Το σημάδι της ιστορίας, η νίκη του Ομπάμα, ο στρατός των μαύρων και η εξορία των κατοίκων της Πάργας

To κατά πόσο η νίκη του Ομπάμα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες αυτών που τον ψήφισαν αλλά και των « άλλων» σε όλες τις γωνιές του πλανήτη που πανηγύρισαν με αυτή αλλά που δεν μπορούν να τη χαρούν απόλυτα λόγω της καχυποψίας των κυνικών, αυτών που τα ξέρουν όλα από πριν, είναι αντικείμενο συζητήσεων, συγκρούσεων και αμφιβολιών και στον ελληνικό και το διεθνή τύπο και δεν είναι φυσικά το θέμα μας σε αυτή την ανάρτηση. Αφορμή ωστόσο για το σημερινό θέμα του περιθωρίου που ανιχνεύτηκε στον αφρό της επικαιρότητας είναι ένα λαμπρό κείμενο του φιλόσοφου και ψυχαναλυτή Σλαβόϊ Ζίζεκ στο περιοδικό In These Times, της 13.11.2008. Το κείμενο είναι το «Why Cynics Are Wrong. The sublime shock of Obama’s victory» και μεταφρασμένο από τον Μωυσή Α. Μπουντουρίδη δημοσιεύεται στην Αυγή της Κυριακής (23.11.2008) και στο ιστολόγιο του http://thrymmata.blogspot.com/2008/11/slavoj-zizek.html .
Δεν είναι το θέμα μας τα απολαυστικά επιχειρήματα του Ζίζεκ για το γιατί να εμπιστευθούμε επί τέλους τη δύναμη της ψευδαίσθησης και να πανηγυρίσουμε χωρίς δεύτερες σκέψεις και δισταγμούς, κάτι που ούτως ή άλλως θα σας εξομολογηθώ ότι το έχω κάνει χωρίς να περιμένω να μου το πει ο Ζίζεκ αλλά κατ’ αρχήν μια αναφορά στον Καντ που κάνει σχετικά με το ρόλο της Ιστορίας:

«Η νίκη του Ομπάμα ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία. Είναι ένα σημάδι της ιστορίας με την τριπλή Καντιανή έννοια του signum rememorativum, demonstrativum, prognosticum (του σημαδιού της υπενθύμισης, της απόδειξης, της πρόγνωσης). Δηλαδή, είναι ένα σημάδι, μέσα στο οποίο αντηχεί η μνήμη του μακρινού παρελθόντος της σκλαβιάς και των αγώνων για την κατάργησή της. Ένα συμβάν, που τώρα αποδεικνύει την αλλαγή. Και μιας ελπίδας για μελλοντικά επιτεύγματα.

Σε ποια μνήμη του παρελθόντος αναφέρεται; Μα στη νίκη των μαύρων σκλάβων στην Αϊτή που πάλεψαν για να μπορέσουν να συμμετάσχουν πλήρως στο χειραφετητικό σχέδιο της Γαλλικής Επανάστασης.



Η εμβέλεια της νίκης του Ομπάμα για τον κόσμο που την παρακολουθεί συγκρίνεται με αυτήν της Γαλλικής επανάστασης:

Σύμφωνα με τον Ζίζεκ:

« Πρέπει να παρατηρήσουμε εδώ ότι η Γαλλική Επανάσταση ενέπνευσε τον ενθουσιασμό όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά επίσης και σε μακρινά μέρη, όπως στην Αϊτή, όπου πυροδότησε ένα άλλο παγκόσμιο ιστορικό συμβάν: Τον πρώτο ξεσηκωμό των Μαύρων σκλάβων, που πάλεψαν για την πλήρη συμμετοχή τους μέσα στο χειραφετικό σχέδιο της Γαλλικής Επανάστασης. Όπως μπορεί να επιχειρηματολογηθεί, η πιο υψηλή και μεγαλειώδης στιγμή της Γαλλικής Επανάστασης έλαβε χώρα όταν η αντιπροσωπεία από την Αϊτή μ’ επικεφαλής τον Toussaint l’Ouverture επισκεπτόταν το Παρίσι και γινόταν δεκτή μ’ ενθουσιασμό από τη Λαϊκή Συνέλευση, σαν ίσοι μεταξύ ίσων.»

Στη νίκη του Ομπάμα αντηχεί λοιπόν η νίκη του μαύρου Τουσαίν Λουβερτίρ ο οποίος την εποχή του έγινε αντικείμενο θαυμασμού από εχθρούς και φίλους. Για αυτόν γράφτηκε ένα σονέτο από τον William Wordsworth, Toussaint, the most unhappy man of men, ο Λαμαρτίνος έγραψε προς τιμήν του ένα έμμετρο θεατρικό σε πέντε πράξεις. Οι μαύροι Ιακωβίνοι έμειναν στην ιστορία μετά τη σύλληψη του Τουσαίν από τον στρατηγό Λεκλέρκ σαν η πρώτη απόπειρα εξέγερσης των σκλάβων. Αξίζει ωστόσο να αναφέρουμε ένα περίεργο γεγονός. Την εποχή που ο Τουσαίν πολεμούσε ακόμα με την πλευρά των Γάλλων ως επίσημος κυβερνήτης της Αϊτής εναντίον των Άγγλων και των Ισπανών στην περιοχή, ο Βρετανός στρατηγός Τόμας Μαίτλαντ που προσπάθησε να τον εξαγοράσει κλείνοντας μια μυστική συμφωνία μαζί του, ηττήθηκε από τον στρατό μαύρων και μιγάδων υπό τον Λουβερτίρ στην Αϊτή.

"Ο Μαίτλαντ συναντά τον Λουβερτύρ"

Ο στρατός των μαύρων σκλάβων νικά τον στρατό των Βρετανών. Αυτό θα επαναληφθεί. Η νίκη του Λουβερτίρ αντηχεί κατά τον Ζίζεκ στην νίκη του Ομπάμα αλλά αντηχεί και στη νίκη του στρατού των Ζουλού κατά των Άγγλων στην Αφρική στα 1879 καθώς και στις νίκες των Ινδιάνων ιθαγενών την ίδια εποχή κατά των Αμερικανών καταπατητών.

Ποιος ήταν όμως αυτός ο Άγγλος στρατηγός που νικήθηκε από τον στρατό των πρώην σκλάβων;
Ο Τόμας Μαίτλαντ, ήταν ο μετέπειτα κυβερνήτης της Μάλτας και των Ιονίων νήσων. Λέγεται ότι ήταν ο πιο απεχθής Βρετανός κυβερνήτης στα Επτάνησα. Ήταν αυτός που υπέγραψε την παραχώρηση της Πάργας στους Τούρκους, γεγονός που προκάλεσε την εξορία των κατοίκων της που έκαψαν τα κόκαλα των προγόνων τους για να μην τα βρουν οι Τούρκοι. Τότε, στα 1817 ήταν που ο λόρδος Κάρολος Μονκ είχε εκφωνήσει τους φλογερούς του λόγους στο Βρετανικό Κοινοβούλιο για να αποτρέψει αυτή την αποτρόπαιη πράξη, το να αλλάξει δηλαδή η Πάργα κατακτητή.


«Έχεον πολυάριθμα
μελισσών έθνη οι σίμβλοι (οι κυψέλες)
της Πάργας βομβηδόν
εις τον πολύν επέταον
καρπόν λυαίον

γράφει ο Ανδρέας Κάλβος στην Ωδή του «Εις Πάργαν» και εύχεται την επιστροφή στα πάτρια εδάφη:



Πάλιν οι πρόνοοι χείρες,
Εκεί όπου εκαύσατε
(ελληνική φροντίδα!)
Των προγόνων τα λείψανα,
Εκεί σας φέρνουν.



Η νίκη του Ομπάμα και του Τουσαίν Λουβερτύρ δεν αντηχεί φυσικά σε καμία νίκη των κατοίκων της Πάργας ούτε των Ριζοσπαστών κατοίκων της Επτανήσου.
Απλά σαν σημάδι – υποδεικνύει - signum demonstrativum θα έλεγε ο Καντ - , μέσω μιας τραγικής σύμπτωσης, το πρόσωπο του Τόμας Μαίτλαντ που είχε νικηθεί από το στρατό των μαύρων της Αϊτής.
Ο αντίπαλος ήταν το ίδιο πρόσωπο, ο εχθρός είναι πάντα ο ίδιος.