Δευτέρα 18 Απριλίου 2016

"O τελευταίος Βαρλάμης": σημειώσεις πριν μια διάλεξη


Στις 27 Απριλίου του 2010 – εξηνταεννιά χρόνια μετά την αποφράδα εκείνη ημερομηνία της παράδοσης των Αθηνών στους Γερμανούς - μια καθόλου τυχαία ημερομηνία που έχει καρφωθεί έντονα στο νου του Θανάση Βαλτινού ώστε να προχρονολογήσει με αυτήν την επίσκεψη του Γιώργου Σεφέρη στην Αίγυπτο τότε που τον συνόδευε ο Νίκος Καββαδίας – ο εν λόγω συγγραφέας, ο Θανάσης Βαλτινός κατά σύμπτωσιν ίσως εκφωνούσε την ομιλία του προς τους Αθανάτους της Ακαδημίας Αθηνών, μια και ήταν η μέρα που τον υποδέχονταν ως νέο μέλος για την έδρα της ελληνικής πεζογραφίας.
Επέλεξε στην ομιλία του, να ασχοληθεί ένα σπάνιο και παράξενο δημοτικό τραγούδι, το Βαρλάμη. Η ομιλία του δηλαδή ήταν ένα δοκίμιο για την προέλευση και τις ερμηνευτικές μελέτες που έγιναν για το τραγούδι αυτό, τον βίο των μελετητών του αλλά και του ήρωα Βαρλάμη που βρίσκεται ξαπλωμένος κάτω από ένα πλάτανο- με παχύ ίσκιο, εκεί που τρία πλατάνια βρίσκονται – αράδα αράδα στους στίχους του τραγουδιού. Το δοκίμιο του Βαλτινού, ένας ποταμός φαντασίας, επινοημένων και αληθινών στοιχείων, στα όρια της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της μελέτης τους – δημοσιεύτηκε μετέπειτα στο περιοδικό Νέα Εστία και κυκλοφόρησε εκείνη τη χρονιά από τις εκδόσεις Εστία. Έχουν περάσει δηλαδή πέντε χρόνια. Πέρασαν είκοσι λεπτά από τότε που το διάβασα, μια από τις πιο απολαυστικές αναγνώσεις που έχω κάνει ποτέ. Γελώντας, ζηλεύοντας, ρουφώντας σταγόνα σταγόνα τους υπαινιγμούς που κατάλαβα, υποψιαζόμενη μύριους όσους που δεν κατάλαβα αλλά έτσι συμβαίνει με τις αναγνώσεις.
Από το αστείο του Καββαδία προς τον Σεφέρη με την επίσκεψη του πρεσβευτικού αυτοκινήτου στα «σπίτια» που περίμεναν τον Καββαδία, τον «ωραίο λοχαγό» του Μένη Κουμανταρέα που γίνεται καφέ σαντάν στη Βηρυττό και την παλιά Αθήνα, την επαγγελματική αποκατάσταση των κλεφτών επί Καποδίστρια τις εξωφρενικά στοιχειοθετημένες μελέτες της λογίας Ρωξάννης – Ρέας Αβρολαίτη και χιλιάδες μικρά κλεισίματα του ματιού για την αφήγηση, τις λέξεις, την ιστορία – εν κατακλείδι τη λογοτεχνία
Απέκτησα το βιβλίο σε ένα ταξίδι αστραπή στο κέντρο απόψε. Αφορμή η αναφορά του Γιώργου Αριστηνού σε μια συγκριτική ανάγνωση που θα κάνει για το βιβλίο αυτό στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει την επόμενη Τετάρτη. Μια ομιλία πολλά υποσχόμενη μια και ήδη αναφέρθηκε στη λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε ένα κλασικό και συνάμα μεταμοντέρνο συγγραφέα και που είχα σκοπό να παρακολουθήσω.
Παρά την κλειστή Πανεπιστημίου και το μποτιλιάρισμα άξιζε τον κόπο. Τα υπόλοιπα θα τα ακούσουμε την Τετάρτη 22/4.

Πόλυ Χατζημανωλάκη
Δημοσιεύτηκε στο facebook στις 18.04. 2015

Δεν υπάρχουν σχόλια: