Το «Δόκτωρ Ζιβάγκο» του Μπόρις Πάστερνακ το διάβασα μόλις πριν μερικά χρόνια, στην μετάφραση της Μαρίας Τσαντσάνογλου, από τις εκδόσεις Ποταμός. Μια παλιά οφειλή σε ένα μύθο που με ακολουθούσε για χρόνια και που παρά το ότι υπήρχε κάποια μετάφραση στα ελληνικά δεν το αναζήτησα ποτέ, θα έλεγα το απέφευγα για χρόνια μέχρι να ξανασυναντηθούμε με αφορμή την έκδοση. Υπάρχει λόγος.
Πρέπει να ήταν στη δεκαετία του 70, δεν μπορώ να θυμηθώ όμως πότε ακριβώς, σίγουρα ακόμα δικτατορία, που άκουσα τη μουσική στο πικάπ, από το δίσκο με το Σάουντρακ της ταινίας. Κοιτώντας τις φωτογραφίες και τις μικρές λεζάντες στο εξώφυλλο του δίσκου είχα ανασυνθέσει την ιστορία χωρις να έχω δει την ταινία – εννοείται μου άρεσε πάρα πολύ η μουσική, τον άκουγα και τον ξαναάκουγα.
Η Τζεραλντίν Τσάπλιν στο ρόλο της συζύγου του γιατρού, γλυκειά αλλά όχι τόσο λαμπερή αφού εκείνος είχε γοητευτεί από την άλλη, τη Λάρα – και τα πρόσωπα διανοουμένων και στρατηγών του Σοβιετικού Στρατού, τα επιβλητικά εμβατήρια αλλά και το αξέχαστο θέμα της Λάρας στη μουσική του Μωρίς Ζαρ. Την παράσταση έκλεβε ο αξέχαστος Γιούρι Αντρέγεβιτς – με αυτό το όνομα θα τον γνώριζα καλά από το βιβλίο. Στο εξώφυλλο του δίσκου ήταν το αρχέτυπο του ανδρικού χαρακτήρα – του ήρωα - που είχε όλη μου την εύνοια, με το μουστάκι που σου ενέπνεε εμπιστοσύνη, άκακος, γόης και φυσικά γιατρός.
Αυτό ήταν μια από τις αναμνησεις της παιδικής ηλικίας που καταχωνιάστηκε με τόσες άλλες μετά που ήρθαμε στην πρωτεύουσα. .
Λίγα χρόνια αργότερα, στην Αθήνα, στριμωγμένη στο λεωφορείο που με έφερνε σπίτι από το μάθημα των γαλλικών, μόλις μετά την μεταπολίτευση και όταν η πολιτικοποίηση έφτανε στα ντουζένια της άκουσα να μιλάνε πάλι για αυτό. Κρυφάκουγα στη διαδρομή τη συζήτηση ανάμεσα στον νεαρό πολιτικοποιημένο συνεπιβάτη μου, αξύριστο και με στρατιωτικό αμπέχωνο και την κοπέλα του, ότι δεν θα πήγαινε να δει λέει την ταινία. Γιατί διαμαρτυρόταν η κοπέλα που φαίνεται του είχε προτείνει να πάνε να τη δουν. Γιατί διαστρεβλώνει την Ρώσικη επανάσταση, τον άκουσα να λέει, είναι ελεεινή προπαγάνδα. Τις εκφράσεις ακριβώς δεν τις θυμάμαι. Το μήνυμα ελήφθη όμως. Τον απαρνήθηκα κι εγώ με σπαραγμό τον Γιούρι Αντρέγεβιτς για χρόνια, ώσπου κάποια στιγμή γλύτωσα από το ξόρκι του νεαρού με το αμπέχωνο και είδα την ταινία. Ο Ομάρ Σαρίφ μου φάνηκε νεώτερος από ότι τον είχα στο μυαλό μου. Αλλά εξ ίσου γοητευτικός ή και περισσότερο.
Αργότερα, όπως είπα διάβασα το βιβλίο. Μια άλλη ιστορία, ένα αριστούργημα. Ενας άλλος κόσμος, τόσο βαθύς και γοητευτικός, με χιλιάδες πλοκάμια, διακλαδώσεις και θέματα που υπερβαίνουν το ρομάντζο, την ερωτική ιστορία και τα πάθη αυτού του γοητευτικού γιατρού που μπλέχτηκε στα γρανάζια της ιστορίας.
Μικρό κατευόδιο για ένα είδωλο που μας αποχαιρέτησε χτες. Και μια συνάντηση, πάλι με τα φαντάσματα, ίσως απελευθερωτική.
(γράφτηκε πριν ένα χρόνο, στις 11 Ιουλίου δηλαδή του 2015)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου