Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010

Τα Δακρυγόνα του Αλέξη Σταμάτη: εκρήξεις λυγμών σε ένα κλειστό δωμάτιο


Ήδη πέρασε μια εβδομάδα από τότε που είδα την παράσταση «δακρυγόνα» στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας (του Αλέξη Σταμάτη το έργο, σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη, σκηνικά – κοστούμια του Θοδωρή Χρυσικού και ερμηνεία των Δανάη Παπουτσή και Νίκου Αρβανίτη)

Εν θερμώ – θα επανέλθω αργότερα σε αυτό το «θερμό» - επιστρέφοντας γοητευμένη από την παράσταση, ανάρτησα στο προφίλ μου στο φέησμπουκ, το τραγούδι του Αντριάνο Τσελεντάνο Yupi du που αναφέρεται στο έργο, το τραγούδι με το χορό του Ιταλού Ζορμπά, που όπως έγραψα εισάγοντάς το, λειτουργεί σαν μηχανή του χρόνου μέσα στην παράσταση.


Εξαιρετικό το κείμενο είχα πει, εξαιρετική η σκηνοθεσία, έξοχες οι ερμηνείες.
Παραπάνω για την κουζίνα της δραματουργίας, δεν μπορώ ειλικρινά να πω, για αυτά τα μικρά μυστικά δηλαδή του συγγραφέα (και του σκηνοθέτη), που αφήνοντας κατά μέρος το ρόλο του story teller, δείχνουν γεγονότα, καταστάσεις και σε οδηγούν χωρίς να μιλάνε – χωρίς να «φαίνονται» - όπως εξαιρετικά γράφει ο Γιώργος Γλυκοφρύδης (http://alexistamatis2.blogspot.com/2010/10/blog-post_31.html) στο κείμενό του για την παράσταση, που την «κατάπιε», γράφει, για να θυμηθούμε τις εκφράσεις που συνδέουν την ανάγνωση με την κατανάλωση φαγητού, τον μοναχό Χόρχε στο Όνομα του Ρόδου και το περίφημο «μην το γράψεις αλλά πάρε και φάγε το της Αποκάλυψης»: Μια παράσταση, ένα μη κείμενο δηλαδή, με όλες τις αρετές του κειμένου που τρώγεται…που το καταβροχθίζεις γιατί είναι πολύ συναρπαστικό.

Σε αυτή τη θέση βρίσκομαι, λοιπόν, στη θέση του θεατή που μετείχε της κάθαρσης και κατάπιε μια απολαυστική και συναρπαστική παράσταση.
Θα ήθελα να κάνω όμως ένα μικρό σχόλιο χωρίς το ελάχιστο να αποκαλύψω κάτι σε αυτούς που πρόκειται να την δουν.
Χτες, στο μεγάλο θέατρο του Ιδρύματος Μείζονος Πολιτισμού, στην εκδήλωση της Ted x Athens Starting from Scratch άκουσα την αφήγηση του Αλέξη Σταμάτη, για το πώς άρχισε να βλέπει τον κόσμο αλλιώς και πώς ξεκίνησε να επιμελείται το χάος του κόσμου γύρω του για να εξορρύξει ιστορίες. Ελπίζω το βίντεο να αναρτηθεί σύντομα για να το μοιραστούμε.

Κάποια στιγμή, μιλώντας για την ιδέα πίσω από το βιβλίο του Μητέρα Στάχτη, αναφέρθηκε στην έννοια της αυτανάφλεξης, στη θερμότητα που αναδύεται από τα σωθικά κάποιου ανθρώπου, και κάποια στιγμή, έτσι λένε, αναφλέγεται από μόνος του, χωρίς εξωτερικό σπινθήρα. Και πως, στην καρδιά του βιβλίου του, βρέθηκε αυτό το φαινόμενο, αλλά και η ανάφλεξη του ψυχικού κόσμου κάποιου, που αποφασίζει κάποια στιγμή να ξεσπάσει και να εκφραστεί, φλεγόμενος μεταφορικά.
Εκείνη τη στιγμή, έβγαλα το σημειωματάριό μου, και στα σκοτεινά του θεάτρου εγραψα.
"Δυο ειδών αυταναφλέξεις. Η έξω και η μέσα. Δακρυγόνα – δάκρυα."
Και βέβαια. Ο συγγραφέας μας κλείνει πάλι το μάτι, αφού επιμένει ότι η έκρηξη των δακρυγόνων που συμβαίνει έξω από το περίκλειστο δωμάτιο – τη σκηνή του έργου, όπου ζει ο μοναχικός λύκος της στέππας, ο μαθηματικός Μάνος (Νίκος Αρβανίτης) και όπου συμπτωματικά (;) φέρνει μέσα τη δακρυσμένη Έλλη (Δανάη Παπουτσή) στην πραγματικότητα θα συμβεί μέσα στο δωμάτιο.
Και δεν θα πρόκειται για δάκρυα ανακλαστικά… τα δάκρυα της Χημείας, της ισταμίνης, αλλά για τα δάκρυα από την έκφραση των συναισθημάτων, των εσωτερικών συγκρούσεων. Που ξεδιπλώνονται για να οδηγήσουν τον Μάνο σε μια κορύφωση, ένα ξέσπασμα λυγμών και δακρύων.

Το μέσα και το έξω των δακρύων, και πώς την ώρα που η Δανάη, τρίβει το λαιμό της, επειδή το μαντίλι που φορούσε έχει καταβραχεί από τα δακρυγόνα και της έχει προκαλέσει ερεθισμό, αυτό που δηλώνεται είναι ο κόμπος στο λαιμό, από τα δάκρυα που συγκρατούνται και εμποδίζονται να εκφραστούν, να αναφλεγούν.


Εικόνες από το διαδίκτυο
http://camerastyloonline.files.wordpress.com/2010/11/dakrygona.jpg
http://www.oraelladas.gr/wp-content/uploads/2010/10/dakrygona.jpg
http://2.bp.blogspot.com/_Jtxb9AL8XfY/S53YBt1krHI/AAAAAAAAPJ8/ttTcpadrJuw/s400/image.jpg
http://4.bp.blogspot.com/_e3IVWMOxABQ/TLw-opqLJsI/AAAAAAAAAfI/y7aSLIJMmBg/s1600/DAKRYGONA_poster+arvilakia+2.JPG
http://1.bp.blogspot.com/_mq_mrSj1sjM/TJCKTWJpplI/AAAAAAAADWM/A2nyegr85ks/s1600/%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B7%CF%82+%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82+-+%CE%BC%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B1+%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%87%CF%84%CE%B7.jpg

2 σχόλια:

metissage είπε...

αγαπητή φίλη
συνεχίζεις ακάθεκτη τις εξόχως σημαίνουσες αναζητήσεις σου και τις σημαίνουσες πρακτικές των σχολιασμών σου.
Αυτή σου η ανάρτηση αναφορά στο έργο ενός συγγραφέα και επ΄αφορμή αυτού του έργου (με παρακίνησαν να σκεφτώ πάνω στην ευρηματικότατη συμμετρική (εν πολλοίς) διάκριση ανάμεσα σε μέσα- έξω / δακρυγόνα - δάκρυα.
Πού με οδήγησαν αυτές οι σκέψεις; Σε μια (ίσως πρόσκαιρη, το πιθανότερο πρόσκαιρη) διαπίστωση: κάθε φορά που καλούμαστε να αντιληφθούμε το τι συμβαίνει καταλήγουμε σε διαλογικούς σχηματισμούς [discursive fromations]. Σχηματοποιούμε δηλαδή τον τρόπο που επιλέγουμε να ζήσουμε τα συμβάντα, τα γεγονότα, τα αισθήματα κ.λπ. Μια σειρά από σχέσεις αναδύονται τότε: τα δάκρυα των συναισθημάτων, το απτό του ερεθισμού της ψυχής, ανάλογου του ερεθισμού του σώματος από τα δακρυγόνα, την έξω και την μέσα έκρηξη και πάει λέγοντας. Θεματική της λογοτεχνικής γραφής και όχι μόνον. Αλλά σήμερα η λογοτεχνία και η παράσταση το κείμενο που έχει φαγωθεί περιμένει την κένωσή του, την αφομοίωσή του και τη μνήμη-λήθη του. Τι συμβαίνει μετά;
Τι συμβαίνει όταν ο χρόνος ή οι αλοιφές επουλώσουν τον ερεθισμό του δέρματος, των ματιών; Τι συμβαίνει όταν πάψουν τα δάκρυα; Τι συμβαίνει μετά την έκρηξη;
Πώς θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε τον κόσμο όταν έχει επιτελεσθεί το συμβάν (και στο συμβάν συμπεριλαμβάνω και τις όποιες επιπτώσεις/συνέπειες κ.λπ.).
Πρόσκαιρα, ελπίζω, κατέληξα σε ένα ανήσυχο "συμπέρασμα". Θα μπορέσουμε ποτέ να πούμε, να γράψουμε, να ακούσουμε, να δούμε και να φάμε εκείνο που μένει μετά την παρατήρησή μας επί του παρατηρούμενου; Θα μπορούσε να αρχίσει κανείς να μιλήσει μετά το συμπέρασμά του, το βίωμά του, το γεγονός; Και είναι δυνατόν να υπάρξει λόγος για εκείνο το μετά;
Ο Μπέκετ το προσπάθησε...Να πει πώς είναι όταν βρίσκεσαι στο μετά από το τέλος της ιστορίας, του παιχνιδιού, του βιώματος...Καμιά φορά αναρωτιέμαι πως το τραύμα, η ανάφλεξη αλλά και η όποια καλοτυχία δεν είναι παρά η συντήρηση της ικανότητας να μιλάμε για αυτά...Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε μετά από αυτά; Πάλι αυτό το φάντασμα του Μπενγιαμιν με στοιχειώνει...Ακόμα και το νόημα - η αφήγηση, το δάκρυ και το δακρυγόνο - δεν είναι παρά ένα ερείπιο που μας κρατά σωτήρια προς τα πίσω γιατί μπροστά υπάρχει η άβυσσος ενός βωβού άγνωστου...Μου μοιάζει λες και οι κρίσεις και οι αλλαγές να ανακινούνται μόνον και μόνον για να υπάρχει η δυνατότητα του λόγου στον παραλογισμό της δύναμης...να υπάρχει μια βούληση που να μας κάνει να μιλάμε για την κατάσταση του δακρυγόνου και την έκρηξη των δακρύων...λες και η γραφή και το βρώσιμο κείμενο να είναι ένας τρόπος να υπάρχουμε ένα νόημα που ανασχεδιάζεται διαρκώς προκειμένω να βρίσκει πάντα ένα νόημα σε όλα τούτα...
Ας σταματήσω εδώ...μου μπήκε η ιδέα τι θα γράφαμε όταν όλα τα φανταστούμε ως γεννόμενα...ως τετελεσμένα...κοιτώντας μπροστά και σηκωνόμενοι στις μύτες των ποδιών μας προσπαθούσαμε να δούμε μετά και πίσω από το συντελεσμένο...μετά και πίσω από το γεγονός...πέρα από το δάκρυ που κύλησε και το δακρυγόνο που έκαψε...Πολύ φοβάμαι πως με τέτοιες σκέψεις ίσως να καταλήξω στην αντιδραστικότητα...δηλαδή στην απομάγευση κάθε δράσης και στην απονοηματοποίηση κάθε αφήγησης...Σε αυτό το τίποτα που κάπου λέω: "Το τίποτα που υπάρχει".
Σε φιλώ πολύ
Βαγγέλης Ιντζίδης

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Βαγγέλη μου να σε ευχαριστήσω για τις εξαίρετες παρατηρήσεις σου - μικρό ποιητικό δοκίμιο πάλι έγραψες - που υπερβαίνουν το δικό μου ταπεινό σχολιασμό στην παράσταση των δακρυγόνων και δίνουν στο μέσα και το έξω υπαρξιακές διαστάσεις..
Την καληνύχτα μου...