«Και όμως γυρίζει» είναι μια φράση που αποδίδεται στον Γαλιλαίο και υποτίθεται ότι την είπε στην Ιερά Εξέταση που τον είχε υποχρεώσει να αποκηρύξει το ηλιοκεντρικό σύστημα και να συμφωνήσει με ένα κοσμολογικό μοντέλο όπου ο ήλιος και οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από τη γη.
Έχουν γραφτεί πολλά για το αν στ' αλήθεια η Ιερά Εξέταση τον είχε απειλήσει και αν πράγματι ο Γαλιλαίος είπε αυτή τη φράση, καθώς και άλλα πολλά για το χαρακτήρα του (1) αλλά όπως συμβαίνει συνήθως, αυτή η φράση επέζησε των γεγονότων, και έμεινε να σημαίνει την βαθειά προσήλωση και την εμμονή του ερευνητή στην αλήθεια που έχει ανακαλύψει…
Η λαϊκή συνείδηση επενδύει ορισμένες μορφές με ηθικό παράστημα που ίσως οι ίδιες να μην διαθέτουν και έτσι κατασκευάζονται οι μύθοι…Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι «και όμως γυρίζει» κρυφά μέσα από τα δόντια δεν έχουν ειπωθεί πολλές φορές, πόσες φορές δεν το έχει ψιθυρίσει στον εαυτό του ο «κακοποιημένος» υπάλληλος στον προϊστάμενό του, ο φοιτητής στην αυθεντία για να περάσει το μάθημα, ο αδύναμος στον ισχυρότερο ότι και να είναι αυτό…
Αυτό το όμως γυρίζει λοιπόν είναι που σκέπτομαι, βλέποντας τον περίφημο πίνακα του Καραβάτζο, ο Άγιος Ματθαίος και ο Άγγελος και να γιατί:
Ο πίνακας αυτό, φιλοτεχνήθηκε από τον Καραβάτζο, για να διακοσμήσει την Αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου του Κονταρέλλι, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε δώσει στο ζωγράφο ο καρδινάλιος Κονταρέλλι.
Δεν είναι όμως αυτός που είχε παρουσιάσει στην αρχή ο καλλιτέχνης.
Στην πρώτη εκδοχή, ο άγιος Ματθαίος εικονίζονταν συγκεντρωμένος στη σύνταξη του ευαγγελίου, με δίπλα του τον Άγγελο όρθιο, να τον συμβουλεύει και να τον καθοδηγεί στην προσπάθειά του. Η εκδοχή αυτή, απορρίφθηκε, γιατί θεωρήθηκε (2) ότι η όψη ενός αγίου καθιστού, με τα πόδια σταυρωμένα και τα πέλματα εκτεθειμένα δεν ενέπνεε σεβασμό.
Έτσι λοιπόν, ο ζωγράφος, παρουσίασε τη δεύτερη εκδοχή, με τον Άγιο και τον Άγγελο πράγματι τοποθετημένο στη βάση της σύνθεσης και όπου «ο Άγιος δεν μοιάζει με άξεστο χωρικό, αλλά αποπνέει σοφία.».
Πράγματι έτσι είναι, οι ρυτίδες στο μέτωπο του Αγίου, στην πρώτη εκδοχή είναι ρυτίδες προσπάθειας όπως προσπαθεί να γράψει με το βιβλίο ακουμπισμένο στα πόδια του, ενώ στη δεύτερη που φαίνεται πιο σοφός και συγκεντρωμένος στο έργο του, ίσως είναι ρυτίδες αμφιβολίας κάποιου που έχει ήδη δική του γνώμη μια και ο Άγγελος εδώ φαίνεται να επιχειρηματολογεί. Στην πρώτη εκδοχή του κρατά απλά τρυφερά το χέρι και τον οδηγεί.
Αλλά, δεν θα πρέπει να διέφυγε της προσοχής κανενός, ότι και στη δεύτερη εκδοχή, παρά το ότι το ένδυμά του φτάνει περίπου μέχρι τον αστράγαλο, τα πόδια του Αγίου είναι γυμνά και φυσικά τα πέλματα – και εδώ – εκτεθειμένα…
(1) Υπνοβάτες, Άρθουρ Καίσλερ, Εκδ. Χατζηνικολή
(2) Καραβάτζο, σειρά μεγάλοι ζωγράφοι, Francesca Marini, Βιβλιοθήκη Τέχνης, Καθημερινή.
Εικόνες από το Ίντερνετ:
http://www.1st-art-gallery.com/thumbnail/75438/1/St.-Matthew-And-The-Angel-1602.jpg
http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/12.14
http://www.abcgallery.com/C/caravaggio/caravaggio31.JPG
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/73/Bild-Ottavio_Leoni,_Caravaggio.jpg
http://www.museumsyndicate.com/images/artists/57.jpg
http://www.traditioninaction.org/History/HistImages/A_003_3GalileoBeforeInquisition.jpg
6 σχόλια:
Έξοχη όπως πάντα η ανάρτησή σου!
Αυτό τον καιρό διαβάζω Κόνραντ και δεν γινόταν να μην πάει ο νους μου σε σένα, Πόλυ!
Καλησπέρα Ναυτίλε μου!
από τα καλύτερα κομπλιμέντα που μου έχουν κάνει, ο τρόπος που με θυμήθηκες!
Καλές αναγνώσεις, καλές αναρτήσεις και ευχαριστώ για την επίσκεψη!
Ερευνητής ή Μέσον Μαζικής Ενημέρωσης ο Γαλιλαίος; Μάλλον πρώϊμος δημοσιογράφος. Οπότε το ζήτημα δεν είναι η διένεξη Γαλιλαίου-Ιεράς εξέτασης αλλά πως η παραδοχή ότι η Γη είναι στρόγγυλη μπορεί να γίνει κατανοητή απτίς μάζες ή να διδαχθεί εκείνη την εποχή χωρίς να δημιουργήσει τη πλήρη σύγχυση. Νομίζω πως ο Κοπέρνικος προηγείται τού Γαλιλαίου και με τη σοβαρότητα τού καθηγητή εδραίωσε ανάλογες θεωρίες χωρίς να αντιδράσει η καθολική εκκλησία. Ωστόσο η ανάρτηση σου είναι εγκώμιο για τον Καραβάτζιο και η ζωγραφική - κινηματογράφος πού εγκαινιάζει. Καλό βράδυ Πόλυ
Η Ιερά Εξέταση είχε καλέσει και τον Βερονέζε, για να απολογηθεί για τον Μυστικό Δείπνο που είχε ζωγραφίσει. Τα πάντα τους φαίνονταν άσεμνα: η πολυχρωμία, το αναγεννησιακό περιβάλλον, οι Γερμανοί λογχοφόροι, οι νάνοι, ο γελωτοποιός με τον παπαγάλο, το σκυλί, ο υπηρέτης με τη ματωμένη μύτη...
Ο Βερονέζε δήλωσε ότι ο ζωγράφος απολαμβάνει την ελευθερία των ποιητών και των τρελών, αλλά εις μάτην. Η Ιερά Εξέταση δεν επείσθη και του ζήτησε ένα σωρό αλλαγές.
Θες όμως γιατί η επιρροή της στη Βενετία δεν ήταν τόσο ισχυρή, θες γιατί ο Βερονέζε δεν άντεχε να καταστρέψει το έργο του, κατέφυγε σε πονηριά. Βρήκε στην Καινή Διαθήκη μια αναφορά σε κάποιο δείπνο του Χριστού και των μαθητών του στο σπίτι του πλούσιου Λευί. Έτσι μετονόμασε τον πίνακα σε "Δείπνο στο σπίτι του Λευί" και ξένοιασε...
Apri,
ευχαριστώ πολύ!!! εξαιρετική η παρατήρηση!
Καλές γιορτές!
Γιώργο Μπατζιλή,
παρομοίως, σε ευχαριστώ για την επίσκεψη και για το σχόλιο και εύχομαι καλές γιορτές!
Δημοσίευση σχολίου