Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2008

Ο Ντίνγκο, ο Καπί και σκύλος που δεν έκανε τίποτα τη νύχτα



Ήταν η γελοιογραφία με τη συνομιλία μεταξύ δύο σκύλων – στο site του Ροβιθέ που σχολίαζε την κρίση στον χώρο των μπλόγκς από το βιβλίο του Ολλανδού καθηγητή Χερτ Λόβινκ «Zero comments: Blogging and Critical Internet Culture» (εκδ. Routledge) (Βλ. http://rovithe.blogspot.com/2008/09/zero-comments.html για το λινκ)
όπου ο ένας σκύλος λέει στον άλλο:
"είχα δικό μου μπλογκ για ένα διάστημα, αλλά μετά αποφάσισα να επιστρέψω στο άσκοπο, αδιάκοπο γαύγισμα"
που με έκανε να σκεφτώ ξανά την εικόνα του σκύλου στη λογοτεχνία (και όχι μόνο).
Δυο σκύλοι που συζητούν βαριεστημένα ότι σκέφτονται να σταματήσουν το blogging θυμίζουν ίσως τον αμήχανα απαισιόδοξο Σνούπυ και είναι πολύ μακριά από το πρότυπο του «θετικού ήρωα» ή θετικού χαρακτήρα που στερεότυπα αποδίδεται στο σκύλο – αυτό του πιστού φίλου του ανθρώπου, αυτού που αν εκπαιδευτεί κατάλληλα θα μπορούμε να τον εκμεταλλευτούμε ζητώντας του να μας φέρει τις παντόφλες ή την εφημερίδα μας ή ακόμα να του αποδώσουμε αξιοθαύμαστη νοημοσύνη ώστε να βοηθάει στην εξιχνίαση εγκλημάτων.

Οι ιδιότητες της μεταμοντέρνας εποχής πιστεύω ότι αποτελούν την εξέλιξη μιας φάσης «εξορθολογισμού» των σκύλων που χωρίς να εγκαταλείψουν την τάξη του πιστού υπηρέτη περνούν από την αρχαία εποχή της αθωότητας και των συναισθημάτων στη φωτισμένη εποχή της εκπαίδευσης και του εγγραμματισμού. Δεν μπορείς λοιπόν να έχεις blog χωρίς να ξέρεις ανάγνωση και γραφή. ΄Ετσι την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και των ανακαλύψεων οι σκύλοι ακολουθούν μαθαίνοντας ανάγνωση και γραφή. Συνεπώς οι σκύλοι ανταλλάσσουν e-mails στην επόμενη φάση, στην κοινωνία της πληροφορίας και κατόπιν το αμφισβητούν και αυτό, στην κοινωνία της γνώσης και επιστρέφουν στο ακατάσχετο γαύγισμα.


Όσοι έχουν δει την ταινία κινουμένων σχεδίων Πήτερ Παν (του Ντίσνευ) θυμούνται την Νάνα, το σκύλο νταντά που τακτοποιούσε τους κύβους και σχημάτιζε λέξεις με τα γράμματα που ήταν γραμμένα στην μια πλευρά. Νομίζω ότι το βιβλίο του Μπάρι δεν της αποδίδει αυτή την ιδιότητα αλλά υπάρχουν δύο περιπτώσεις σκύλων στην κλασσική λογοτεχνία για παιδιά που ξέρουν ανάγνωση και γραφή:ο περίφημος Καπί από το Χωρίς οικογένεια του Έκτορος Μαλό και ο Ντίγκο από το δεκαπενταετή πλοίαρχο του Ιουλίου Βερν.
Στην πρώτη περίπτωση ο Καπί είναι συμμαθητής του μικρού Ρεμί του προστατευόμενου του πλανόδιου μουσικού Βιτάλη και παρακολουθεί μαζί τα μαθήματα ανάγνωσης που επιχειρεί να παραδώσει ο Βιτάλης χαράσσοντας τα ψηφία της αλφαβήτου σε φλούδες που έχει κόψει από μια ξύλινη σανίδα και σχηματίζοντας σιγά σιγά λέξεις που οι μαθητές του μπορούν να διαβάζουν.

Φυσικά μπορεί να διαβάζει και ο σκύλος, ο οποίος σύμφωνα με το κείμενο,
«όταν τα έβλεπε (τα γράμματα) απλωμένα στο χορτάρι, έπρεπε να τραβάει με το πόδι του το γράμμα που έλεγε ο κύριός μας, αφού δεν μπορούσε να τα λέει με το όνομά τους μια και δεν είχε μιλιά» (1)

Στον δεκαπενταετή πλοίαρχο – και αυτού ο συγγραφέας είναι Γάλλος – ο σκύλος ο Ντίνκο – μπορεί να γράφει. Χρησιμοποιεί – όπως η Νάνα – τους κύβους με τους οποίους μαθαίνει την αλφαβήτα ο μικρός Τζάκ και σχηματίζει τα αρχικά του ονόματος του αφεντικού του.


«Το πανέξυπνο ζώο έφερε τον κύβο και τον ακούμπησε μπροστά στα πόδια του Τζακ. Επάνω του ήταν γραμμένο ένα κεφαλαίο Σ. Έπειτα, ξαναπλησίασε τους κύβους, διάλεξε ένα άλλο, τον άρπαξε, τον έβαλε στο στόμα του, τον έφερε στο παιδί και τον τοποθέτησε δίπλα στον προηγούμενο. Επάνω του ήταν γραμμένο ένα κεφαλαίο Β.» (2)

Ο σκύλος δια του οποίου ο Τόμας Πύνσον παρωδεί το διαφωτισμό, την πολυμάθεια και τις εγκυκλοπαιδικές γνώσεις είναι ο Learned English Dog, στο Mason & Dixon οποίος μιλάει με ανθρώπινη φωνή και γνωρίζει Βιολογία, Ιστορία και Μαθηματικά. Ο Learned English Dog όμως είναι μια παρωδία, ενώ για τον Καπί και τον Ντίνγκο είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε – όπως επιθυμούν οι συγγραφείς των βιβλίων – ότι όντως γνωρίζουν ανάγνωση.

Αυτά τα λίγα για τους «διαβασμένους» σκύλους που από όλα τα ζώα προτιμήθηκαν από την ανθρώπινη φαντασία όχι μόνο να μοιράζονται τα ανθρώπινα αισθήματα όπως η φιλία και η πίστη αλλά και τις πιο «εκλεπτυσμένες» ανθρώπινες δεξιότητες.

Ο σκύλος σαν ακροατής σήμερα προτείνεται για να βοηθήσει τα παιδιά στην ανάγνωση (5) . Αυτά διαβάζουν και αυτός υπομονετικά ακούει.


Έχει ενδιαφέρον ο κατάλογος των σκύλων στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και τα κινούμενα σχέδια. από τη wikipedia (4) (και τι δεν έχει η wikipedia! ). Αναγνωρίζω τον Άργο τον πιστό σκύλο του Οδυσσέα, τον Μπακ από το κάλεσμα της Άγριας φύσης του Λόντον και το σκυλί του Μπάσκερβιλ.


Ο κατάλογος δεν ξέρω αν είναι εξαντλητικός γιατί δεν έχει για παράδειγμα το Σουλτάνο το σκύλο του Ρουσσώ που είναι πλέον σκύλος της λογοτεχνίας, αλλά έχει έναν άλλο σκύλο που κλέβει την παράσταση. Πρόκειται για ένα σκύλο χωρίς όνομα, «το σκύλο που δεν έκανε τίποτε τη νύχτα, ανώνυμο, που εντούτοις με αυτό το περίεργο συμβάν έδωσε το κλειδί στην ιστορία του Σέρλοκ Χόλμς «Η περιπέτεια της Ασημένιας Φλόγας» του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ».






(1) ΄Εκτωρ Μαλό, Χωρίς Οικογένεια, Απόδοση Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδη, εκδ. Μίνωας
(2) Ιούλιος Βερν, Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος, μετάφραση Καλλιόπη Σφαέλλου – Βενιζέλου, εκδ. Μίνωας
(3) Mazon & Dixon and the Enlightenment του Erik Ketzan στο http://www.themodenword.com/pynchon/papers_ketzan2.html
(4) http://en.wikipedia.org/wiki/List_of _fictional_dogs.html
(5) http://www.therapyanimals.org

8 σχόλια:

Β. είπε...

Πολύ με τιμά που η ανάρτησή μου έγινε ερέθισμα για μια άλλη σκέψη - για να είμαστε δίκαιοι όμως απλώς μεταφέρω τα σχόλια του συγγραφέα και την εικονογράφηση ενός άρθρου της Ελευθεροτυπίας της περασμένης εβδομάδας - απο εκεί πήρα του σκύλους (που με τη σειρά τους προέρχονται από ένα μη αναφερόμενο στην εφημερίδα τεύχος του περιοδικού New Yorker).

Αυτή η αλυσίδα αναφορών (όπου κάπου χάνεται το copyright) είναι εν πολλοίς ενδεικτική του τρόπου που λειτουργεί το Διαδίκτυο (και οι εξ' αυτού προερχόμενες "πηγές").

Το καλό είναι πάντως ότι λειτουργεί ως αφορμή για μια πρωτότυπη σκέψη - σήμερα για τους σκύλους, αύριο για ό,τι άλλο καλό μας ετοιμάζετε...

Περιμένουμε, βέβαια...

Ευχαριστώ και πάλι

Ροβιθέ

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Εμένα με τιμά κύριε Ροβιθέ η παρουσία σου στις Πινακίδες από κερί. Ευχαριστώ ούτως ή άλλως για την φιλοξενία στο καταπληκτικό σου ιστολόγιο - ακένωτο - κυριολεκτικά από βίωμα αλλά και στοχασμό (αυτά τα έχουμε πει ιδιαιτέρως) και οι αναγνώστες σου ούτως ή άλλως το γνωρίζουν. Επιβεβαιώνει - τα στοιχεία προσωπικής μυθολογίας - τις ιδέες του Λόβινκ για τη νέα μορφής συγκρότηση από το διαδίκτυο.

Η συζήτηση σε εκείνο το ποστ με έβαλε σε σκέψεις αλλά οι δύο σκύλοι με έβγαλαν εκτός θέματος - ελπίζω δημιουργικά.

Και πάλι τιμή μας που εμφανιστήκατε με σχόλιο.

Idom είπε...

Αγαπητή Πόλυ,

εγώ θα συνεισφέρω με τρία αγαπημένα μου παιδικά σκυλο-αναγνώσματα:
Τα 101 σκυλιά τής Δαλματίας τής Σμιθ, όπου ο Πόνγκο μπορεί να διαβάζει μια χαρά, ενώ η Μίσσις στο περίπου.
Ο "Μάγκας" τής Δέλτα, ο οποίος δεν ξέρει να διαβάζει και λυπάται τα καημένα τα παιδιά που χάνουν τη μισή μέρα τους γραντζουνώτας μικρά ξυλάκια επάνω σε φύλλα χαρτιού.
Ο "άσπρος Μπιμ με το μαύρο αυτί" τού Γαβριήλ Τροεπόλσκι, ένα εξαιρετικό, πεσιμιστικό βιβλίο, πολύ δυσεύρετο πια (φυσικά εξαντλημένο). Ο καημένος Μπιμ δεν διάβαζε αλλά είχε κατασυγκινηθεί όταν έλαβε ένα γράμμα που το αφεντικό του είχε τρίψει επάνω του τα χέρια του για να αφήσει την μυρωδιά του.

Σκεφτόμουν ότι οι τρεις συγγραφείς αντιστοιχούν στους Αισχύλο, Σοφοκλή και Ευριπίδη, στην παρουσίαση των σκύλων: οι σκύλοι τής Σμιθ είναι σαν άνθρωποι, τής Δέλτα εξειδανικευμένοι και τού Τροεπόλσκι ... απλά σκύλοι.

Idom

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Αγαπητέ μου Idom,

η συνεισφορά σου στη συζήτηση, όπως πάντα εύστοχη, είναι φυσικά ευπρόσδεκτη. Αυτό με την αντιστοιχία των αρχαίων τραγικών με τις κατηγοριοποιήσεις των σκύλων έχει πολύ γούστο.

Και η ιστορία με τη μυρωδιά του αφεντικού στην επιστολή είναι πολύ συγκινητική.

Υπάρχει άλλη μια ιστορία με εγγράμματο ζώο που έχω συναντήσει. Πρόκειται για τη Ντόλυ, το αγαπημένο άλογο του Λούκυ Λουκ - σε αντίθεση με τον μειωμένης αντίληψης Ραν -τα -πλαν το σκύλο.

Όταν κάποιος παρουσιάζει ένα εκπαιδευμένο άλογο που χτυπάει τόσες φορές το πόδι του στο χώμα όσες ο αριθμός που φωνάζει το αφεντικό του. Στην ερώτηση πόσο κάνει 3+3 η Ντόλυ φαινομενικά δεν δείχνει να χτυπάει το πόδι της έξι φορές αλλά το σέρνει το χώμα. Μια πιο προσεχτική ματιά δείχνει ότι έχει "γράψει" τον αριθμό 6 στο έδαφος.

Ανώνυμος είπε...

υπάρχει άλλος ενας ορθλογιστης σκυλος που μιλα στο 'my name is red' του παμουκ. όταν το διαβασα πριν λιγο καιρο κατευθειαν πηγε ο νους μου στον Μεισον και Ντιξον... καλη σας μερα!

WCF είπε...

Πόλυ, η κάθε ανάρτησή σου έχει κάτι το ιδιαίτερο , οι επιλογές σου είναι ευφυείς και τα ψαξίματά σου πρωτότυπα.......είμαι χαρούμενη που ανακάλυψα το μπλογκ σου, και περισσότερο, τον άνθρωπο πίσω απο αυτό, δηλαδή εσένα, που μοιραζόμαστε απο ότι φαίνεται πολλές κοινές αισθητικές/πολιτιστικές ανησυχίες...

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

ficciones,

καλημέρα κι από δω! Δεν έχω τελειώσει την ανάγνωση αυτού του βιβλίου του Παμούκ... Τι κρίμα...
Θα ψάξω ωστόσο να το βρω. Σίγουρα έχει διαβάσει Pynchon και μας κλείνει το μάτι!
Σε υπερευχαριστώ για την αναφορά!
Καλή σου μέρα!

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ειρήνη,

My name is not red but I blush! :):):)
Να σαι πολύ καλά!
Τα αισθήματα είναι αμοιβαία, στο έχω πει!