Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

Γδύνοντας την Έμιλυ Ντίκινσον




Τι απέγινε εκείνο το λευκό φόρεμα με τα φιλντισένια κουμπιά;

Λένε πως αυτό το άσπρο φόρεμα με τα φιλντισένια κουμπιά αγιοποιήθηκε από τους θαυμαστές της Έμιλυ (αυτό που εκτίθεται στο Μουσείο δεν είναι το πραγματικό) γιατί, επειδή περιέβαλλε την Έμιλυ, είχε απορροφήσει και την ουσία της ποίησής της. Κάποιοι έφτασαν να πουν πως το ίδιο το φόρεμα ήταν αυτή η ουσία και αργότερα μια ομάδα πανεπιστημιακών θεωρητικών της λογοτεχνίας προσπάθησε να δώσει σε αυτή τη μανία ορθολογικές εξηγήσεις. Είπαν ότι αφού ήταν το φόρεμα που φορούσε για τις δουλειές του σπιτιού – ένα απλό βαμβακερό φόρεμα στη ραπτομηχανή ήταν – συμβόλιζε – εκτός από την περσόνα της ποιήτριας και το εργαστήρι της ίδιας της ποίησης ό, τι βρίσκεται δηλαδή πέρα από την έμπνευση και έχει διαποτιστεί από το μόχθο και τις αποτυχημένες προσπάθειες της ποιήτριας οι οποίες δεν παραμένουν πάντα αποτυχημένες αλλά στο τέλος οδηγούν στο αποτέλεσμα που ξέρουμε.

Έχουν γίνει επανηλειμμένα απόπειρες κλοπής του φορέματος από επίδοξους αλλά και από διάσημους ποιητές που δεν άντεχαν τη σύγκριση μαζί της. Κανείς δεν έκανε μια ικανοποιητική οικονομική προσφορά στο Μουσείο για να το αγοράσει, γιατί ξέρετε οι ποιητές δεν έχουν και τα ανθηρότερα οικονομικά. Δουλεύουν σε δυο και τρεις δουλειές για να ζήσουν και στο τέλος δεν κοιμούνται καθόλου για να μπορούν να γράφουν. Ένας μέσης ηλικίας συμβολιστής, συνελήφθη από την αστυνομία του Holyoke ενδεδυμένος το φόρεμα να στέκεται στο δεύτερο όροφο του σπιτιού του με τα μάτια ορθάνοιχτα, σε κατάσταση έκστασης λες και είχε μόλις καταληφθεί από το πνεύμα της Έμιλυ.

Η Διεύθυνση του Μουσείου και οι απόγονοι της Έμιλυ έγραφαν ανακοινώσεις στον Κήρυκα του Άμχερστ ότι δεν πρόκειται για το αυθεντικό φόρεμα. Αλλά εις μάτην.

Στο τέλος, όταν πια όλοι αναγκάστηκαν να πειστούν, οι απόπειρες κλοπής καταλάγιασαν. Έγινε τότε έγινε της μόδας μια άλλη συνήθεια. Οι ποιητές άρχισαν να επικεντρώνονται στη μορφή και όχι στην ουσία του φορέματος. Άρχισαν να επιχειρούν την περιγραφή του, να μετρούν τον αριθμό των κουμπιών του, να το φαντάζονται και κάπως διαφορετικό, να σκαρώνουν μεταφορές με τις αγκράφες και τις πόρπες του, επινοούν ότι έχει τιράντες…Κάποιος φαντάστηκε ότι το φόρεμα ανοίγει όπως ακριβώς η Ερυθρά Θάλασσα με το Μωυσή όταν πέρασε με το λαό του διωκόμενος από τον στρατό του Φαραώ. Ένας άλλος έγραψε πως ταξιδεύει στη λευκότητα του φορέματος σαν να είναι ο ίδιος παγοθραυστικό και ένας άλλος ότι ιππεύει ένα λευκό κύκνο…

Ο Μπίλυ Κόλινς ήταν ο πιο προικισμένος γιατί έκλεψε ανενδοίαστα τις φαντασιώσεις και τις μεταφορές όλων των άλλων και κράτησε για τον εαυτό του το ρόλο του εραστή της Έμιλυ Ντίκινσον.

Σχόλιό μου στο ποίημα του Μπίλυ Κόλινς, Γδύνοντας την  Έμιλυ Ντίκινσον: 


Πρώτα, η τούλινη πελερίνα της,
που βγήκε εύκολα απ’ τους ώμους της κι αφέθηκε
στην πλάτη της ξύλινης καρέκλας.

Και το μπονέ της,
που ο φιόγκος του λύθηκε μ’ ένα ελαφρό τράβηγμα.


Ύστερα, το μακρύ λευκό φόρεμα, πιο
περίπλοκη υπόθεση με τα φιλντισένια
κουμπιά κατά μήκος της πλάτης,
τόσο μικροσκοπικά και πολυάριθμα που περνάει μια ζωή
μέχρι να καταφέρουν τα χέρια μου να το ανοίξουν,
σαν τον κολυμβητή που σχίζει το νερό,
και να γλιστρήσουν μέσα.
...
Η συνέχεια - και ολόκληρη η μετάφραση -  από τη φίλη  Just me που σπανίως τη βρίσκετε πια στον κακό μπελά, το ιστολόγιό της,  μια και ζει μόνιμα στο Άμχερστ της Μασσαχουσέτης ξεβοτανίζοντας τον κήπο με μυρωδικά της  και ξηλώνοντας ποιήματα - φορέματα:

http://kakosbelas.blogspot.com/2010/04/glowing-is-her-bonnet.html




Η φωτογραφία του λευκού φορέματος στο Μουσείο της Έμιλυ Ντίκινσον από:


http://www.emilydickinsonmuseum.org/ed/files/about_emily/ed_indepth/Liebling_white_dress.gif

4 σχόλια:

just me είπε...

Δεν είναι αστείο που, ύστερα από τόση φιλολογική, ποιητική και ερευνητική συζήτηση, δεν "κυκλοφορεί" ούτε ένα πορτρέτο της με το θρυλούμενο άσπρο φόρεμα; (Υπάρχει μόνο, διαδικτυακά τουλάχιστον, το ένα από τα δυο πιο γνωστά της, με την "τούλινη πελερίνα".)

Σ' ευχαριστώ πολύ κι από δω για την τιμή να φιλοξενήσεις τις ερασιτεχνικές (πλην και με τις δυο έννοιες της λέξης) μεταφραστικές μου προσπάθειες.Δέξου ευγνωμόνως ένα κλαράκι λεβάντας από τα μυρωδικά μου, με ό,τι μπορεί να συμβολίζει αυτό...

[κι επειδή εγώ δεν μπορώ να σοβαρεύομαι για πολλή ώρα: δέξου και ένα κλαδάκι μαντζουράνας να το προσθέσεις στο αφέψημα για την αφωνία σου _μέ μια σταγόνα μέλι από τις μέλισσες του Κάλβου) :) :) :)]

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Καλή μου φίλη,

Επειδή κι εγώ δεν μπορώ να μείνω σοβαρή για πολύ, μαζεύω γρήγορα τη ματζουράνα από το κατώφλι μήπως και ανοίξει για λίγο η δόλια η φωνή μου – που αυτή τη στιγμή θυμίζει επιεικώς εκείνο το ζωντανό στα κεραμίδια από το θεατρικό, χωρίς να παραλείψω – με τη φιλέρευνη πένα μου :) να αναζητήσω τους ενδεχόμενους συμβολισμούς της λεβάντας …και ώ!!!
Τι ντεκαντάνς και αισθητισμός και τι μουσικές ωραίες πλημμύρισαν τα αυτιά μου τι λεπταίσθητοι πίνακες ζωγραφικής και μυστήριες απολαύσεις – και γκουρμέ φυσικά – συνοδευόμενες από εκλεκτά κρασιά…Πέραν του ότι τέλειωσε ο χειμώνας και η λεβάντα, ούτως ή άλλως, θα μοσχομυρίσει τις ντουλάπες μας.

Ευχαριστώντας λοιπόν για τα βοτάνια, μπράβο άλλη μια φορά για τις ερασιτεχνικές – αριστοτεχνικές προσπάθειες στο ποιητικό εργαστήρι σου και καλό ξεβοτάνισμα στον κήπο σου!

vintzidis.blogspot.com είπε...

Aγαπητή φίλη Πόλυ αναρτώ κι εδώ το σχόλιο που άφησα στο έγκλειστο κήπων μπλογκ της justme
Tελικά δεν σας προλαβαίνει κανείς εσάς τις δυο -
Πόλυ θαυμάσιες και οι δύο προηγούμενες αναρτήσεις σου όπως και όλες άλλωστε- τι να λέμε τώρα
Να σαι καλά

ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ ΤΗΣ JUSTME

"η Ζωή είναι ένα γεμάτο όπλο
που σε κοιτάζει κατάφατσα μ' ένα κίτρινο μάτι"
O Aμερικανικός 19ος αι. Αιώνας της Ντίκινσον και του εμφύλιου σπαραγμού (ένας αιώνας με τους περισσότερους νεκρούς στην Ιστορία των ΗΠΑ - περισσότερους από εκείνους του α΄, β΄Παγκόσμιου και του Βιετνάμ συνάμα) που "φοβήθηκε και κρύφτηκε"όπως λέει σε κάποιo κείμενο - επιστολή της προς τον Αφέντη-Δάσκαλο ή/και την Αυθεντία-Δάσκαλο, αυτόν που του επιτρέπεις να σε κοιτάξει όπως κοιτάζει ένα γεμάτο όπλο της Ζωής τη Ζωή σου.
Μέσα στον υπερβατισμό της θεολογικής της λιτότητας και τον υπερβατισμό του φυσιολατρικού ρομαντισμού η ΄Εμιλυ προσπάθησε να μην τρελαθεί προκαλώντας την τρέλα...σανίδες σωτηρίας στον εγκλεισμό της (αυτά τα ρόδα (δηλαδή τα ποιήματά της) μέσα στο συρτάρι των εσωρούχων της [όπως στιχουργεί σε ένα από εκείνα τα μικρά κομμάτια σκληρού χαρτιού τα ραμμένα με κλωστή σε μορφή στιχουρχημένων σημειώσεων - όπως το έργο του 19ου αι. έργο σπαραγμάτων/fragmenta)
Kι ήταν πάντα απόγευμα Σαββάτου- αυτά τα ψυχοσάββατα όπου συνομιλεί κανείς με το παρελθόν και με την ιστορία του αποζητώντας ένα νόημα για τη ζωή που ελπίζει να ξημερώσει Κυριακή ενδεχομένως και χωρίς εσένα...
Αυτός είναι ο Δυτικός Κανόνας
Δάντης-Σαίξπηρ-Ντίκινσον
Φιλια πολλά
αγαπημένη φίλη
Β.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Θαυμάσιο το σχόλιό σου έγκλειστε Ευάγγελε.

Από την παράδοση των μεταφορών για τη συρραφή των στίχων, τα ράκη των λέξεων και φυσικά τις ραψωδίες έρχεται και η εικόνα με τα μικρά κομμάτια σκληρού χαρτιού τα ραμμένα με κλωστή σε μορφή στιχουρχημένων σημειώσεων που αναφέρεις.
Τα φαντάζομαι αυτά τα χαρτάκια, ραμμένα στη φόδρα του φορέματος, περασμένα στο στρίφωμα, κρεμασμένα σαν αρμαθιά από φύλλα από τις τιράντες, ένα πίσω από κάθε φιλντισένιο κουμπί.
Και άλλοι στίχοι κεντημένοι επάνω στο λευκό βαμβακερό φόρεμα της Έμιλυ, με λευκό και γεράνιο νήμα.
Ένα λευκό στιχουργημένο φόρεμα…

Καλό σου μεσημέρι…