Διάβασα, για άλλη μια φορά το Άνθος του Γιαλού του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Το διήγημα με το υπερφυσικό φως, σαν καντηλάκι, σαν φαναράκι, λαμπάδα ή άστρο πεσμένο, στο βάθος της μελανωμένης εικόνας της θάλασσας τη νύχτα, το φωτάκι που βλέπουν οι αλαφροίσκιωτοι ψαράδες – κάποιοι το βλέπουν κάποιοι δεν το βλέπουν – το άπιαστο και απλησίαστο όνειρο γιατί τη νύχτα όσο και να κωπηλατούν αυτοί που θέλουν να το φτάσουν αυτό απομακρύνεται και τη μέρα δεν υπάρχει καμία φυσική αιτία που να το δικαιολογεί και γοητεύτηκα ξανά… Απρόσιτο, μαγικό, υπερφυσικό σαν το άπιαστο γιούσουρι, επιβεβαιώνει πώς το φυσικό περιβάλλον μεταβάλλεται από την την παραμυθητική δράση της παράδοσης, την τήρηση και μετά θάνατον της υπόσχεσης του βασιλόπουλου προς την αρραβωνιαστικιά του, που θα ερχόταν μετά Χριστούγεννα λέει να την παντρευτεί αλλά πιάστηκε αιχμάλωτος στον πόλεμο που τον έστειλαν και δεν μπορούσε να επιστρέψει…
Το άνθος του γιαλού είναι από τις περιπτώσεις που ο αναγνώστης γνωρίζει ότι αυτό που του παραδίδεται με την περιγραφή δεν είναι φυσικό αλλά ψυχικό τοπίο. Είναι η ψυχή του τόπου, είναι η ψυχή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη…Το έχει υποστηρίξει φυσικά ο Ελύτης στην Μαγεία του Παπαδιαμάντη, ότι ψυχικές και όχι φυσικές ποιότητες είναι αυτά που βλέπουμε, αλλά εδώ με ένα τρόπο θαυμαστό ο κυρ Αλέξανδρος το επιβεβαιώνει, μιλώντας για τη σπίθα, την ψυχή του αφρού, τον αφρό του κύματος τη φωτιά του πελάγου. « Εἶναι ἡ ψυχὴ τοῦ Βασιλόπουλου» , γράφει κατά λέξη, «ποὺ ἔλυωσε, σβήσθηκε στὰ σίδερα τῆς σκλαβιᾶς, καὶ κανεὶς δὲν τὴν βλέπει πιά, παρὰ μόνον ὅσοι ἦταν καθαροὶ τὸν παλαιὸν καιρόν, καὶ οἱ ἐλαφροΐσκιωτοι στὰ χρόνια μας»
Ψυχή ατόφια είναι λοιπόν αυτό το άνθος του γιαλού. Η ψυχή αυτού που έφυγε και πασχίζει να κρατήσει την υπόσχεσή του…Και τι γίνεται με αυτήν που έμεινε; Την αρραβωνιαστικιά που περίμενε, περίμενε, τη Λουλούδω την κόρη του Άρχοντα… Οι αρραβωνιστικές που περιμένουν, περιμένουν επί ματαίω και μετά πεθαίνουν γίνονται φαντάσματα όπως στα Ρόδινα Ακρογιάλια, ή μαραίνονται αν ζήσουν και κάποτε έχουν την τύχη να επιστρέψει ο αρραβωνιαστικός τους όπως στον Αμερικάνο κι αυτές, όποια και να είναι η τύχη τους στο τέλος, ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους σε αναστολή. περιμένουν... Πετρωμένες, σαν την Μαυρομαντηλού, την πέτρα γυναίκα εν τω μέσω της θαλάσσης, άλλη περίπτωση ανύμφευτης αρραβωνιαστικιάς…Πετρώνουν οι αρραβωνιαστικές οι ξεχασμένες και μεταφορικά και κυριολεκτικά…Το ίδιο ισχύει και με την αρραβωνιαστικιά αυτής της ιστορίας, τη Λουλούδω. Ο γλυκασμός και η μαγεία από την εξιστόρηση και την περιγραφή του άνθους του γιαλού, μας κάνει ίσως να προσπεράσουμε την τραγικότητα της απεικόνισης της αρραβωνιαστικιάς στο τοπίο…Πώς και η δική της ψυχή έλιωσε και σβήστηκε από τη στεναχώρια, και έφτιαξε τους «δυο μαυρισμένους βράχους» και το ερημόσπιτο, «ἐκεῖνο, τ᾿ ὁλόρθον ἄψυχον φάντασμα, τὸ ὁποῖον εἶχε τὴν φήμην, ὅτι ἦτο στοιχειωμένον, Ἐκαλεῖτο κοινῶς «τῆς Λουλούδως τὸ Καλύβι» Μόνο που τη ψυχή της Λουλούδως, το Άνθος της Πέτρας, ενώ τη βλέπουν όλοι, κανείς δεν την προσέχει…
© Πόλυ Χατζημανωλάκη, Ιούνιος 2012
To 'Ανθος του Γιαλού", εδώ: http://www.papadiamantis.org/index.php?option=com_content&view=article&id=374%3A04-24-an8os-toy-gialoy-1906&catid=58%3Anarration&Itemid=54&fb_source=message
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου