Είχα κάποτε φανταστεί μια συνάντηση του Βαν Γκοχ με τον σκουπιστή του. Έναν νέο άντρα με σκούπα, σε σκίτσο που είχε εσωκλείσει σε μια από τις επιστολές στον αδελφό του τον Τεό. Το κείμενο στην επιστολή ήταν πολύ λιτό: «Σου στέλνω να δεις το μοντέλο μου» μόνο αυτό και ο τίτλος του σχεδίου ήταν ο σκουπιστήςαπό το Bezuidenhut στα νότια της Χάγης. Φαντάστηκα τον σκουπιστή να σαρώνει τα ανυπότακτα φύλλα, φαντάστηκα μια γυναίκα που έβλεπα εγώ στην οδό Πεντέλης με το γιλεκάκι του Δήμου, τους καθαριστές στο μετρό του Παρισιού. Ο σκουπιστής στο ποίημα που φαινόταν στην αρχή να τον παρατηρώ ήταν στην πραγματικότητα αυτός που είχε δει τον Βαν Γκοχ να τον κοιτά, από παρατηρούμενος έγινε παρατηρητής, ένας αυτόπτης μάρτυρας μιας σκηνής της ζωής του Βενσάν και μετά αναπότρεπτα και της δικής μου, παρασύροντάς με σε εξομολογήσεις από πρόσφατες και πιο απομακρυσμένες εποχές της ζωής μου. Ως η επαναλαμβανόμενη κίνηση της σάρωσης, εκείνο το σπρώξιμο του χρόνου με τα ξερά φύλλα, να απελευθέρωνε την συνείδηση με τον τρόπο μιας παράδοσης, της ίδιας παράδοσης που επιτρέπει στους μοναχούς κάθε θρησκείας να αποσπώνται σε άλλες σφαίρες συνείδησης, στις γυναίκες να σκέπτονται ό, τι θέλουν όταν πλέκουν. Ο ταπεινότερος των ταπεινών φορέας δηλαδή μιας ιδιότητας σχεδόν μεταφυσικής, έως απελευθερωτικής. Τα θυμήθηκα αυτά γιατί βρήκα κάπου μια όμορφη βιογραφία του Μιτσίο Ίτο, του Ιάπωνα χορευτή που τη ζωή του σχολίασε σε τρεις πυκνούς στίχους ο Έζρα Πάουντ αναφερόμενος στην πενία του. Ο Μιτσίο την εποχή του Α Παγκοσμίου Πολέμου είχε καταφύγει στην Αγγλία και ζούσε σε συνθήκες φοβερής ένδειας και χωρίς να ξέρει Αγγλικά. Είχε δώσει όλα του τα υπάρχοντα στο ενεχυροδανειστήριο και έφτιαχνε δικής του εμπνεύσεως σούπες με νερό, ψίχα ψωμιού και πιπέρι όποτε είχε ψωμί. Δεν είχε κάποτε ούτε μια πένα – το κέρμα που χρειαζόταν για να λειτουργήσει η παροχή του φυσικού αερίου σπίτι του. Σε αυτές της συνθήκες, χωρίς τα κατάλληλα ρούχα, βρέθηκε προσκαλεσμένος σε ένα αριστοκρατικό σπίτι – δεν γνώριζε ότι ήταν η πρωθυπουργική κατοικία – και μετά από μια εξαιρετική ιδιωτική παράσταση χορού κάποιος ασπρομάλλης κύριος ήθελε να συζητήσει μαζί του. Εκείνος τον ρώτησε μήπως μιλά γερμανικά για να μπορέσουν να συνεννοηθούν. Και ο συνομιλητής του, φιλοφρόνως, είπε ας πάει στα κομμάτια η πολιτική και άρχισαν να συζητούν γερμανικά όλο το βράδυ. Ήταν ο Άσκουιθ, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας. Δεν ξέρω αν ήδη κάποιος έχει μεταφράσει το Canto 77 που λέει: «Έτσι ο Μιτσίο, καθότανε στα σκοτεινά αφού δεν είχε ούτε μια πέννα για να ρίξει για το φωταέριο και ξάφνου λέει “Μιλάτε γερμανικά;” στον Άσκουιθ στα 1914»
Αυτός ο Μιτσίο λοιπόν που έπαιξε σύμφωνα με τους κανόνες του θεάτρου Νο τον φύλακα του πηγαδιού, το γεράκι, στο ομώνυμο θεατρικό του Γέητς, επηρεάζοντας λένε τον ποιητή και στο πώς να το γράψει, μια και το σύνολο ήταν αναπόσπαστα λόγος και κίνηση και χορός και οι ιδέες της απλότητας για το θέατρο που είχε ο Γέητς ποιος θα ισχυριστεί ότι δεν έχουν σχέση με τους μυστικούς κανόνες του θεάτρου Νο για την εκδίπλωση του δράματος, αυτός ο Μιτσίο λοιπόν, υπήρξε κάποτε καθαριστής. Είδε από το παράθυρο της σοφίτας του στο Λονδίνο κάποιο ξημέρωμα τους καθαριστές που περνούσαν να σαρώσουν το δρόμο και κατάλαβε ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί κι αυτός να κάνει χωρίς να ξέρει καλά Αγγλικά αλλά και χωρίς να τον πάρουν είδηση οι φίλοι του γιατί θεωρούσε εξευτελιστικό για την κοινωνική του θέση να κάνει αυτή τη δουλειά. Ετσι λοιπόν με τη βοήθεια του λεξικού έγραψε σε ένα χαρτί το ερώτημα πού παίρνουν κόσμο για αυτή την δουλειά; Οι καθαριστές του είπαν και άρχισε μια δεύτερη, μυστική ζωή, τα ξημερώματα που του εξασφάλιζε κάτι παραπάνω από τις συνηθισμένες του ψωμόσουπες.
Ακόμα και αν κάποιος από τους φίλους του κοιτούσε αφηρημένα από το δικό του παράθυρο, τόσο νωρίς το πρωί τη σκυφτή συσπειρωμένη φιγούρα να σαρώνει, θα ήταν αδύνατο να διανοηθεί ότι ήταν ο ίδιος που σε στιγμές έμπνευσης, ξετύλιγε το σώμα του και σε συγκρατημένη έκσταση έκανε να ξεδιπλώνονται τελετουργικά τα φτερά του αυτά που αργότερα ο σχεδιαστής του κατασκεύασε για την παράσταση.
Τον Νιζίνσκι τον είχε δει παλαιότερα να παίζει στο Παρίσι και αυτό επηρρέασε οριστικά την απόφασή του να γίνει χορευτής.
Στη φωτογραφία είναι ο ίδιος ο Μιτσίο, με το κοστούμι του γερακιού, ως φύλακας του πηγαδιού στην ομώνυμη παράσταση του Γέητς. Την εικόνα βρήκα σε ένα παλιό πρόγραμμα του θεάτρου Κυδωνίας που συνόδευε το ανέβασμα τεσσάρων μονόπρακτων του Ιρλανδού ποιητού. Το σκίτσο με το Σκουπιστή είναι του Van Gogh από ένα γράμμα στον αδελφό του που το έκανε στη Χάγη, το φθινόπωρο του 1882.
Το ποίημα «Νέος άνδρας με σκούπα» έχει δημοσιευτεί στην ποιητική μου συλλογή το Αλφαβητάρι των πουλιών, εκδόσεις Εύμαρος, Απρίλιος 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου