Παρασκευή 16 Απριλίου 2010

Οι καταπόρφυροι πανσέδες της Church Lane, κοντά στον τάφο του Ανδρέα Κάλβου


Θα σας εξομολογηθώ ένα περίεργο συμβάν που μου συνέβη πριν τρία χρόνια και που αν δεν με έπεισε ότι πρέπει κανείς, όταν γράφει, να εμπιστεύεται το ένστικτό του και όχι μόνο τη λογική, μου έδειξε πάντως, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η πραγματικότητα διέπεται από άγνωστους ακόμα νόμους.

Επρόκειτο λοιπόν να γράψω για τη διαδρομή με το ποδήλατο του δεκαεπτάχρονου Πέτρου Ασλάνογλου, του μυθιστορηματικού μου ήρωα στις Μέλισσες του Κάλβου. Ο Πέτρος διασχίζει κάποια στιγμή με το ποδήλατό του τα λιβάδια του Λίνκολνσάιρ.

Στο Λάουθ του Λίνκολνσάιρ έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ανδρέας Κάλβος με την Αγγλίδα γυναίκα του, που ήταν διευθύντρια ενός οικοτροφείου θηλέων. Ο ίδιος εκεί δίδασκε γαλλικά και μαθηματικά. Στο Λάουθί βρίσκεται και ο τάφος του, στην Αγία Μαργαρίτα του Κέντιγκτον, ξεχασμένος για εκατονπενήντα τόσα χρόνια, ώσπου να τον εντοπίσει γύρω στα 1939 ένας Κύπριος ερευνητής, ο Αντώνης Ιντιάνος.



Ο Πέτρος, φιλοξενούμενος ενός ιδιόρρυθμου καθηγητή μαθηματικών, του Ιάκωβου Λογιάδη, πρόκειται να φοιτήσει σε ένα γκράμαρ σκούλ αυτής της κωμόπολης. Ανάμεσα σε άλλα που του συμβαίνουν και περιγράφονται στο βιβλίο (χτυποκάρδια στα θρανία, θεατρικές παραστάσεις με την ιστορία της Ποκαχόντας, καταδίωξη των κλεφτών του μελιού) επιδίδεται και σε ποδηλατικές εξορμήσεις. Η συνηθισμένη του διαδρομή είναι Λάουθ – Κέντιγκτον καλά μελετημένη για το σκοπό αυτό από τους χάρτες και το Google – Earth καθώς από τα οδοιπορικά δοκίμια του Σεφέρη, όταν το 1960, ως πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο ήταν παρών στην ανακομιδή των οστών του Κάλβου. Είχα τη δυνατότητα να επισκεφτώ και να περπατήσω στο Λάουθ μετά την έκδοση του βιβλίου. Ανορθόδοξο αλλά αυτό είναι η αλήθεια.



Σε αυτή τη διαδρομή λοιπόν, ο νεαρός διασχίζει τα λεγόμενα Πανωτόπια (Wolds) λοφώδεις εκτάσεις που αναμενόταν να είναι επίπεδες και καλλιεργημένες με δημητριακά, σύμφωνα με την έρευνα στο Ίντερνετ και τις τουριστικές φωτογραφίες. Θεώρησα απαραίτητο λοιπόν να περιγράψω τι έβλεπε ο Πέτρος στο δρόμο του προς την Church Lane όπου ήταν ο τάφος του ποιητή, δηλαδή αυτή την ομοιόμορφη πρασινάδα των λιβαδιών, μια και η εποχή ήταν Απρίλιος και τα στάχια δεν θα είχαν ακόμα ωριμάσει.



Έκλεισα λοιπόν τα μάτια και προσπάθησα να φέρω στο νου μου το καταπράσινο λιβάδι. Για να το περιγράψω. Έλα όμως που κάθε φορά που έκλεινα τα μάτια μου, μου ερχόταν στο νου, αντί για λιβάδι, μια εικόνα από ήμερους καλλιεργημένους πανσέδες;

Βρε εξαφανιστήστε έλεγα, θέλω να φανταστώ τα λιβάδια του Λινκολνσάιρ. Πράσινα.


Θέλω ένα λιβάδι δίπλα στο δρόμο να είναι καθαρό, να το πω βόρειο, ομοιόμορφα πράσινο, όχι διάστικτο από την πολυχρωμία των μωβ και κίτρινων άγριων λουλουδιών που συναντάς στις ελληνικές εξοχές. Να σκέφτεται ο ήρωάς μου ότι όλα εδώ είναι σοβαρά και επιβλητικά και ότι η φύση δεν είναι παιχνιδιάρα, δεν αστειεύεται.

Εννοείται ότι έτσι ακριβώς ήταν το λιβάδι στη διαδρομή. Το επιβεβαίωσα πηγαίνοντας. Στη φωτογραφία φαίνεται κίτρινο γιατί η δική μου επίσκεψη έγινε τον Ιούλιο.

Έλα όμως που δεν μπορούσα να το φέρω έτσι στο μυαλό μου γιατί αυτοί οι ενοχλητικοί πανσέδες εμφανίζονταν συνέχεια μπροστά μου προκλητικά. Πανσέδες στη διαδρομή, στα χωράφια είναι αδύνατον φυσικά να συναντήσεις. Έτσι αποφάσισα να περιγράψω τη σκηνή «με το χέρι» θα έλεγα. Κάπως βιασμένα. Σαν να έπρεπε να είναι έτσι.


Το εντυπωσιακό δεν είναι λοιπόν ότι η διαδρομή δεν ήταν έτσι. Όχι. Τα χωράφια ήταν όπως έπρεπε να είναι.

Στρίβοντας όμως στην Church Lane, στο τέλος της διαδρομής, διακόσια μέτρα από την εκκλησία της Αγίας Μαργαρίτας, ακριβώς κάτω από την ταμπέλα του δρόμου, τι να δω:

Κάποιος είχε φυτέψει πανσέδες. Καταπόρφυρους και μωβ πανσέδες. Όπως τους είχα δει με τα κλειστά μάτια. Αλλά όχι εκεί που τους είχα φανταστεί, κατά τη διάρκεια δηλαδή της διαδρομής αλλά στο τέλος της.

Τους φωτογράφισα για να τους δείτε.


ΥΓ
Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε χτες στο προφίλ μου στο  Facebook.

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εάν "κάποιος φύτεψε πανσέδες" κάποιος άλλος ανησυχεί για μνηστήρες ανΙθακήσιους. Το ταξίδι δε τέλειωσε ...
η Φαντασία σου άπλετη ξετυλίγεται Πολυ

Μαρία Δριμή είπε...

Μήπως τελικά όλες οι αφηγήσεις των συγγραφέων είναι ένα είδος deja vu καλά οργανωμένου μέσα στη σκέψη ώστε να μη γίνεται αμέσως αντιληπτό ούτε από τον ίδιον τον γράφοντα;
Πολύ ενδιαφέρουσα η εξιστόρηση, Πόλυ. Έχεις τον τρόπο. Πάντα.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Κατά κάποιον τρόπο, όλοι οι μνηστήρες ήταν Αν – Ιθακήσιοι, με την έννοια ότι δεν εδικαιούντο μερίδιο από τη μνήμη/μνηστεία της Ιθάκης/Πηνελόπης για αυτό στα μάτια μας Αν – ήθικοι:)

Airgood με παιδεύεις με τα ελλειπτικά σου σχόλια και ίσως αυτή η «άπλετη φαντασία», στην προσπάθειά μου να σου απαντήσω, οδηγηθεί φοβούμαι σε σαχλαμαρολογία.

Και ο Ιόνιος δάσκαλος, με ημιαληθή σοβαρότητα, ζητούσε από τις δεσποινίδες που φοιτούσαν στο Σχολείο της γυναίκας του να του διαβάζουν την « Pensée des morts» του Λαμαρτίνου για το μάθημα των Γαλλικών, ενώ ο ίδιος προσπαθούσε να φανταστεί το θάνατό του εκεί, ως ένα ύπνο άλυπο και δίχως όνειρα…

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Μαρία,
σκέπτομαι τώρα την τυποποιημένη έκφραση που υπάρχει στο fb για να δηλώνουν κάποιοι την προσωπική τους κατάσταση: Εννοώ το περίφημο «είναι περίπλοκο». Όταν το είδα για πρώτη φορά, νόμισα πως αυτός που το έγραψε εννοούσε «πού να σας εξηγώ τώρα…». Προσπαθούσα βέβαια να φανταστώ τι ακριβώς περιπλοκή να ήταν αυτή που εννοούσε και έβαζα διάφορα με το νου μου ώσπου είδα και κάποιον άλλο να χρησιμοποιεί την έκφραση και κάποιον άλλο…Οπότε κατάλαβα ότι ή και αυτό είναι σε dialog box όπως το παντρεμένος, αρραβωνιασμένος, σε σχέση… ή λειτουργεί σαν να είναι μια και βολεύει όταν κάποιος θέλει να ρίξει γύρω του μια πινελιά μυστηρίου…
Όλα αυτά τα λέω καλοπροαίρετα, γιατί αυτό ακριβώς μου έρχεται να απαντήσω στο σχόλιό σου – σοβαρά μιλώντας τώρα – μια και δεν ξέρω τι να σου απαντήσω…
Αν εννοούμε τις ασυνείδητες σκέψεις που παρεισφρέουν στην ομιλία μας, τα lapsus , τις διορθώσεις και τις αποσιωπήσεις που φανερώνουν πολλά περισσότερα από αυτά που προσπαθούν να κρύψουν, καθώς και το ότι αυτά ισχύουν και για τη γραφή όσο και να προσέχει κανείς και να διορθώνει…εννοείται ότι συμφωνούμε.

Αν εννοούμε κάτι άλλο πιο σύνθετο σαν αυτό που κρύβεται σε κάθε δημιουργική μας ενέργεια - σκέπτομαι τώρα τις συζητήσεις του Paul Valery με τον Emile Borel για τη μαθηματική σκέψη και τις συζητήσεις για την επινόηση ή την ανακάλυψη (μιλώ πάντα για τις θετικές επιστήμες γιατί από εκεί έρχομαι) και πάλι έχω διαπιστώσει ότι τα πράγματα δεν μπαίνουν απαραίτητα σε κουτιά.

Η περίπτωση που ανέφερα – όποιος θέλει το πιστεύει βέβαια – είναι απολύτως ειλικρινής (είπα ότι πρόκειται για εξομολόγηση) και όπως είδες περιέγραψα ένα συνδυασμό ορθολογικής έρευνας με το χάρτη (έχω διαβάσει ότι ο Ουμπέρτο Έκο μέτραγε το χρόνο μιας διαδρομής στο χάρτη στο ΄Ονομα του Ρόδου για να υπολογίσει το χρόνο της συνομιλίας δύο περιπατητών) και προσωπικού βιώματος και οικείωσης με τις εικόνες και με το περιβάλλον.
Και παρά τη χαμηλών τόνων περιγραφή στο ποστ – εκεί όπως καταλαβαίνεις έγινε χαμός όταν είδα τους πανσέδες «να μου την έχουν στήσει στη στροφή»! Ήμουν που ήμουν συγκινημένη που πήγαινα μια και βρισκόμουν για πρώτη φορά σε ένα τοπίο που το είχα για καιρό μέσα μου, έγινε και αυτή η αποκάλυψη…

Με συγχωρείς που σε ζάλισα για να μην σου απαντήσω :) και σε ευχαριστώ από καρδιάς για τα καλά σου λόγια!

Μαριανα είπε...

Γεια σου Πόλυ ...:)

μαγική στιγμή. Άραγε ποιος να τους είχε φυτέψει εκεί αυτούς τους πανσέδες; Και από που να προέρχονται οι σπόροι; Φαντάσου την έκπληξη να συναντιόσουν με τον κηπουρό τους και να του έλεγες πως είχες φανταστεί τα λουλουδάκια του... ίσως να είχε ιστορίες να σου πει! Ποιος ξέρει...

π. είπε...

Μολονότι μου είχες αφηγηθεί διά ζώσης τα περί πανσέδων, απόλαυσα και τη γραπτή αφήγηση. Και για να ανακατευτώ στην κουβέντα με τη Maria Jose, νομίζω ότι συχνά, όσα προσχέδια και προετοιμασία κι αν έχουν κάνει οι συγγραφείς, όταν ξεκινούν εντέλει να γράφουν υποκύπτουν σε εικόνες ανεξέλεγκτες που προβάλλουν στην άκρη των δαχτύλων τους (αν πληκτρολογούν το κείμενο) ή στη μύτη της γραφίδας τους (αν επιμένουν παραδοσιακά). Στην περίπτωσή σου, ίσως γιατί ήσουν "πρωτάρα" (ή υπερβολικά προσεχτική, το ίδιο κάνει) δεν υπέκυψες. Ελπίζω να σου έγινε μάθημα. 'Αλλωστε οι αναγνώστες συχνότατα αυθαιρετούν με τα κείμενα που διαβάζουν, κάνοντας τους δικούς τους συνειρμούς. Δεν έχουν πολλαπλασίως το αυτό δικαίωμα οι συγγραφείς;
π.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Φαντάσου Μαριάνα μου, στην άκρη του δρόμου να έβλεπα εκείνο τον ηλικιωμένο κύριο με τη μαύρη τήβενο και το σκούφο να κοιτά σκεφτικός τους πανσέδες και εγώ «δοκούσα ότι ο κηπουρός εστίν» να τον ρωτoύσα «πού είναι ο τάφος του Ανδρέα Κάλβου;»

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

π.,

μαθαίνω σιγά σιγά να αυθαιρετώ...

Σε ευχαριστώ πάντα

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Aγαπητή Πόλυ τι θαυμάσια ιδέα να εμμένει η φαντασία στους πανσέδες με τέτοια εμμονή...που σχεδόν να προκαλεί την πραγματικότητα...
Σύμφωνα με ένα εξαιρετικά καλοπροαίρετο φιλόσοφο τον Hume (εκεί κάπου στην γηραιά αλβιόνα κυκλοφορούσε και αυτός δυο αιώνες πριν τον Κάλβο)η φαντασία είναι ένα bricolage ιδεών...που όλες δημιουργούν μια εταιρεία, ένα σύστημα συσχετίσεων [associanism]...
Αυτές οι ιδέες που είτε προκαλούν τις αισθήσεις είτε οι εμπειρίες μας προκαλούν τις αισθήσεις μας που με τη σειρά τους δημιουργούν αυτές τις ιδέες καταλήγουν να μορφοποιούν τις γραφές αλλά και να καλλιεργούν τους πανσέδες...
γιατί είναι μια μορφή γραφής η καλλιέργεια πανσέδων κάτων από τον οδοδείκτη...
Και να πως θα μπορούσε κάλλιστα κανείς να δημιουργήσει έναν άλλο εταιρικό συσχετισμό ιδεών...

Θέλω ένα λιβάδι
ομοιόμορφα πράσινο,
όχι διάστικτο από πολυχρωμία λουλουδιών

θέλω ένα λιβάδι ομοιόμορφα πράσινο
ένα κάδρο για την εξορία μου
μια μεταφορά για το θάνατό μου

Εκεί στο κοιμητήρι μην με πας
Εκεί δεν είναι οι σκέψεις μου
Εκεί δεν είναι οι στίχοι μου

Εκεί δεν είμαι

Θέλω ένα λιβάδι ομοιόμορφα πράσινο
Κάδρο για την εξορία της ζωής
Μια μεταφορά για την επιστροφή του θανάτου

Εκεί θα είμαι

Μην πιστέψεις τους πανσέδες που πότισαν τα σήματα προς μνήματα

Εσύ θυμήσου
Τους κήπους των νεκρών όταν εκείνοι ζούσαν

Κι άσε μου τώρα
Αυτό το κάδρο για την εξορία μου
Και τούτη τη μεταφορά για την απέραντη επιστροφή μου

Με ένα ποδήλατο
Στο απέραντο από ομοιομορφία
Και από πολυχρωμία σιωπηλό
Πράσινο λιβάδι

Είμαι