«Νέος άνδρας με σκούπα»

Στις 6 Νοεμβρίου 1882 ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ άρχισε να γράφει ένα γράμμα στον αδελφό του και να τον ρωτά πρακτικές και τεχνικές λεπτομέρειες για την τέχνη της λιθογραφίας. Ήθελε δηλαδή να μάθει με ποιο τρόπο ήταν δυνατόν να αναπαράγει σε περισσότερα αντίτυπα τα σχέδια που σκόπευε να φτιάξει για να μπορεί να τα διαθέτει στην αγορά. Στην επιστολή αυτή περιλαμβάνονται μια έτοιμη λιθογραφία, ο «Ορφανός άνδρας» - έτσι ονόμαζαν τότε τους βετεράνους του πολέμου - και το σχέδιο με μολύβι ενός άντρα με σκούπα.

Για τον τελευταίο γράφει: «Σου στέλνω να δεις το μοντέλο μου».



Από αυτό συμπεραίνουμε ότι με το νεαρό άνδρα στο σχέδιο είχε σκοπό να συνεργαστεί και στο μέλλον.



Το μοντέλο του είναι ένας καθαριστής – ένας σκουπιστής για την ακρίβεια από το Bezuidenhut, μια περιοχή στα νότια της Χάγης. Δεν αποκλείεται αυτόν τον νεαρό άνδρα με τα τσόκαρα να τον συνάντησε την ώρα που σκούπιζε και μετά από αυτό το σχέδιο με το μολύβι, να συμφώνησαν να συνεργαστούν.



Αυτά συμπεραίνουμε από αυτή την επιστολή, και το σκίτσο που εκτίθεται τώρα στο Gemeentemuseum στη Χάγη.



Ο καθαριστής με τη σκούπα του…



Σκουπίζει συνήθως τα ξερόχορτα από την άκρη του δρόμου σπρώχνοντας το καροτσάκι και συναντιόμασταν νωρίς το πρωί στην άκρη του ρέματος εκεί που ο δρόμος κατηφορίζει προς τη λεωφόρο Πεντέλης. Τα τελευταία χρόνια μια γυναίκα έχει αναλάβει αυτή τη δουλειά φορώντας το γιλέκο του Δημοτικού υπαλλήλου… Ανάλογα με την ώρα, αν έχω δηλαδή καθυστερήσει, συναντιόμαστε πια στη λεωφόρο Πεντέλης ή κάποτε αρκετά ψηλά στο ύψος των Βριλησσίων.

Τώρα τελευταία δεν την βλέπω…Προσπαθώ να θυμηθώ πότε την είδα για τελευταία φορά.

Θυμάμαι και τους απόμακρους Βορειοαφρικανούς στους σταθμούς του Μετρό στο Παρίσι, σχεδόν πριν τριάντα χρόνια, να σκουπίζουν σκυφτοί στη γωνιά, βυθισμένοι στις σκέψεις τους, αδιάφοροι για τον περίγυρο, φορώντας μια γκρίζα στολή υπηρεσίας. Μου προξενούσαν αίσθημα ασφάλειας το βράδυ, ότι ο σταθμός δεν είναι τελείως έρημος…



Και ο άντρας από το Bezuidenhut; Τι να απέγινε;

Ο Van Gogh έκανε τελικά εννέα λιθογραφίες. Τις αγαπούσε πολύ και αντιπαρέθετε τη λαμπρότητα των πινάκων στις κορνίζες τους και το αίσθημα κενού που σου δημιουργούν με την συναισθηματική σύνδεση που αισθανόταν για τις παραμελημένες, συχνά, λιθογραφίες. Ανάμεσά τους και ο «Ορφανός άντρας» που περιλαμβανόταν στην επιστολή προς τον αδελφό του. « Ο κηπουρό κοντά στη ροζιασμένη μηλιά», «Οι πατατοφάγοι» και η «Θλίψη» ανάμεσά τους. Και ένας άντρας με το κεφάλι στα χέρια.

Δεν είδα πουθενά το νέο άντρα με τη σκούπα.



Το πρώτο που βάζεις με το νου είναι ότι νεαρός από το Bezuidenhut άλλαξε γνώμη μην αντέχοντας τις μεταπτώσεις του ζωγράφου. Ίσως τον άφησε μια φορά να κάνει το σκίτσο του και μετά να μην ήθελε να τον ξαναδεί. Μπορεί και να μην πίστεψε ότι ο φτωχοντυμένος άντρας με το μάλλινο σκούφο μπορούσε να τον πληρώνει για να ποζάρει. Αυτό δεν θα το μάθουμε.

Και πάλι το Bezuidenhut, μια γειτονιά κοντά στο Σταθμό των τραίνων της Χάγης δεν σημαίνει τόπο καταγωγής. Έχει πολλούς δρόμους εκεί, κάπου εκεί θα τον είδε να σκουπίζει, και μετά μπορεί να τον έχασε και όσο και να περιπλανήθηκε στάθηκε αδύνατον να τον ξαναβρεί. Δεν ήξερε καν το όνομά του, είχε ξεχάσει να ρωτήσει και έπειτα ο καθαριστής άλλαζε πόστο καθώς σκούπιζε τους δρόμους με λαμπρά ονόματα από την ιστορία της Ολλανδίας περνώντας από την Juliana van Stolberglanaan προς τιμήν της Juliana van Stolbergl της πνευματικής ηγέτιδος του Προτεσταντισμού στα μέσα του 16ου αιώνα, σε δρόμους με ονόματα βασιλέων της Ολλανδίας όπως η Θηρεσία ή ο πρίγκιπας Κλάους ή ακόμα ο δρόμους των νέων Ανατολικών Ινδιών που θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν των αποικιών.



Πηγές από το ίντερνετ

Η επιστολή προς τον Theo:
http://www.webexhibits.org/vangogh/letter/11/243.htm

Οι λιθογραφίες:
http://www.vggallery.com/graphicworks/main.htm

Νέος άντρας με σκούπα:
http://www.vangoghgallery.com/catalog/Drawing/1791/Young-Man-with-a-Broom.html