«Κουκιά τρως – κουκιά μαρτυράς» λέει μια παλιά παροιμία και με αφορμή τις σημερινές συζητήσεις, θυμήθηκα κι εγώ έναν αγαπητό Γερμανό που ξέρω από την Ελληνική Λογοτεχνία. Θυμήθηκα τον πρεσβύτη – πρεσβύτης δηλαδή σημαίνει απλώς άνω των πενήντα – Γερμανό γιατρό στο «Βαρδιάνος στα σπόρκα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Πρέπει να ήλθε στην Ελλάδα, σύμφωνα με το διήγημα που γράφτηκε στα 1893 κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας του Όθωνος, στα 1845, είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στα 1848 την εποχή της χολέρας και μετά εγκαταστάθηκε στην Σκιάθο και ζούσε μόνιμα, υπεύθυνος του λοιμοκαθαρτηρίο. Μια φυσιογνωμία καλόγνωμη, που καπνίζει διαρκώς το τσιμπούκι του με το κεχριμπαρένιο στόμιο και του αρέσει μαζί με τα λόγια του να μασά αρκετές βλασφημίες, με άπταιστη γερμανική προφορά όπως τον μεταγράφει ο Παπαδιαμάντης.
Τι ντιάολο τέλεις πάλι ή Νὰ πάρῃ ὁ ντιάολος… ἐκεῖνο τὸ ὑγκειονόμο τὸ στραβούλιακα…
Πάντως η γριά Σκεύω που έχει μεταμφιεστεί σε άντρα για να επισκεφτεί αυτούς που είναι σε καραντίνα και να μάθει νέα για το γιο της, τους άλλους τους ξεγελά, όχι όμως τον αγαθό γιατρό που θυμάται σε ποιους έχει εκδώσει πιστοποιητικά θανάτου – η γρια Σκεύω έχει πάρει το όνομα ενός νεκρού – και την ανακαλύπτει. Είναι σχολαστικός δηλαδή στη δουλειά του σαν καλός Γερμανός. Δείχνει όμως κατανόηση, είναι καλός άνθρωπος.
Τον ξαναβρίσκουμε σε ένα άλλο διήγημα, είναι ο γιατρός Βιλδ ο οποίος παίζει πικέτο, στο καφενείο του μπαρμπα Αναγνώστη και «Ουδέποτε επί της ζωής του εκέρδισε»
Σε αυτό το διήγημα η ομάδα των θαμώνων του καφενείου θα βγουν για να παρακολουθήσουν το κυνήγι της καλλικατσούνας, του μαύρου πουλιού που δεν τρώγεται το κρέας του και που το πυροβολούν αλλά τους γλιτώνει στο τέλος. Και δεν θα ξαναφανεί. Είναι δυο τελικά οι καλλικατσούνες στο διήγημα. Και τώρα που το αναζήτησα για να βεβαιωθώ για το όνομα του γιατρού, βλέπω ότι τον λέει Βιλδ- με άλλο όνομα από ότι στο Βαρδιάνο στα σπόρκα – που τον ονόμασε Βουνδ.
Παρατήρησα ακόμα πως ο Παπαδιαμάντης περιγράφει λεπτομερώς τα παιχνίδια που παίζουν οι επίδοξοι κυνηγοί στο καφενείο και τις συνήθειές τους. Τα κόλπα της χαρτοπαιξίας.
Πώς έπαιζαν το κιάμο, το πικέτο και την ρωσική πρέφα. Πότε αγόραζαν, πότε έμπαιναν μέσα. Πότε τα έλεγαν από χέρι,. Έδιναν πρωτιά.
Και τι μπορούσες να κερδίζεις. Καφέ, λουκούμια… ασήμαντα τρόπαια της συναναστροφής.
Λεπτομερέστατες οι περιγραφές και ιδιοσυγκρασίες των παικτών.
Ο Γερμανός γιατρός πάντως, πλήρως ενσωματωμένος στην παρέα, επέμενε να παίζει και ουδέποτε να κερδίζει…
Η Καλλικατσούνα, τόσο μελαγχολικό διήγημα, δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, στα 1925. Του είχε αλλάξει το όνομα για να τον κάνει λογοτεχνικό ήρωα, αλλά είμαι βέβαιη ότι αυτός ο γιατρός πρέπει να είχε ζήσει εκεί στη Σκιάθο...
Πρέπει να ήλθε στην Ελλάδα, σύμφωνα με το διήγημα που γράφτηκε στα 1893 κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας του Όθωνος, στα 1845, είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στα 1848 την εποχή της χολέρας και μετά εγκαταστάθηκε στην Σκιάθο και ζούσε μόνιμα, υπεύθυνος του λοιμοκαθαρτηρίο. Μια φυσιογνωμία καλόγνωμη, που καπνίζει διαρκώς το τσιμπούκι του με το κεχριμπαρένιο στόμιο και του αρέσει μαζί με τα λόγια του να μασά αρκετές βλασφημίες, με άπταιστη γερμανική προφορά όπως τον μεταγράφει ο Παπαδιαμάντης.
Τι ντιάολο τέλεις πάλι ή Νὰ πάρῃ ὁ ντιάολος… ἐκεῖνο τὸ ὑγκειονόμο τὸ στραβούλιακα…
Πάντως η γριά Σκεύω που έχει μεταμφιεστεί σε άντρα για να επισκεφτεί αυτούς που είναι σε καραντίνα και να μάθει νέα για το γιο της, τους άλλους τους ξεγελά, όχι όμως τον αγαθό γιατρό που θυμάται σε ποιους έχει εκδώσει πιστοποιητικά θανάτου – η γρια Σκεύω έχει πάρει το όνομα ενός νεκρού – και την ανακαλύπτει. Είναι σχολαστικός δηλαδή στη δουλειά του σαν καλός Γερμανός. Δείχνει όμως κατανόηση, είναι καλός άνθρωπος.
Τον ξαναβρίσκουμε σε ένα άλλο διήγημα, είναι ο γιατρός Βιλδ ο οποίος παίζει πικέτο, στο καφενείο του μπαρμπα Αναγνώστη και «Ουδέποτε επί της ζωής του εκέρδισε»
Σε αυτό το διήγημα η ομάδα των θαμώνων του καφενείου θα βγουν για να παρακολουθήσουν το κυνήγι της καλλικατσούνας, του μαύρου πουλιού που δεν τρώγεται το κρέας του και που το πυροβολούν αλλά τους γλιτώνει στο τέλος. Και δεν θα ξαναφανεί. Είναι δυο τελικά οι καλλικατσούνες στο διήγημα. Και τώρα που το αναζήτησα για να βεβαιωθώ για το όνομα του γιατρού, βλέπω ότι τον λέει Βιλδ- με άλλο όνομα από ότι στο Βαρδιάνο στα σπόρκα – που τον ονόμασε Βουνδ.
Παρατήρησα ακόμα πως ο Παπαδιαμάντης περιγράφει λεπτομερώς τα παιχνίδια που παίζουν οι επίδοξοι κυνηγοί στο καφενείο και τις συνήθειές τους. Τα κόλπα της χαρτοπαιξίας.
Πώς έπαιζαν το κιάμο, το πικέτο και την ρωσική πρέφα. Πότε αγόραζαν, πότε έμπαιναν μέσα. Πότε τα έλεγαν από χέρι,. Έδιναν πρωτιά.
Και τι μπορούσες να κερδίζεις. Καφέ, λουκούμια… ασήμαντα τρόπαια της συναναστροφής.
Λεπτομερέστατες οι περιγραφές και ιδιοσυγκρασίες των παικτών.
Ο Γερμανός γιατρός πάντως, πλήρως ενσωματωμένος στην παρέα, επέμενε να παίζει και ουδέποτε να κερδίζει…
Η Καλλικατσούνα, τόσο μελαγχολικό διήγημα, δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, στα 1925. Του είχε αλλάξει το όνομα για να τον κάνει λογοτεχνικό ήρωα, αλλά είμαι βέβαιη ότι αυτός ο γιατρός πρέπει να είχε ζήσει εκεί στη Σκιάθο...
Εικόνα: Λοιμοκαθαρτήριο της Ζακύνθου, σκηνικό από ταινία του Γ. Σμαραγδή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου