Κυριακή 4 Απριλίου 2010

Η παράξενη αγάπη των κηπουρών για τους κήπους τους



Ο Τζάστιν Κουέηλ (Ralph Fiennes)  στην ταινία του Fermando Meirelles «O Επίμονος Κηπουρός (που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρρέ) είναι ένας διπλωμάτης στην Βρετανική Πρεσβεία στο Ναϊρόμπι. Ο Τζάστιν είναι τρελά ερωτευμένος με τη γυναίκα του,  την Τέσσα (Rachel Weisz), ακτιβίστρια και προστάτιδα των κατοίκων της χώρας στην οποία ζουν.

Ο Τζάστιν εκτός από την Τέσσα έχει άλλη μια μεγάλη αγάπη: τον κήπο του. Τον φροντίζει με αφοσίωση, τον προσέχει σαν να είναι παιδί του.  Σαν χαρακτήρας ίσως να μην τραβούσε ποτέ την προσοχή μας, αν η δολοφονία της γυναίκας του και ενός συντρόφου της σε μια αποστολή δεν τον αποσπούσαν από την παλαιομοδίτικη και χαμηλών τόνων απασχόλησή του για να τον ρίξουν σε μια τραγική περιπέτεια. Ο Τζάστιν στην ταινία, καταφέρνει, να αποκαλύψει  τη διαπλοκή  της διεφθαρμένης γραφειοκρατείας της χώρας του με το κύκλωμα της φαρμακοβιομηχανίας στην Αφρική.  

Η ταινία του Βραζιλιάνου Meirelles, στην οποία ο Diego – Quemada – Diez ο σκηνοθέτης του “Θέλω να γίνω πιλότος" ήταν τότε οπερατέρ, γυρίστηκε στο Loyangalani,  μια περιοχή κοντά στη λίμνη Τουρκάνα στη Βόρεια Κένυα



και στην παραγκούπολη της Κιμπέρα.


Ο καλοπροαίρετος αρχικά Τζάστιν, που δεν είναι δυνατόν να διανοηθεί την  εμπλοκή και την ανοχή της υπηρεσίας του στα κυκλώματα των παράνομων δοκιμών φαρμάκων για τη φυματίωση  με πειραματόζωα τους κατοίκους της Αφρικής, κυκλώματα που τη δράση τους έχει αρχίσει να αποκαλύπτει η Τέσσα και οι φίλοι της, επιμένει να βρει την άκρη ως το τέλος. Η πορεία αυτή του κηπουρού, από την καθημερινή και ιδιωτική φροντίδα του κήπου στην αναζήτηση απαντήσεων για το θάνατο της γυναίκας του και σιγά στη σύγκρουση με τις δυνάμεις που ενόχλησε η δράση της,  είναι το θέμα της ταινίας. Ο Τζάστιν οδηγείται και αυτός αναπότρεπτα στο θάνατό του, μετά την επιμονή του να φροντίσει με αυτοθυσία, όπως και η Τέσσα το «δημόσιο κήπο».

Το ενδιαφέρον στην ταινία είναι ότι τη μάχη  με το κακό δεν τη δίνει ένας σούπερ ήρωας αλλά ένας φιλήσυχος άνθρωπος, ένας άκακος Βρετανός από καλή οικογένεια, ένας αφοσιωμένος κηπουρός. Αυτή η τελευταία του ιδιότητα, η πιο παρεξηγημένη από όλους γιατί κανείς, παρά μόνο αν το έχει νιώσει δεν μπορεί να μοιραστεί το πάθος και την αφοσίωση ενός κηπουρού για τα άνθη του, την ιδιαίτερη ευαισθησία της ψυχής του που την έχει τάξει να φροντίζει τα όντα που ανήκουν στο βασίλειο των φυτών.


Μια αποκλειστική σχέση, όπου ο ένας ανήκει στον άλλο, όπως συνέβη και με την Έμιλυ Ντίκινσον, που έγκλειστη στον κήπο της φρόντιζε τα κρινάκια, τους ναρκίσους, και τις πεονίες της με παράξενη προσήλωση, καλλιεργώντας ταυτόχρονα τους στίχους της για την αιωνιότητα και κρύβοντάς τους βαθιά ώστε να μην βρεθούν παρά μόνο μετά το θάνατό της. Ίσως, αυτός ο χλοερός τόπος του κηπουρού, γεμάτος μυστήριο αποκαλύπτει άλλες συγγένειες και άλλους προορισμούς. Ίσως ο Τζάστιν και η Έμιλυ να ήταν αφιερωμένοι στο θάνατό τους περισσότερο από όσο μπορούμε εμείς να υποψιαστούμε.



Ίσως
το φυτικό βασίλειο, να είναι,
όπως λέει ο Μπόρις Πάστερνακ *,
ο πιο στενός γείτονας του βασιλείου του θανάτου. Εδώ, στη χλόη ανάμεσα στα δέντρα των νεκροταφείων, μέσα στα βλαστάρια των λουλουδιών που ξεπετάχτηκαν από το χώμα, συγκεντρώνονται, πιθανόν, τα μυστικά της μεταμόρφωσης και τα αινίγματα της ζωής που μας βασανίζουν. Η Μαρία δεν αναγνώρισε από την πρώτη στιγμή τον Ιησού όταν βγήκε από τον τάφο και τον πέρασε για κηπουρό. «Εκείνη δοκούσα ότι ο κηπουρός εστί… »
(*) Μπόρις Πάστερνακ, Δόκτωρ Ζιβάγκο, Μετάφραση Μαρία Τσαντσάνογλου, Εκδόσεις Ποταμός


Πηγές εικόνων από το Ίντερνετ:


http://www.drylandskenya.org/images/n750504799_374172_4278.jpg
http://www.wildlifesafarisinafrica.com/wp-content/uploads/laketurkana1.jpg
http://i165.photobucket.com/albums/u56/franceswoodhams/Kibera.jpg
http://project810.files.wordpress.com/2007/11/1-dickinson.jpg http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6234716624233114493
http://amadeo.blog.com/repository/177540/473218.jpg

http://www.theage.com.au/ffximage/2005/11/17/2_Constant_051116092413370_wideweb__300x375.jpg
http://blogs.cgdev.org/globalhealth/files/2009/08/constant_gardener2.jpg
http://wesmagruder.files.wordpress.com/2009/01/poster1____.jpg

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

O Επίμονος Κηπουρός ή ο "Σταθερός-Constant κηπουρός"; έστω ο Επιμελής. Υποθέτω ότι ο συγγραφέας έχει ολίγην σωβινιστική άποψη συνεπώς ισχυρίζεται ότι δε φταίνε τα κράτη αλλά οι εταιρείες. Μάλλον πρόκειται για αδιέξοδες περαστικές καταστάσεις τις οποίες γιατρεύει ο χρόνος.
Καλή σου μέρα.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Airgood,
Δεν θα το λεγα. Πιστεύω, έτσι άλλωστε νομίζω πως έγραψα στο ποστ, ότι και τα δυο, κράτη και εταιρείες διαπλέκονται.
Το θέμα όμως είναι ο κήπος.
Και πάλι ευχές!

π. είπε...

Διαφωνώ με τον τίτλο (Η παράξενη αγάπη των κηπουρών...): καμιά αγάπη δεν είναι παράξενη...
π.

vintzidis.blogspot.com είπε...

Aγαπημένη φίλη
Ο κήπος άλλοτε έμπαινε στη θάλασσα κι άλλοτε ο κήπος βλέπει...αυτό το μάτι του βολβού, ένα μέσα μας μάτι - ίσως - χώμα που ανασαίνει και γίνεται σάρκα...το λίκνο της αναπνοής (λίκνισμα και ανάσα που μας ανασαίνει-ανασταίνει σε μητρικές αγκαλιές)
Φαίνεται πως οι κήποι έρχονται από πολύ μακριά και κανείς δεν ξέρει μέχρι πού πηγαίνουν...και μέχρι πότε θα πηγαίνουν και μέχρι πού θα φτάνουν...
Κήποι της Γεσθημανής, κήποι που χάθηκαν και χάσαμε, κήποι των ποιητών και των νεκρών, κήποι των ερωτευμένων και των πειρασμών, κήποι της αγρυπνίας και κήποι της προδοσίας...
Κήποι των χρόνων και κήποι με τα αγάλματα...κήποι των μεγάλων προσδοκιών και κήποι της λήθης...κήποι που καλλιεργήθηκαν για επιβίωση και κήποι που πάγωσαν...κήποι του αναστημένου και κήποι του κρεμασμένου...
Κήποι του Ελύτη, του Πάστερνακ, της Βίβλου, του Χρισμένου, του Ιούδα, κήποι του Σεφέρη, κήποι της Ντίκινσον, κήποι του Ντίκενς, κήποι της ομοιομορφίας από όπου ξεπηδάει ένα μονάχο του ίδιο μα και διαφορερικό λουλούδι (κήποι του Βαν Γκόνγκ - αυτή τη φορά)...
Τι μπορεί να είναι αυτή η εμμονή των κήπων και η εμμονή στους κήπους...κήποι των μύθων και κήποι της ιστορίας...των Εσπερίδων και των μυστικών συναντήσεων, κήποι του Μπερλιμπίν και της Μπελίσα,Ανδαλουσιάνοι κήποι, κήποι του άσματος και των ασμάτων...
Είναι άραγε επίμονος ο κηπουρός ή μήπως ο κήπος επιμένει να τον κρατά μέσα του μέχρι το τέλος του αιώνα;
Πόσο να αντισταθεί κανείς στον κήπο του...
Χρόνια Πολλά
Βαγγέλης Ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

π.
σωστό κι αυτό...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Καλέ μου φίλε,
Σε ευχαριστώ για το έξοχο σχόλιο και αντεύχομαι:

Ο κόσμος μέσα μας, ένας πυκνός ακαλλιέργητος κήπος…Εκεί βρισκόμαστε σκυμμένοι με ένα ψάθινο καπέλο για τον ήλιο και ένα σκαλιστήρι. Ο κήπος φτιαγμένος από όλα τα πράγματα του κόσμου. Από δέντρα, σπίτια, πολυκατοικίες, λεωφορεία, τραίνα, βόμβες, περιφορές του Επιταφίου, βιτρίνες των μαγαζιών, προκηρύξεις, σεισμούς και θύματα, βαρκούλες δεμένες στο λιμάνι και την εγκατάλειψη των φίλων.
Στον κήπο ο κρίνος - Ελύτης, ο ασφόδελος - Σεφέρης, ο ιβίσκος - Πάστερνακ, η δάφνη ο Κάλβος και ο λευκός Νάρκισσος η Έμιλυ…και τα κόκκινα ρόδα η Βίβλος…
Στην άκρη εμείς όλο αγάπη για τους ταπεινούς πανσέδες και τα μη με λησμόνει…
Και ο κόσμος απλώνεται γύρω μας ως κήπος.
Ο κήπος της Εδέμ, ο κήπος των θερισμένων της Ιρλανδίας, ο κήπος της ελπίδας, ο κήπος των λέξεων, ο επίμονος κήπος, ο κήπος παραμυθία, ο κήπος υπόσχεση Ανάστασης, ο κήπος που μας κρατά μέσα του εις τους αιώνες των αιώνων…

ναυτίλος είπε...

Υπέροχη η ανάρτησή σου, Πόλυ. Χρόνια πολλά!
Ευκαιρία να αναζητήσω και το βιβλίο του ΛεΚαρέ "Ο επίμονος κηπουρός". Δεν ξέρω γιατί αλλά αυτός ο τίτλος με γοητεύει ιδιαίτερα. Ίσως γιατί ο Πάστερνακ έχει δίκιο σ'αυτά που λέει...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ναυτίλοι χρόνια πολλά και σε σας. Ο Επίμονος Κηπουρός κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μετάφραση Μαργαρίτας Ζαχαριάδου από τις εκδόσεις BELL. (Από όπου κυκλοφορούν και τα περισσότερα βιβλία του David Lodge) Την εποχή που το έψαχνα είχε εξαντληθεί.
Θα τα πούμε σύντομα στα μέρη σας.

Μαριανα είπε...

κ. Χατζημανωλάκη γράφεται υπέροχα...
Οι ιδέες σας και ο τρόπος που τις κάνετε λόγο έχουν μαγεία για μένα.

Οι κήποι έχουν πολύ αγάπη μέσα τους, έχουν το μεγάλωμα, την φροντίδα και την απόλαυση της πανδαισίας που προσφέρουν, χρώματα αρώματα, ζωή, την ανταμοιβή των κόπων του κηπουρού.
Οι άνθρωποι που αγαπούν είναι ατέλειωτοι άνθρωποι...

καλή συνέχεια

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Μαριάνα μου καλή σου μέρα,

Από κερί οι Πινακίδες βέβαια, αλλά νομίζω ότι γνωριστήκαμε αρκετά για να αφήσεις το «κερί και το λιβάνι» και να με λες με το όνομά μου και σαν να μην είμαι πολλά πρόσωπα (που όλοι είμαστε εννοείται αυτό, παίρνοντας υπ’ όψη τις πνευματικές οφειλές).

Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια και σου εύχομαι καλή αντάμωση - και καλή επιτυχία - στους Κήπους της Ουρανίας.

chemenv είπε...

Γεια σου Πόλυ,
Χρόνια πολλά και καλά!

Μιας και περί κήπων και κηπουρών η ανάρτησή σου, θα τολμήσω να μιλήσω για έναν άλλο, παλαιότερο κηπουρό, τον Chauncey "Chance" Gardiner (που προήρθε από "ακουστική" παράφραση του gardener/κηπουρός). Ναι πρόκειται για μια άλλη, παλαιότερη ταινία, το Being There (μια από τις αγαπημένες μου) και αυτή, όπως και ο "Επίμονος Κηπουρός" έχει βαθύτερο νόημα, που μάλλον πηγαίνει ακόμα πιο βαθιά... Όποιος δεν την έχει δει, εδώ http://www.youtube.com/watch?v=BwZzRB461bY παίρνει μια ιδέα. [παλαιότερα υπήρχε ολόκληρη η ταινία στο youtube, αλλά μόλις είδα ότι την 'κατέβασαν' due to a copyright claim by Warner Bros. Entertainment!] Πολύ καλός ο επίμονος κηπουρός, πολύ καλές όλες οι συσχετίσεις που κάνεις και εσύ και οι υπόλοιποι αναγνώστες σου, αλλά εξακολουθώ να λατρεύω τις αργόσυρτες ατάκες του Peter Sellers με αποκορύφωμα το "...That tree is very sick. It should be cared for" και "In a garden, growth has its season. There is spring and summer, but there is also fall and winter. And then spring and summer again..." (όλο το σενάριο εδώ: http://www.dailyscript.com/scripts/being_there_1_10_79.html )

Να είστε όλοι καλά,
και μακάρι να βρούμε όλοι χρόνο να ασχολούμαστε με τους "κήπους" μας!!

Μαριανα είπε...

Κεριά και λιβάνια λοιπόν!

:)

Ευχαριστώ και καλή μας αντάμωση Πόλυ!

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Chemenv,

σε ευχαριστώ πολύ για την υπόδειξη και για τα άφθονα λινκ. Η ταινία στηρίζεται στο βιβλίο “Being There” του Jersy Kosinski του οποίου διάβασα στα πεταχτά μερικά αποσπάσματα στο Googlebooks. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να το αναφέρει κανείς.
Εννοείται ότι δεν ισχυρίστηκα ποτέ ότι έκανα κάποια βαθιά ανάλυση - ο Επίμονος Κηπουρός άλλωστε είναι έργο του Τζον Λε Καρρέ - . Το σκάψιμο όμως στο χαρακτήρα του Τζάστιν δικαιολογεί και τον τίτλο του και το δικό μου βλέμμα στο ποστ.

Αν δεις στα σχόλια υπάρχουν κι άλλοι κήποι- οι κήποι είναι τόσο πολλοί... Και για όλους ισχύει περίπου η μεταφορά κήπος – κόσμος (δημόσιος ή νοητός). Η διαφορά στο βιβλίο του Kosinski – και στην ταινία με τον Peter Sellers υποθέτω μια και βασίζεται σ’ αυτό – είναι ότι τα όρια ανάμεσα στη μεταφορά και την πραγματικότητα συγχέονται. Ο κηπουρός μιλά με όρους κηπουρικής και οι άλλοι νομίζουν ότι εννοεί όρους πολιτικής.
Έτσι γίνονται σκαμπρόζικες παρανοήσεις που φέρνουν τον κηπουρό στο προσκήνιο μια και οι σοφές συνταγές κηπουρικής προσλαμβάνονται σαν σοφά αποφθέγματα για τη δημόσια ζωή.

Σε ευχαριστώ ειλικρινά για την πολύτιμη παρατήρηση και σου εύχομαι καλό απόγευμα!