«Ἡ καρδιά μου εἶναι στὰ Ψηλώματα, ἡ καρδιά μου δὲν εἶν᾽ ἐδῶ

H Ναν Σέφερντ σε νεαρή ηλικία

                                                ...καὶ ἐνθυμούμην κάποτε τὸν στίχον τοῦ Σκώτου ἀοιδοῦ: 

«Ἡ καρδιά μου εἶναι στὰ Ψηλώματα, ἡ καρδιά μου δὲν εἶν᾽ ἐδῶ»

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Αμαρτίας φάντασμα" 

Χτες το βράδυ έπαιξα λίγο με τη δυνατότητα να κατεβάσω δωρεάν – το pdf – από το πόνημα της σπουδαίας αλλά όχι τόσο γνωστής Σκωτζέζας ποιήτριας της Ναν Σέφερντ. Ούτε στην Μεγάλη Βρετανία είναι ιδιαίτερα γνωστή παρά το ότι δίδασκε σε ένα κολέγιο  του Αμπερντήν - είχε αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο του Αμπερντήν  το οποίο αποφάσισε κάποια στιγμή να εκδώσει το 1977  το στοχαστικό της κείμενο – “the living mountain” –  εκατό σελιδούλες όλες κι όλες, σαράντα χρόνια μετά που το έγραψε και το κρατούσε στο συρτάρι της. Η Σέφερντ έζησε άλλα τέσσερα χρόνια, πέθανε δηλαδή το 1981 και ακόμα και τότε συνέχισε τις ορειβασίες στα όρη Cairngorms.

Το βιβλίο από την αφάνεια έγινε αίφνης διάσημο και τούτο όταν το ανακάλυψε ο Ρόμπερτ Μακφάρλαν εταίρος του Εμμάνιουελ Κόλετζ του Καίμπριτζ και της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας, πεζοπόρος, ορειβάτης ο ίδιος που τον βρήκα χάρη σε μια ομιλία του για τον Sebald και έκτοτε τον παρακολουθώ με προσοχή, σεβασμό και θαυμασμό σε κείμενα και παρεμβάσεις, ομιλίες στο youtube στην αρχή και κατόπιν στο twitter.

Ο Ρόμπερτ Μακ Φάρλαν στα ίχνη της Ναν Σέφερντ - στα Cairngorms

Ο Μακφάρλαν λοιπόν λέει πως το γεγονός ότι ανακάλυψε την Σέφερντ του άλλαξε τη ζωή. Ο τρόπος της να περιδιαβαίνει τα βουνά, χωρίς σκοπό, σαν το βουνό να είναι σύντροφος θα το έλεγα εγώ γυναικείος τρόπος, χωρίς στόχο να φτάσει στην κορυφή. Η Σέφερντ «ζούσε» στο βουνό και έγραφε για μια σωματική εμπειρία της ορειβασίας. Η διαφορά της από τους άλλους ήταν αυτό το σωματικό, το μη-  εγκεφαλικό που είχε στο πώς περιέγραφε την εμπειρία της αλλά και τους στοχασμούς της.

Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι από τη μια το φράγμα της γλώσσας, όχι επειδή πρόκειται για τα αγγλικά αλλά γιατί η εμπειρία του βουνού οδηγεί τη γλώσσα σε άλλα όρια που συνδέονται με αυτά τα ξεχωριστά που νιώθουν οι ορειβάτες, αυτοί που μοχθούν, που τους καίει ο ήλιος το πρόσωπο, που βγάζουν φουσκάλες και αντέχουν τον πόνο, που τους κόβεται η αναπνοή – πολλά από αυτά έχω οριακά νιώσει κυρίως όμως έχω  ακούσει τον Μακφάρλαν παλιά να αφηγείται και που ο ξένος με το βουνό αnaγνώστης μεταλαμβάνει, δεν ξέρω πόσο μπορεί να το καταφέρει όμως, αν δεν έχει την ανάλογη εμπειρία.

Ωστόσο αυτό  είναι ο εξανθρωπισμός. Να οικειωθούμε λίγο, έστω με τη φαντασία μας την εμπειρία του άλλου…

Ξέρω ότι στο τέλος θα το παραγγείλω το βιβλίο.

Απλά μέχρι τότε παρατείνω την προσμονή και σκέπτομαι άλλα, ανάλογα δικά μας που έχω διαβάσει, τις μακρές πεζοπορίες του Αλ. Παπαδιαμάντη για την Πεποικιλμένη, ή της Χαδούλας που έτρεχε άνω κάτω στα κατσάβραχα κυνηγημένη, ή άλλες εμπειρίες ποιητών δικών μας, προσφάτως στο Λιθοξόο του Μανόλη Πρατικάκη βρήκα ένα προσωπικό χρονικό εκπληκτικής σχέσης και απεικόνισης ενός κοσμικού οράματος στη νήσο Χρυσή, στο έρημο Γαϊδουρονήσι νότια της Κρήτης, ή η εμπειρία με τον αετό του Λουκά Κούσουλα στον Παρνασσό που θυμίζει τον αετό που είδε ο Μακφάρλαν στα Cairngorms. Αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας και αυτό που έχει σημασία είναι η ψυχή του ανθρώπου τελικά, με ποιους τρόπους βρίσκει το διπλό της έξω στην φύση στον κόσμο και πώς ασκείται η γλώσσα, πώς σμιλεύεται για να δίνει λέξεις, λέξεις ιδιαίτερες να αντηχούν αυτόν τον θαυμασμό της αναγνώρισης που είναι η ποίηση…