Aspro e to charti, aspro to chioni
Aspro e to chalazzi e aspri e krini
Aspro o sfondili ssu ce e vrachioni
Sta mesa u pettu ssu diu mila fs ‘ asimi
Se pingefsane diu kali masci
Cini p’usa lefti ce pleo fini
Se pingefsan ce se kaman orria
K’ emine su sto kosmo ja memoria
Άσπρο είναι το χαρτί, άσπρο το χιόνι
Άσπρο το χαλάζι και άσπροι οι κρίνοι
Άσπρος ο λαιμός σου και τα μπράτσα σου
Στο στήθος σου δυο μήλα ασημένια
Σε ζωγράφισαν δυο καλοί μαστόροι
Λεπτοί και ραφινάτοι
Σε ζωγράφισαν και σ’ έκαναν ωραία
Και για ανάμνηση εμεινες στον κόσμο εσύAspro o sfondili ssu ce e vrachioni
Sta mesa u pettu ssu diu mila fs ‘ asimi
Se pingefsane diu kali masci
Cini p’usa lefti ce pleo fini
Se pingefsan ce se kaman orria
K’ emine su sto kosmo ja memoria
Άσπρο είναι το χαρτί, άσπρο το χιόνι
Άσπρο το χαλάζι και άσπροι οι κρίνοι
Άσπρος ο λαιμός σου και τα μπράτσα σου
Στο στήθος σου δυο μήλα ασημένια
Σε ζωγράφισαν δυο καλοί μαστόροι
Λεπτοί και ραφινάτοι
Σε ζωγράφισαν και σ’ έκαναν ωραία
Αυτοί είναι οι στίχοι στη Grico ενός παραδοσιακού τραγουδιού από τη Grecia Salentina, όπως ονομάζονται τα ελληνόφωνα χωριά του Salento στη Νότιο Ιταλία.
Μου κίνησε το ενδιαφέρον, και αποφάσισα να γράψω αυτές τις γραμμές, το πώς σε ένα παραδοσιακό – ερωτικό - ποίημα έχει τόσο κεντρικό ρόλο το άσπρο, άδειο χαρτί, αυτό που ξέρουμε ότι αποτελεί το μέσον της γραφής, το υλικό δηλαδή που πάνω του θα γραφτούν οι στίχοι και θα συντελεστεί η γέννηση του ποιήματος αφού προηγηθεί η κατασκευή του στο εργαστήρι του ποιητή.
Διαβάζοντάς το προσεκτικά, και χωρίς να μειωθεί στο ελάχιστο αυτή η θαυμαστή αίσθηση της σαγήνης και αυτό που δεν μπορώ να σας περιγράψω με λόγια, ένιωσα ότι το τραγούδι αυτό δεν αναφέρεται όπως ίσως φαίνεται εκ πρώτης όψεως, απλά στην ομορφιά μιας κοπέλας αλλά στην πραγματικότητα υπαινίσσεται το πώς δημιουργείται ένα ποίημα.
Όλες οι πράξεις της δημιουργίας της περιπέτειας της γραφής, ορίζονται διαδοχικά στίχο στίχο και με πρόσχημα το θαυμασμό για την όμορφη κοπέλα, ιστορείται το πώς γεννιέται ένα ποίημα:
- Εν αρχή είναι μόνο η εκστατική αίσθηση της ομορφιάς, όπου συγχέεται το λευκό του χαρτιού με το θάμβος από την όψη της και όπου ο ποιητής - εν συγχύσει - βλέπε γύρω του μόνο το λευκό:
«Ασπρο είναι το χαρτί, άσπρο το χιόνι
Άσπρο το χαλάζι και άσπροι οι κρίνοι»
- Κατόπιν ανοίγει το στόμα του και την περιγράφει:
«Άσπρος ο λαιμός σου και τα μπράτσα σου
Στο στήθος σου δυο μήλα ασημένια»
- Στο τέλος κάνει το βήμα προς τη δημιουργία την προσεκτική κατασκευή, τη γραφή και τη στιχοπλοκία
«σε ζωγράφισαν δυο καλοί μαστόροι, λεπτοί και ραφινάτοι»
έως την οριστική αποτύπωση, τη γέννηση του ποιήματος που ενθυλακώνει την ουσία και τη μορφή της κοπέλας και τη μεταμορφώνει σε έργο τέχνης ποίημα ή πορτρέτο, ώσπου
«και για ανάμνηση έμεινες στον κόσμο εσύ»
K’ emine su sto kosmo ja memoria
Πηγές εικόνων:
http://www.thepuglia.com/wp-content/uploads/2010/02/soleto_salento_puglia.jpg
http://www.eumed.net/malakos/parafer/arte2/Botticelli_Nacimiento.jpg
Μετάφραση στα ελληνικά:
http://www.refene.com/pdf/elekon-t-grecia.pdf
Μου κίνησε το ενδιαφέρον, και αποφάσισα να γράψω αυτές τις γραμμές, το πώς σε ένα παραδοσιακό – ερωτικό - ποίημα έχει τόσο κεντρικό ρόλο το άσπρο, άδειο χαρτί, αυτό που ξέρουμε ότι αποτελεί το μέσον της γραφής, το υλικό δηλαδή που πάνω του θα γραφτούν οι στίχοι και θα συντελεστεί η γέννηση του ποιήματος αφού προηγηθεί η κατασκευή του στο εργαστήρι του ποιητή.
Διαβάζοντάς το προσεκτικά, και χωρίς να μειωθεί στο ελάχιστο αυτή η θαυμαστή αίσθηση της σαγήνης και αυτό που δεν μπορώ να σας περιγράψω με λόγια, ένιωσα ότι το τραγούδι αυτό δεν αναφέρεται όπως ίσως φαίνεται εκ πρώτης όψεως, απλά στην ομορφιά μιας κοπέλας αλλά στην πραγματικότητα υπαινίσσεται το πώς δημιουργείται ένα ποίημα.
Όλες οι πράξεις της δημιουργίας της περιπέτειας της γραφής, ορίζονται διαδοχικά στίχο στίχο και με πρόσχημα το θαυμασμό για την όμορφη κοπέλα, ιστορείται το πώς γεννιέται ένα ποίημα:
- Εν αρχή είναι μόνο η εκστατική αίσθηση της ομορφιάς, όπου συγχέεται το λευκό του χαρτιού με το θάμβος από την όψη της και όπου ο ποιητής - εν συγχύσει - βλέπε γύρω του μόνο το λευκό:
«Ασπρο είναι το χαρτί, άσπρο το χιόνι
Άσπρο το χαλάζι και άσπροι οι κρίνοι»
- Κατόπιν ανοίγει το στόμα του και την περιγράφει:
«Άσπρος ο λαιμός σου και τα μπράτσα σου
Στο στήθος σου δυο μήλα ασημένια»
- Στο τέλος κάνει το βήμα προς τη δημιουργία την προσεκτική κατασκευή, τη γραφή και τη στιχοπλοκία
«σε ζωγράφισαν δυο καλοί μαστόροι, λεπτοί και ραφινάτοι»
έως την οριστική αποτύπωση, τη γέννηση του ποιήματος που ενθυλακώνει την ουσία και τη μορφή της κοπέλας και τη μεταμορφώνει σε έργο τέχνης ποίημα ή πορτρέτο, ώσπου
«και για ανάμνηση έμεινες στον κόσμο εσύ»
K’ emine su sto kosmo ja memoria
Πηγές εικόνων:
http://www.thepuglia.com/wp-content/uploads/2010/02/soleto_salento_puglia.jpg
http://www.eumed.net/malakos/parafer/arte2/Botticelli_Nacimiento.jpg
Μετάφραση στα ελληνικά:
http://www.refene.com/pdf/elekon-t-grecia.pdf
11 σχόλια:
καλημέρα και δω Πόλυ......γλυκύτατο όμορφο, ελληνικότατο!!
Η εκτυφλωτική ομορφιά της λευκότητας μπορεί να θυμίζει μόνο τα λευκά και άμωμα στοιχεία της φύσης: κρίνους, χαλάζι, χιόνι. Και η παρήχηση του ρ σε όλο το ποίημα επαναλαμβάνει μονότονα το ίδιο μήνυμα: η ομορφιά της λευκότητας και της αθωότητας τυφλώνει και αποτυπώνεται στη μνήμη (aspro, krini, vrachioni, orria, memoria). Και όπου δεν υπάρχει ρ, αναπληρώνεται από λέξη που παραπέμπει στο υγρό στοιχείο (χαλάζι, χιόνι).
Τα μήλα είναι κι αυτά όμορφα, ασημένια και εκτυφλωτικά, τα φρούτα της αμαρτίας, το τελευταίο σημείο όπου σταματά το βλέμμα του ποιητή και τον κάνει να αναλογιστεί ποιος μάστορας ήταν ο δημιουργός…
Και μια και έγινε τόσος λόγος για το λευκό.
Στα αρχαία ελληνικά οι λέξεις που χρησιμοποιούσαν για το λευκό είχαν ως πρώτη σημασία τη λαμπρότητα.
*αργός=αυτός που έχει τη λάμψη του αργύρου, ο λευκός, ο ταχύς (γιατί στην γρήγορη κίνηση ανακατεύονται όλα τα χρώματα και βλέπεις το λευκό).
[διαφέρει από το αργός-αργία <α+εργον]
*λευκός=ο λαμπερός, αυτός που έχει το χρώμα του ηλιακού φωτός, άρα ο άσπρος.
*φαλός (<φάος-φως)=ο φωτεινός, ο λαμπερός, ο λευκός (βλ.και ομόρριζη λέξη φαλακρός)
Στη βυζαντινή εποχή μάς προέκυψε και η λέξη "άσπρος". Aspera ή aspra (asper=τραχύς) έλεγαν οι Ρωμαίοι τα ανάγλυφα νομίσματα, γιατί είχαν τραχιά επιφάνεια. Επειδή όμως τα νομίσματα αυτά ήταν και ασημένια (και ως γνωστόν το χρώμα του ασημιού συνδέεται με το λευκό), η λέξη "άσπρα" απέκτησε την έννοια και των νομισμάτων και του λευκού χρώματος.
"Έχεις άσπρα, έχεις άστρα", λέει μια παλιά παροιμία...
Καλό σου απόγευμα Ειρήνη μου, σε ευχαριστώ πολύ!
Apri,
ευχαριστώ πολύ για τις πολύτιμες παρατηρήσεις σου!
Νομίζω πρέπει να σε ονομάσουν Aspri!:)
Καλησπέρα Πόλυ μου με τις υπέροχες εμπνεύσεις σου. Δεν έχω παρά να σε ευχαριστήσω ιδιαιτέρως για όσα δίνεις στη γειτονιά μας.
Ω τι καλά!!!
Καλή μέρα Ρίτσα μου, πόσο χαίρομαι για την επίσκεψη!
Ανταποδίδω τις ευχαριστίες για τα εμπνευσμένα κείμενα! Όπως έχεις διαπιστώσει (τα γραπτά μένουν) την έμπνευση την έδινες και πριν γνωρίσω το "πρόσωπο" πίσω από το όνομα.
Καλή δύναμη και καλή συνέχεια!
Καλησπέρα, Πόλυ.
Το λευκό χαρτί είναι μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις. Ένα καινούριο, άγραφο σημειωματάριο μου φαίνεται πιο ελκυστικό και από το πιο όμορφο δακτυλίδι.
Καλησπέρα Μαρία μου! Σε καταλαβαίνω απολύτως:):):)!
Και η λευκή οθόνη, υποθέτω...
Aσπρο σαν την δική σου αστραφτερή ματιά Πόλυ !(που ασπρίζει την μαυρίλα !)άσπρο σαν το χιονάτο σύννεφο που γεννάει το ποίημα...
Λίζα μου, καλά έκανες και μου έγραψες εδώ...
Πώς αλλιώς θα έβλεπα ότι έχεις πια δικό σου μπλογκ...
Καλό μεσημέρι και σε ευχαριστώ
Δημοσίευση σχολίου