Η αφήγηση του Ισαάκ μετά τη θυσία του και η Έμιλυ Ντίκινσον…

Πολλά έχουν ειπωθεί για την Ακεντά την ιστορία της Βίβλου, εκεί που ο Θεός ζητά από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον αγαπημένο του γιο, τη θυσία του Αβραάμ δηλαδή,  και όπου ο Αβραάμ με βαριά καρδιά δέχεται. Την υστάτη ώρα βεβαίως, Άγγελος Kυρίου του κρατά το χέρι και στη θέση του μικρού αγοριού θυσιάζεται ένα αρνί…

Caravagio

Συζητήσεις και σχολαστικές αναλύσεις ραββίνων θεωρούν ότι δεν υπήρξε ποτέ πρόθεση του Θεού να προτείνει κάτι τέτοιο, ήταν απλά μια δοκιμασία της πίστης του Αβραάμ. Εξηγήσεις των Χριστιανών πάλι εκ των υστέρων θεωρούν ότι πρόκειται για μια προαγγελία της θυσίας που προετοίμαζε ο Θεός για το δικό του γιο... ψυχαναλυτικές εξηγήσεις μιλούν  για μια Οιδιπόδεια διαμάχη πατέρα και γιου και φυσικά υπάρχουν και οι  ανθρωπολογικές αναφορές στην αντικατάσταση, ότι πρόκειται δηλαδή για μια υπόμνηση του τέλους των ανθρωποθυσιών και την αντικατάστασή τους με θυσίες ζώων.

 Titian

Ο απόηχος αυτής της τραγικής στιγμής είναι έντονος στην εικονογραφία. Ο  Καραβάτζο, ο  Τισιάνο, ο Ρέμπραντ, ο Σαγκάλ και πολλοί  άλλοι έχουν απεικονίσει αυτή τη σκηνή της υπακοής του Πατριάρχη…

Rembrandt

Ενδιαφέρον έχει μια δεύτερη εκδοχή ενός ωριμότερου Ρέμπραντ, όπου ο Αβραάμ – όχι πως είναι πιο διστακτικός, όχι!  αποφασισμένος είναι να υπακούσει – αλλά κρατά πιο τρυφερά το γιο του και του κλείνει τα μάτια… (στα 49 του ο Ρέμπραντ είχε χάσει πια τρία δικά του παιδιά)

Rembrandt

Είναι φυσικά και τα τραγούδια, το Kill me a son του Μπομπ Ντύλαν (ευχαριστώ θερμά τη Θέσια Παναγιώτου για την υπόδειξη) και το  Story of Isaak του Λέοναρντ Κοέν,  και ενδεχομένως και άλλα, που μεταφέρουν με τον τρόπο τους το άρωμα των σελίδων της Βίβλου στο παρόν και στις εσαεί προβληματικές σχέσεις πατέρα γιου.

Θα ήθελα, ωστόσο να επισημάνω μια ακόμα αναφορά στην υπόθεση αυτή που αξίζει το ενδιαφέρον μας μια και γίνεται από την Έμιλυ Ντίκινσον, την ποιήτρια, την έγκλειστη των κήπων του Άμχερστ…Ένα ποίημα που θυμίζει λίγο την εξέγερση του Ιώβ, την αμφισβήτησή του δηλαδή στο ότι ο Θεός μπορεί να μοιράζει αυθαίρετα δυστυχίες – κάτι που υπάρχει εν σπέρματι  στη Βίβλο και που ο R. Girard περιγράφει αριστοτεχνικά στο βιβλίο του «Η αρχαία οδός των ασεβών» .

Το ποίημα της Έμιλυ είναι το εξής:

1332  Abraham to kill him

Was distinctly told –

Isaac was an Urchin –

Abraham was old –

Not a hesitation –

Abraham complied –

Flattered by Obeisance

Tyranny demurred –

Isaac – to his Children

Lived to tell the tale –

Moral – with a Mastiff

Manners may prevail

Φυσικά και χρειάζεται να ανατρέξει κανείς στο λεξικό – τρέχοντας – (εξαιρετικό το διαδικτυακό λεξικό των όρων της Έμιλυ Ντίκινσον εδώ: http://edl.byu.edu/lexicon/u/21)

Ο Ισαάκ έζησε για να πει την ιστορία…η αφήγηση του τότε μικρού παιδιού που νίκησε το θάνατο, ως εκ θαύματος από την μεταστροφή της θέλησης του Θεού ή από την εκδήλωση της τελικής του πρόθεσης, υπάρχει για να αποκαλύψει το πώς τον εξαπάτησε ο πατέρας του, πώς τον ξεγέλασε λέγοντάς του ότι πάνε μαζί για θυσία, πώς όταν ο μικρός ρωτούσε μα πού είναι το αρνί και εκείνος του έλεγε ότι το αρνί είναι εκεί και μας περιμένει…δεν λέει βέβαια πώς ένιωσε ο μικρός όταν ο Πατέρας του ύψωσε πάνω του το μαχαίρι…αυτό το συμπεραίνουμε όλοι με φρίκη…και σίγουρα το ίδιο κάνει και η Έμιλυ Ντίκινσον σε αυτό το ποίημα, ξεκαθαρίζοντας τους λογαριασμούς της με την αυθαιρεσία…

Είναι απολύτως σαφές ότι  στο ποίημα ο Θεός εγκαλείται για αυθαίρετη και κατά κράτος βία  και μάλιστα με βαρύτατους χαρακτηρισμούς. Τυραννία, Μάστιφ (το σκυλί)…ο δε Αβραάμ είναι ο συνένοχός του, εφ’  όσον τον κολακεύει με την υποταγή.

Μια ασυνήθιστα εξεγερμένη φωνή, της έγκλειστης Έμιλυ, που δεν έβγαινε από το σπίτι της ούτε το Σάββατο για να παρακολουθήσει τις Βιβλικές αναγνώσεις στην εκκλησία…εν τούτοις έχει το σθένος και την αποκοτιά να γράψει πως " η τυραννία  επικρατεί όσο υπάρχει υποταγή"…

Εικόνες από το Internet:

http://beckydaroff.com/stories/details.php?recordID=2

http://www.booksplendour.com.au/gallery/classics/rembrandt/rembrandt_Abraham%27s%20Sacrifice.jpeg

http://brokenloaf.files.wordpress.com/2010/11/chagall_slaying_isaac432x355-e1289181233941.jpg

http://penelopeillustration.com/blog/wp-content/emilydickinsonposter.jpg

http://www.eliotstein.com/EmilyDickinsonPhotos.JPG