Σάββατο 1 Ιουλίου 2023

«Οι εποχές έχουν φτερά γιατί έρχονται και περνούν όπως η πεταλούδα», της Πόλυς Χατζημανωλάκη (δώδεκα εικόνες)

 1. Ελληνικό καλοκαίρι σε δυο εικόνες.  Ένας  κάβουρας  που «χαροπαλεύει»,  ο Διγενής στα μαρμαρένια αλώνια, λέξεις από μια γλώσσα βυθισμένη  στην ιστορία τεσσάρων χιλιάδων χρόνων. Στον αντίποδα, ένα παιδί που το μπουκώνει υστερικά η μητέρα του στο παραθαλάσσιο εστιατόριο. Στις σελίδες του Λακαριέρ και τα δύο. Μπορώ να συνεχίσω να τις βλέπω επ’ άπειρον:  Η  μαγεία της του λευκού των Κυκλάδων του Ελύτη και οι δονήσεις από τα φωτορυθμικά στις ντισκοτέκ μετά τα μεσάνυχτα. Ο Λιόντας της Τζιας  και οι συζητήσεις λουομένων που κρυφακούς θες δεν θες.

 

 

2. Ζηλεύω τους ανθρώπους που κάθονται στις αυλές τους τα βράδια που κάνω τους περιπάτους μου στα νησιά των διακοπών. Σβηστά φώτα στο μπαλκόνι, το μαγιό που στεγνώνει στην άκρη ή μια παρέα γύρω από ένα τραπέζι, κάποιος ετοιμάζει στην κουζίνα το φαγητό ακούγονται τα πιατικά, ακατανίκητη επιθυμία να κοιτάξω μέσα στο ξένο σπίτι. Κάποιοι ξεκουράζονται στα αραγμένα σκάφη τους, παίζουν τάβλι, σκάκι ή κρατούν ένα ποτήρι κρασί στο χέρι. 

Τι ζηλεύω ακριβώς. Το ότι επιτελούν με αυτάρκεια και χάρη  το πιο τετριμμένο κομμάτι της ζωής, το τίποτα, κάτι που εγώ δεν το έχω καταφέρει ακόμα  και γι’ αυτό  λυπάμαι. 

 

 

3. Ο Σκοτ Φιτζέραλντ γράφει κάπου ότι χρησιμοποίησε τα τετράδια της Κάθρην Μάνσφιλντ για τις περιγραφές της  Νότιας Γαλλίας στο «Τρυφερή είναι η νύχτα». Ποιος; Αυτός που κι αν έχει ζήσει στη Γαλλική Ριβιέρα, στα ξενοδοχεία της. Γιατί άραγε; Είναι επισφαλής για αυτόν που γράφει η βιωμένη του εμπειρία σε σχέση με τη στιβαρή επιβεβαίωση του γραπτού λόγου ενός ομοτέχνου;

Σήμερα, μπορείς να δεις φωτογραφίες και της τελευταίας λεπτομέρειας. Τη θέα από το δωμάτιο, το μπάνιο, την τραπεζαρία του ξενοδοχείου, από τη Booking και την Trip Advisor. Ωστόσο θα χρησιμοποιήσω τις σημειώσεις ενός εικοσιεξάχρονου συγγραφέα και θα νιώσω στα πόδια μου τη θέρμη που έχουν οι πέτρες στην παραλία του Οράν. Άρχισαν στο μεταξύ στο μέηλ να έρχονται καταιγιστικά μηνύματά από ξενοδοχεία την Αλγερία. Η πραγματικότητα που διαστέλλεται. Το τι σκέφτεσαι  δεν είναι πια μυστικό για τις μηχανές του google. Είμαι υποψήφιος πελάτης.   Αυτό είναι ο σκοπός μου, εκεί θέλω να βρεθώ με μια υπερφυσική παντοδυναμία. Ένας πύργος της Βαβέλ από την ανάποδη, ένα βουνό που ξηλώνεται και σιγά σιγά απλώνεται μέσα στην ακτή, της δίνει υπόσταση εδώ και ογδόντα χρόνια, αυτό έχει γράψει ο Αλμπέρ Καμύ  στο «Καλοκαίρι» και τώρα γράφω κι εγώ για την  πέτρα της Αριάδνης. Έβγαλα τα παπούτσια μου και περπάτησα δύο χιλιόμετρα πλάι στη θάλασσα, μέσα σε μια άχνη υδρατμών, μια λεπτή υφή, τράνζιτο της ύλης, ανάμεσα στις δύο υποστάσεις, την πέτρα και το αλμυρό νερό που διαβρώνει. Προφέρω τις μαγικές λέξεις, όπως ο Αδάμ Καδμόν το αλφάβητο και να η δημιουργία, εκείνου του κόλπου του 1939, ξανά. Το πρωί είχα αλάτι στα τσίνορα και φουσκάλες στα πόδια. 

 

 

4. Στο μπαλκόνι του σπιτιού μου διαβάζω. «Κοντά στην άγρια καρδιά» της Κλαρίσε Λισπέκτορ όχι αυτό που μετέφρασε η Αμαλία Ρούβαλη, αλλά μια αγγλική μετάφραση που βρήκα στο διαδίκτυο και συμβιβάζομαι. Ίσως οι περαστικοί που βγάζουν τα βόλτα τα σκυλιά τους, ή τα νέα παιδιά  που αράζουν τα βράδια του Ιουλίου στο Ρέμα με ένα τρανζιστοράκι να θεωρούν ότι είμαι κι εγώ αυτάρκης όπως οι άνθρωποι στα νησιά. 

 

5. Αεράκι, ήλιος γλυκός, μυστηριώδης ερημία, σιωπή.  Μεσημεράκι Κυριακής Ιουλίου και πάλι στο δρόμο, στην γειτονιά της Αθήνας. Κάποιος άφησε  την πόρτα ανοιχτή, εξεγέρθητι Βορρά και έρχου Νότε. Η αιώρα μια αρχετυπική μέθη.

 

6. Κόκκινα σκαθάρια  γαντζωμένα  στις κάψες ξεραμένων αγκαθιών. Ανά δύο, προσηλωμένα σε μια αόρατη ανταλλαγή. Όσο και να πλησιάζεις είσαι έξω από τον κόσμο τους. Το κουφάρι του φυτού και το ζευγάρωμα του ξενιστή. Ακινησία, σιωπή, ένας κόσμος σε άλλη κλίμακα, με άλλους ρυθμούς, προκλητικά ερυθρός, διάστικτος από τα χρώματα του πολέμου, υπήρχε απ' ανέκαθεν, αναδύεται τώρα που χαμηλώνουν οι ρυθμοί και τον παρατηρείς.

 

7. Η νυχτοπεταλούδα "Γεράκι του λεβάντε" ή Theretra alecto της οικογενείας των Σφιγγιδών σε διάφορες λήψεις από κοντά όπως ακίνητη είχε σταθεί στη σήτα της μπαλκονόπορτας. Και στο όνομα και στην όψη φοβερή, όχι μεγαλύτερη από τέσσερα εκατοστά μήκος, και πάλι σε τρομάζει.  

 

Μια νυχτοπεταλούδα ήξερα με το όνομά της μέχρι τώρα την Αχεροντία άτροπο - περισσότερο για τις εμφανίσεις της στη λογοτεχνία  άλλη εξοικείωση δεν έχω με τα πλάσματα αυτού του κόσμου,  με τα εξωτικά ονόματα και τη σκοτεινή μορφή... 

 

Ο χώρος είναι γεμάτος περίεργους ήχους, βόμβους, υπερήχους, θωρακικές κοιλότητες, πόδια, γεννητικά όργανα εντόμων και αρθροπόδων που συντονίζονται και γεμίζουν όλο το φάσμα του ηχητικού πεδίου με τον τρόπο που  αυτά ξέρουν και επικοινωνούν, Δημιουργούν ζωτικούς χώρους, οροθετούνται αναμεταξύ τους τους, αχαρτογράφητες περιοχές, αόρατες και σιωπηλές για τον άνθρωπο - εισβολέα που μόνο ένα βόμβο ακούει και αυτόν δεν τον  καταλαβαίνει...

 

Το Γεράκι του λεβάντε εκπέμπει τρομακτικούς υπερήχους για να διώχνει τις νυχτερίδες. Δεν ξέρω πώς φώναζε όταν το φωτογράφιζα.  

 

8. Ο πολικός αστέρας, η Άρκτος, η ουρά του Σκορπιού, ο Αντάρης, ο στάχυς της Παρθένου, το σπιτάκι ο Τοξότης, επιβεβαίωση μιας νομαδικής γνώσης, του μυστικού μιας περίεργης σέχτας. Ουράνιες παρατηρήσεις, ένα αλφαβητάρι που συλλαβίζουμε, σχήματα που εκστατικά  διακρίνουμε στον ουρανό, κάθε χρόνο. Μια γνώση χαρούμενη σχεδόν που ανακαλείται με μοναδικό σκοπό να ακινητοποιηθεί  ο χρόνος, το καλοκαίρι, η παρουσία του στερεώματος, η καθαρότητα του ουρανού, η ανάδυση των σχημάτων των αστερισμών με τις αρχέγονες ονομασίες. Ο κόσμος δημιουργείται κάθε καλοκαίρι από την αρχή, για να κοιτάξουμε ψηλά και να τον διαβάσουμε. Παρηγορία ότι είναι όλα είναι στη θέση τους και θα εμφανιστούν  με αφορμή έναν άλλο ρυθμό ζωής. Ο βόμβος και τα φώτα της πόλης ρίχνουν ένα πέπλο ανάμεσα σε μας και τον ουρανό. Το ευεργετικό σκοτάδι που γεμίζει το χώρο το καλοκαίρι στην εξοχή, ένα σκοτάδι καθαρό, ξηρό,  κατεβάζει τον ουράνιο θόλο σε μια τελετουργική στερεοσκοπία. Επανάληψη, αναγέννηση, μια ενιαύσια τελετουργία, καθησυχαστική και γεμάτη γοητεία. Τον υπόλοιπο καιρό κανείς δεν σκέφτεται να υπολογίσει αποστάσεις με έτη φωτός, γεννήσεις και θανάτους άστρων, να θυμηθεί παραδόσεις Ινδιάνων και την λυπημένη ιστορία της Πούλιας. Ποιος την βλέπει την Πούλια άλλωστε το χειμώνα;

 

9. Όπου μπορείς με τη φωτογραφική μηχανή να φέρεις τριάντα φορές πιο κοντά εκείνη τη βαρκούλα που βλέπεις στα ανοιχτά. Και την τράτα που ξεκινά το σούρουπο.

 

10. Κάποτε η θάλασσα πήρε μια παράξενη μυρωδιά, βαριά, θαλασσινή. Οι άνθρωποι κοίταζαν στα ανοιχτά και νόμιζα πως ήταν από το πολεμικό πλοίο που συνήθιζε να περιπολεί αργά το απόγευμα, κάνοντας κύκλους γύρω από τον εαυτό του σαν να χορεύει τανγκό, αργά αργά...

Δεν άργησα να μάθω ωστόσο, ότι η θάλασσα ήταν εκείνο το βράδυ γεμάτη νεκρά ψάρια, ένα καΐκι  φορτωμένο μπάταρε και χύθηκαν στη θάλασσα. Γι΄αυτό η μυρωδιά, γι’ αυτό και τα πουλιά έσπευδαν εφορμώντας, ότι προλάβουν, άλλο και πάλι ετούτο με τους οιωνούς.

Κόσμοι που συνορεύουν,  τα χωράφια και η θάλασσα, τα ψάρια, τα πουλιά, ο καθείς και το βασίλειό του. Μα που βρέθηκαν τόσα πουλιά εκεί  στο λεπτό; Ο θάνατος.  

Ο κάτοικος της πόλης μαθαίνει να ανασαίνει για ελάχιστα λεπτά μαζί τους τη ζωή και το θάνατο, να κοιτά εκστατικός το θαύμα της αρμονίας, της φύσης από το οποίο έχει αποξενωθεί...

 

11. Το πρόσωπο του καλοκαιριού, λεπτομέρεια μαζί με τις τέσσερις εποχές, Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας, στις τέσσερις γωνίες ενός ψηφιδωτού στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού. Οι εποχές έχουν φτερά γιατί έρχονται και περνούν, όπως εκείνη η πεταλούδα

 

12. Μια πεταλούδα μέσα στη θάλασσα - μια Βανέσα αταλάντα. Ποιο θαλασσινό άρωμα την έχει παρασύρει, αχ να καθίσει λίγο κάπου να ξεκουραστεί πού όμως, δεν υπάρχουν  βραχάκια στη διαδρομή της. Πετά γρήγορα από μπροστά μου και την χάνω από τα μάτια. Δεν ξέρω πόσο βαθιά βλέπει, πώς προσανατολίζεται σε μεγάλες αποστάσεις.


Πόλυ Χατζημανωλάκη 

Δημοσιεύτηκε κάποτε στις Αναγνώσεις της Αυγής 

Δεν υπάρχουν σχόλια: