αυτονόητο του ιδεολογικού κλίματος που σίγουρα επικρατεί κάθε εποχή και που όσο και κάποιος θέλει να μένει απ’ έξω όλο και επηρεάζεται.

Εν τούτοις, όπως και στη φυσική – που είναι ο μόνος τομέας που δεν είμαι αυτοδίδακτη – εκτός από τα πεδία με την ενοποιητική τους θεώρηση υπάρχουν και τα συγκεκριμένα σώματα με τις ιδιαίτερες δυνάμεις που δέχονται και τις μοναχικές τροχιές που ακολουθούν. Εγώ τον Γαλανό, τον φαντάζομαι έτσι, σαν μοναχικό σωματίδιο σκόνης που η μοίρα του τον έσπρωξε από το Μεσολόγγι στο Βαρανάσι και γοητεύτηκε από τους Ινδούς και όλα αυτά που είπαμε.
Ο Γκαίτε, ήλιος φωτεινός και με μεγάλη μάζα ίσως μπορούσε να δημιουργεί το κλίμα της εποχής του και να παρασύρει στην Ευρώπη τις μεταφράσεις του Χαφίζ.

Ο Γαλανός έμεινε εκεί, και η μετάφραση «ηθικών παραινέσεων» που με τόση λαχτάρα έστειλε κακόπεσε.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Αγαπητή Πόλυ
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΟΥ ΑΥΤΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΡΗΤΟΡΙΚΟ ΓΙΑΤΙ (αλλά τελικά όχι και τόσο ρητορικό) ΔΕΙΧΝΕΙ ΠΩΣ
ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΑΥΤΟΔΙΔΑΚΤΗ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ
ΑΛΛΑ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΑ ΔΙΔΑΧΤΗΚΕΣ (ξέρεις πού;)
ΚΑΙ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΛΑΜΠΕΙΣ
Εξοχη
Παμπόνηρη (με την έννοια που κι ο Σεφέρης αποκαλούσε τον Καβάφη)
ΠΟΛΥ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗ
Ε- ΞΟ - ΧΗ (δισσός ο τονισμός έξοχη και εξοχή)
Βαγγέλης Ιντζίδης

Idom είπε...

Απορία:
Η "αντιγραφή" στο σχολείο πρέπει να θεωρείται είδος λογοκλοπής;

:-)

Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Γιατί ρωτάς; Μήπως αντέγραφες;

Idom είπε...

Μπα, όχι, σπανιότατα, και αυτό αν ήταν από σκονάκι, όχι από άλλους.

Αλλά έχω αφήσει αρκετές φορές να με αντιγράψουν.

:-)

Idom

ritsa masoura είπε...

Εγω πουμαι λίγο πιο πεζός άνθρωπος από όλους εσας, θα σας προτεινα να τα μαζεψετε όλα και να κανετε μια διατριβούλα είτε πάνω στη λογοκοπή που βασανίζει πολλούς στις μέρες μας και συναντάται με προκλητικό και απαράδεκτο τρόπο παντού -και στις εφημερίδες - είτε πάνω στον Θεοτοκά και τα σανσκριτικά ( εν ξέρω, πάντως καλόν είναι να μην μένουν κοιμώμενα εν τω μεσω της νυχτοςο\)
Γεια σου Πολυ μου.

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα σας.
Οι πρώτοι τρείς σύνδεσμοί που παραθέτετε δεν λειτουργούν. Γνωρίζετε μήπως να μου πείτε αν μπορώ να τους βρώ κάπου αλλού κι επίσης αν μπορώ να βρω και που την 'Δικαιολογία του Καπετάν Νικολού Κεφαλά'. Αν δεν σας είναι κόπος απαντήστε μου στο i.triantafillidis@gmail.com
Mε εκτίμηση Ι. Τριανταφυλλίδης

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Κύριε Τριανταφυλλίδη
να με συμπαθάτε που απαντώ τόσο καθυστερημένα. Λυπάμαι που δεν μπορώ να φανώ χρήσιμη σε αυτό που ρωτάτε. Είχα τη φαεινή ιδέα, πιστεύοντας σε μια αιωνιότητα του διαδικτύου, να μην γράψω τους συνδέσμους με τις πηγές παρά μέσα στην εφαρμογή που θα έκανε διαδραστικό το κείμενο.
Για κάποιο λόγο η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τους μετακίνησε από εκεί και έτσι δεν μπορώ πια να τους βρω.
Για τα υπόλοιπα που ρωτάτε και πάλι δεν μπορώ να σας βοηθήσω.